Sanskrit & Trika Shaivism (Español-Home)

¡Javascript está deshabilitado! ¡Revisa este enlace!


 Tantrāloka (Tantraloka): Capítulo 5 - estrofas 1 a 159 - Shaivismo no dual de Cachemira

El medio del ser limitado [Āṇavopāya]


 Introducción

foto 31 - NaṭarājaÉste es el único grupo de estrofas (desde la estrofa 1 hasta la estrofa 159) del quinto capítulo (llamado Naropāyaḥ).

Esta obra fue escrita por el gran Maestro Abhinavagupta y es un compendio del Tantra en todas sus facetas. El Tantrāloka es la obra más importante y más voluminosa del más grande Maestro de Trika. Abhinavagupta fue también el maestro del eminente Kṣemarāja y vivió alrededor del 975-1025 d. de J. C. en Cachemira, etc.

Este tratado cuyo nombre es Tantrāloka es una completa enciclopedia de Tantra. Puesto que es un texto muy avanzado de Shaivismo Trika, no hay sorpresa si un neófito lo encuentra difícil de entender. Para empezar a entenderlo, el nivel del lector debe ser el de un verdadero discípulo en Shaivismo Trika. Si no se cumple con este requisito, entonces habrá mucha confusión y constante desilusión. Porque a pesar de mis grandes esfuerzos por explicar las cosas tan sencillamente como me fuese posible, el estudiar este tratado requiere de algo de calibre espiritual. En este sistema, a veces no es posible ni siquiera escribir acerca de 'estados' de manera precisa. Abhinavagupta ha hecho lo mejor que pudo para cumplir con esta formidable tarea de escribir sobre lo que es superior e intangible. De todos modos, pese a sus increíbles habilidades para llevar esto a cabo, no está revelando todo. No es porque él esté todo el tiempo ocultando cosas al lector, sino porque está a veces ocultando y en otras ocasiones sencillamente no puede escribir acerca de algunos temas extremadamente sutiles debido a las limitaciones de las palabras.

La meta de la vida es la Liberación. El hombre ha buscado la libertad siempre en la historia humana, pero según el Shaivismo Trika, eso no es verdadera Liberación. La verdadera Liberación no significa que tu cuerpo debería ser libre de alguna prisión y cosas así. La verdadera Liberación equivale a alcanzar Su Svātantrya o Libertad Absoluta. Cuando el Svātantrya del Gran Señor se logra, entonces ves unidad en todas las cosas, es decir, dejas de ver dualidad como antes. A todo se lo identifica por siempre con Svātantrya, con Él, y ése es el fin de la historia llamada 'tú en esclavitud'. Desde este punto en adelante nada se pondrá en tu camino, porque si algo aparentemente se pone en tu camino, eso es otra vez Svātantrya. Esta conciencia constante de unidad en todo es verdadera Libertad. ¡No existe ningún otro logro más grande que esto!

Teniendo en cuenta lo de arriba, ahora lee el Tantrāloka y experimenta Supremo Deleite, querido Śiva.

Importante: Todo lo que está entre paréntesis y en cursiva dentro de la traducción ha sido agregado por mí para completar el sentido de una determinada frase u oración. A su vez, todo lo que está entre doble guión (--...--) constituye adicional información aclaratoria también agregada por mí.

al inicio


 Estrofas 1 a 18

अथ श्रीतन्त्रालोके पञ्चममाह्निकम्।
Atha śrītantrāloke pañcamamāhnikam|

Aquí comienza (atha) el quinto (pañcamam) capítulo (āhnikam) en el venerable Tantrāloka (śrī-tantrāloke)|

आणवेन विधिना परधाम प्रेप्सतामथ निरूप्यत एतत्॥१॥
Āṇavena vidhinā paradhāma prepsatāmatha nirūpyata etat||1||

Para el que desea obtener (prepsatām) el Estado Supremo (para-dhāma) a través del método del ser limitado (āṇavena vidhinā), se explica (nirūpyate) ahora (atha) este (Āṇavopāya) (etad)||1||


विकल्पस्यैव संस्कारे जाते निष्प्रतियोगिनि।
अभीष्टे वस्तुनि प्राप्तिर्निश्चिता भोगमोक्षयोः॥२॥

Vikalpasyaiva saṁskāre jāte niṣpratiyogini|
Abhīṣṭe vastuni prāptirniścitā bhogamokṣayoḥ||2||

Cuando la purificación de vikalpa surge sin ningún oposición --es decir, cuando, según lo que se ha explicado en Śāktopāya, existe el claro logro de la naturaleza esencial desprovista de vikalpa-s puesto que un vikalpa opuesto simplemente no brota-- (vikalpasya eva saṁskāre jāte niṣpratiyogini), (entonces existe) el logro (prāptiḥ) definitivo (niścitā) con referencia a la realidad deseada (abhīṣṭe vastuni), sea ella disfrute --a saber, disfrute de poderes sobrenaturales o inclusive una posición dominante en mundos superiores-- o Liberación (bhoga-mokṣayoḥ)||2||


विकल्पः कस्यचित्स्वात्मस्वातन्त्र्यादेव सुस्थिरः।
उपायान्तरसापेक्ष्यवियोगेनैव जायते॥३॥

कस्यचित्तु विकल्पोऽसौ स्वात्मसंस्करणं प्रति।
उपायान्तरसापेक्षस्तत्रोक्तः पूर्वको विधिः॥४॥

Vikalpaḥ kasyacitsvātmasvātantryādeva susthiraḥ|
Upāyāntarasāpekṣyaviyogenaiva jāyate||3||
Kasyacittu vikalpo'sau svātmasaṁskaraṇaṁ prati|
Upāyāntarasāpekṣastatroktaḥ pūrvako vidhiḥ||4||

El vikalpa (vikalpaḥ) de alguien (kasyacid) se vuelve (jāyate) muy firme (su-sthiraḥ) debido a la Libertad de su propio Ser (sva-ātma-svātantryāt eva) (y) separadamente de (cualquier) dependencia de otro medio (upāya-antara-sāpekṣya-viyogena eva).

Pero (tu) ese (asau) vikalpa (vikalpaḥ) de alguien (más) (kasyacid) depende de otros medios (upāya-antara-sāpekṣaḥ) para purificarse --lit. en la dirección de la autopurificación--(sva-ātma-saṁskaraṇam prati). El primer (pūrvakaḥ) método (vidhiḥ) (ya) ha sido mencionado (uktaḥ) ahí --en el capítulo anterior-- (tatra) --por ende, Abhinavagupta va a hablar sobre el segundo método--||3-4||


विकल्पो नाम चिन्मात्रस्वभावो यद्यपि स्थितः।
तथापि निश्चयात्मासावणोः स्वातन्त्र्ययोजकः॥५॥

Vikalpo nāma cinmātrasvabhāvo yadyapi sthitaḥ|
Tathāpi niścayātmāsāvaṇoḥ svātantryayojakaḥ||5||

Incluso si (yadi api) vikalpa (vikalpaḥ) verdaderamente (nāma) tiene sólo a la Conciencia como naturaleza esencial (cit-mātra-svabhāvaḥ...sthitaḥ), aún así (tathā api), en el caso del ser limitado (aṇoḥ), ese (vikalpa) (asau) (es) un otorgador de libertad (svātantrya-yojakaḥ) cuando contiene certeza (niścayātmā) --p. ej. quitando 'esto no es una vasija', el vikalpa que contiene certeza establece que 'esto es una vasija'--||5||


निश्चयो बहुधा चैष तत्रोपायाश्च भेदिनः।
अणुशब्देन ते चोक्ता दूरान्तिकविभेदतः॥६॥

Niścayo bahudhā caiṣa tatropāyāśca bhedinaḥ|
Aṇuśabdena te coktā dūrāntikavibhedataḥ||6||

Y (ca) esta (eṣaḥ) certeza (niścayaḥ) (es) múltiple (bahudhā). (¿Cuál es la causa de tal multiplicidad? La causa es que) allí --en la certeza-- (tatra... ca) los medios (upāyāḥ) (son) diferenciados (bhedinaḥ) según si están cerca o lejos de (la Conciencia) (dūra-antika-vibhedataḥ). Ellos --tales medios-- (te ca) se designan (uktāḥ) con la palabra 'aṇu' (aṇu-śabdena)||6||


तत्र बुद्धौ तथा प्राणे देहे चापि प्रमातरि।
अपारमार्थिकेऽप्यस्मिन् परमार्थः प्रकाशते॥७॥

Tatra buddhau tathā prāṇe dehe cāpi pramātari|
Apāramārthike'pyasmin paramārthaḥ prakāśate||7||

La Más Alta Realidad (parama-arthaḥ) brilla (prakāśate) en esto (asmin), aún si (esto) (api) no es la Más Alta Realidad (apāramārthike); (en otras palabras, Ella brilla) ahí (tatra), (a saber,) en el intelecto (buddhau) al igual que (tathā) en la energía vital (prāṇe), en el cuerpo (dehe) e incluso (ca api) en el experimentador o conocedor --o sea, el sujeto limitado-- (pramātari)||7||


यतः प्रकाशाच्चिन्मात्रात् प्राणाद्यव्यतिरेकवत्।
तस्यैव तु स्वतन्त्रत्वाद्द्विगुणं जडचिद्वपुः॥८॥

Yataḥ prakāśāccinmātrāt prāṇādyavyatirekavat|
Tasyaiva tu svatantratvāddviguṇaṁ jaḍacidvapuḥ||8||

(¿Por qué?) Porque (yatas) la energía vital, etc. (prāṇa-ādi) no están separados (avyatirekavat) de la Luz que es únicamente Conciencia (prakāśāt cit-mātrāt). Sin embargo (tu), como Eso --la Conciencia-- es Libre (tasya eva... svatantratvāt), (la energía vital, etc.) son dobles --tienen un doble aspecto-- (dvi-guṇam) en la forma de inerte y consciente (jaḍa-cit-vapus)||8||


उक्तं त्रैशिरसे चैतद्देव्यै चन्द्रार्धमौलिना।
जीवः शक्तिः शिवस्यैव सर्वत्रैव स्थितापि सा॥९॥

स्वरूपप्रत्यये रूढा ज्ञानस्योन्मीलनात्परा।
तस्य चिद्रूपतां सत्यां स्वातन्त्र्योल्लासकल्पनात्॥१०॥

पश्यञ्जडात्मताभागं तिरोधायाद्वयो भवेत्।
तत्र स्वातन्त्र्यदृष्ट्या वा दर्पणे मुखबिम्बवत्॥११॥

विशुद्धं निजचैतन्यं निश्चिनोत्यतदात्मकम्।
बुद्धिप्राणादितो भिन्नं चैतन्यं निश्चितं बलात्॥१२॥

सत्यतस्तदभिन्नं स्यात्तस्यान्योन्यविभेदतः।
विश्वरूपाविभेदित्वं शुद्धत्वादेव जायते॥१३॥

निष्ठितैकस्फुरन्मूर्तेर्मूर्त्यन्तरविरोधतः।
अन्तः संविदि सत्सर्वं यद्यप्यपरथा धियि॥१४॥

प्राणे देहेऽथवा कस्मात्सङ्क्रामेत्केन वा कथम्।
तथापि निर्विकल्पेऽस्मिन्विकल्पो नास्ति तं विना॥१५॥

दृष्टेऽप्यदृष्टकल्पत्वं विकल्पेन तु निश्चयः।
बुद्धिप्राणशरीरेषु पारमेश्वर्यमञ्जसा॥१६॥

विकल्प्यं शून्यरूपे न प्रमातरि विकल्पनम्।
बुद्धिर्ध्यानमयी तत्र प्राण उच्चारणात्मकः॥१७॥

उच्चारणं च प्राणाद्या व्यानान्ताः पञ्च वृत्तयः।
आद्या तु प्राणनाभिख्यापरोच्चारात्मिका भवेत्॥१८॥

Uktaṁ traiśirase caitaddevyai candrārdhamaulinā|
Jīvaḥ śaktiḥ śivasyaiva sarvatraiva sthitāpi sā||9||
Svarūpapratyaye rūḍhā jñānasyonmīlanātparā|
Tasya cidrūpatāṁ satyāṁ svātantryollāsakalpanāt||10||
Paśyañjaḍātmatābhāgaṁ tirodhāyādvayo bhavet|
Tatra svātantryadṛṣṭyā vā darpaṇe mukhabimbavat||11||
Viśuddhaṁ nijacaitanyaṁ niścinotyatadātmakam|
Buddhiprāṇādito bhinnaṁ caitanyaṁ niścitaṁ balāt||12||
Satyatastadabhinnaṁ syāttasyānyonyavibhedataḥ|
Viśvarūpāvibheditvaṁ śuddhatvādeva jāyate||13||
Niṣṭhitaikasphuranmūrtermūrtyantaravirodhataḥ|
Antaḥ saṁvidi satsarvaṁ yadyapyaparathā dhiyi||14||
Prāṇe dehe'thavā kasmātsaṅkrāmetkena vā katham|
Tathāpi nirvikalpe'sminvikalpo nāsti taṁ vinā||15||
Dṛṣṭe'pyadṛṣṭakalpatvaṁ vikalpena tu niścayaḥ|
Buddhiprāṇaśarīreṣu pārameśvaryamañjasā||16||
Vikalpyaṁ śūnyarūpe na pramātari vikalpanam|
Buddhirdhyānamayī tatra prāṇa uccāraṇātmakaḥ||17||
Uccāraṇaṁ ca prāṇādyā vyānāntāḥ pañca vṛttayaḥ|
Ādyā tu prāṇanābhikhyāparoccārātmikā bhavet||18||

Y (ca) esto (etad) le ha dicho (uktam) el que tiene la mitad de la luna como cresta --Śiva-- (candra-ardha-maulinā) a la Diosa (devyai) en el Triśirobhairavatantra (traiśirase): 'Aunque (api) la Śakti Suprema --el Poder Supremo-- (śaktiḥ... parā) de Śiva (śivasya eva) exista (sthitā) ciertamente (eva) en todo lugar (sarvatra), Ella --el Poder Supremo-- (sā), debido a la aparición (unmīlanāt) de conocimiento (limitado) --p. ej. 'Conozco esto'-- (jñānasya), se establece (rūḍhā) en el pratyaya de tal clase, (es decir, en el vikalpa de tal tipo cuya esencia tiene que ver con la operación del experimentador o conocedor limitado) (sva-rūpa-pratyaye). (En esta condición contraída, Ella se denomina) jīva --Ella se llama aquélla cuya naturaleza es el experimentador limitado dotado de energía vital, intelecto, etc.-- (jīvaḥ)'.

(Pero,) quitando --o conquistando-- (tirodhāya) el aspecto inerte (tal como energía vital, etc.) (jaḍa-ātmatā-bhāgam), se vuelve (bhavet) no dual --supera la dualidad-- (advayaḥ) el que ve (paśyan), a causa de la operación del Esplendor de la Libertad Absoluta (svātantrya-ullāsa-kalpanāt), que la Esencial real (satyām) de eso --de jīva-- (tasya) tiene a la Conciencia como su naturaleza (cit-rūpatām).

O (vā) con referencia a eso --a la energía vital, etc.-- (tatra), a través del punto de vista de la Libertad Absoluta --debido a la Grandeza de la Libertad Absoluta de la Conciencia-- (svātantrya-dṛṣṭyā), (el Yogī) determina (niścinoti) que la Conciencia innata (nija-caitanyam) es totalmente pura --a saber, no la mancha la objetividad, etc.-- (viśuddham) (y) no idéntica (a la energía vital, etc.) (atadātmakam), como el reflejo de un rostro (mukha-bimba-vat) en un espejo (darpaṇe).

(Inclusive si) por la fuerza --es decir, de manera inapropiada-- (balāt) se establece (niścitam) que la Conciencia (caitanyam) es distinta (bhinnam) del intelecto, energía vital, etc. (buddhi-prāṇa-āditaḥ), (no obstante,) Ella no es realmente distinta de eso --del intelecto, energía vital, etc.-- (tad-abhinnam syāt). (¿Por qué?) Porque entre ellos --entre intelecto, energía vital, etc.-- no existen diferencias recíprocas (tasya anyonya-vibhedataḥ).

(Esta) ausencia de diferencia (en la Conciencia) con respecto a todas las formas (viśva-rūpa-avibheditvam) proviene (jāyate) de (Su) pureza (śuddhatvāt eva). (¿Por qué?) Porque hay oposición por parte de otra forma --p. ej. energía vital, etc.-- (mūrti-antara-virodhataḥ) en el caso de una forma que aparece como completamente diferente y fija (debido a las exigencias que provienen de limitaciones tales como espacio, tiempo, etc.) --p. ej. intelecto, etc.-- (niṣṭhita-eka-sphurat-mūrteḥ).

Aunque (yadi api) todo (sarvam) existe (sat) dentro (antar) de la Conciencia (saṁvidi) —de otro modo (aparathā), ¿a causa de qué (kasmāt), por medio de qué (kena) o (vā) cómo (katham) ingresa (ese 'todo') en (saṅkrāmet) pensamiento (dhiyi), energía vital (prāṇe) o (athavā) cuerpo (dehe)?—, no obstante (tathā api), vikalpa (vikalpaḥ) no (na) existe (asti) en este Nirvikalpa --en el Estado de la Conciencia, que está desprovisto de vikalpa-s-- (nirvikalpe asmin). Sin (vinā) él --a saber, sin vikalpa-- (tam), incluso (api) una cosa que ha sido vista (dṛṣṭe) luce como si no hubiese sido vista (adṛṣṭa-kalpatvam). (Por consiguiente,) la certeza --p. ej. 'esto es así'-- (niścayaḥ) (tiene lugar) debido a vikalpa (vikalpena) en verdad (tu).

El Estado del Señor Supremo (pārameśvaryam) (es) rápidamente (añjasā) concebible (vikalpya) con relación a intelecto, energía vital y cuerpo (buddhi-prāṇa-śarīreṣu) --o sea, puesto que el Estado del Señor Supremo, caracterizado por Estado de Conocedor y Estado de Hacedor, es el Asiento para la 'conciencia del Yo' en un experimentador o conocedor identificado con intelecto, energía vital y cuerpo--. (De todas formas,) con referencia al experimentador o conocedor cuya forma es el vacío (śūnyarūpe... pramātari), no existe ninguna (na) concepción (vikalpa) --en suma, el Estado del Señor Supremo es inconcebible en este tipo de experimentador o conocedor--.

Ahí (tatra), el intelecto (buddhiḥ) consiste en 'dhyāna' --lit. meditación-- (dhyāna-mayī) (y) energía vital (prāṇaḥ) consiste en 'uccāraṇa' --lit. 'pronunciación, articulación', de cualquier modo, en Trika significa 'lo que asciende y aparece como sonido', la cual es la principal cualidad de la energía vital-- (uccāraṇa-ātmakaḥ). Y (ca) uccāraṇa (uccāraṇam) (contiene) los cinco (pañca) modos (de la energía vital) (vṛttayaḥ), desde 'prāṇa' --el primer tipo de energía vital lleva el mismo nombre que toda la energía vital, lo cual podría ser confuso-- (prāṇa-ādyāḥ) hasta 'vyāna' (vyāna-antāḥ). Sin embargo (tu), el aspecto primordial (de la energía vital) (ādyā) consiste en --lit. es similar a-- 'Prāṇanā' --a saber, consiste en la mismísima energía de la vida-- (prāṇanā-abhikhyā), (mientras que el aspecto) inferior (aparā) tiene que ver con 'uccāra' --uccāra y uccāraṇa son sinónimos-- (uccāra-ātmikā bhavet)||9-18||

al inicio


 Estrofas 19 a 20

शरीरस्याक्षविषयैतत्पिण्डत्वेन संस्थितिः।
तत्र ध्यानमयं तावदनुत्तरमिहोच्यते॥१९॥

Śarīrasyākṣaviṣayaitatpiṇḍatvena saṁsthitiḥ|
Tatra dhyānamayaṁ tāvadanuttaramihocyate||19||

Hay una permanencia (saṁsthitiḥ) del cuerpo (śarīrasya) como una sólida combinación de sentidos, objetos de los sentidos y estas (cinco energías vitales) (akṣa-viṣaya-etad-piṇḍatvena) --el cuerpo permanece como una sólida combinación de sentidos, objetos de los sentidos y estas (cinco energías vitales)--. Entonces (tatra), aquí --en este libro-- (iha) primeramente (tāvat) se menciona (ucyate) (cómo) se medita en (dhyāna-mayam) 'Anuttara' --Śiva-- (anuttaram) --o sea, cómo uno debería meditar en Śiva por medio de dhyāna en Āṇavopāya--||19||


यः प्रकाशः स्वतन्त्रोऽयं चित्स्वभावो हृदि स्थितः।
सर्वतत्त्वमयः प्रोक्तमेतच्च त्रिशिरोमते॥२०॥

Yaḥ prakāśaḥ svatantro'yaṁ citsvabhāvo hṛdi sthitaḥ|
Sarvatattvamayaḥ proktametacca triśiromate||20||

Esta (ayam) Luz (prakāśaḥ) Libre (svatantrataḥ), cuya naturaleza es Conciencia (cit-sva-bhāvaḥ) (y) que (yaḥ) abarca todas las realidades (sarva-tattva-mayaḥ), reside (sthitaḥ) en el Corazón --no el órgano físico o incluso el cakra respectivo allí, sino el Núcleo de la Más Alta Realidad-- (hṛdi). Se ha dicho (proktam) esto (etad ca) en el Triśirobhairavatantra (tri-śiras-mate) --la cita del Triśirobhairavatantra es la estrofa que sigue--||20||

al inicio


 Estrofas 21 a 35

कदलीसम्पुटाकारं सबाह्याभ्यन्तरान्तरम्।
ईक्षते हृदयान्तःस्थं तत् पुष्पमिव तत्त्ववित्॥२१॥

Kadalīsampuṭākāraṁ sabāhyābhyantarāntaram|
Īkṣate hṛdayāntaḥsthaṁ tat puṣpamiva tattvavit||21||

'El conocedor del Principio Supremo (tattva-vit) percibe --se da cuenta-- (īkṣate) que Eso --la Realidad Suprema-- (tad) permanece dentro del Corazón (hṛdaya-antar-stham), como si fuese una flor (puṣpam iva) cuya forma es la cavidad hemisférica de la flor del plátano --es decir, Eso cuya forma está constituida por todas las realidades, tales como elementos burdos, elementos sutiles, sentidos, etc., los cuales están estrechamente conectados entre sí, formando un hemisferio de pétalos dotados de una forma interna y externa, recíprocamente-- (kadalī-sampuṭa-ākāra), (y) que es la Recóndita Naturaleza que contiene a (todo) lo que es externo e interno --a saber, el Experimentador o Conocedor Supremo que contiene a (toda) la multitud de realidades comunes (o sea, realidades que son percibidas por uno mismo y por otra gente, p. ej. una montaña) al igual que esas realidades que no son comunes (en suma, realidades que son sólo percibidas por uno mismo, p. ej. los propios pensamientos e imágenes mentales acerca de una montaña)-- (sa-bāhya-abhyantara-āntaram)'||21||


सोमसूर्याग्निसङ्घट्टं तत्र ध्यायेदनन्यधीः।
तद्ध्यानारणिसङ्क्षोभान्महाभैरवहव्यभुक्॥२२॥

हृदयाख्ये महाकुण्डे जाज्वलन् स्फीततां व्रजेत्।
तस्य शक्तिमतः स्फीतशक्तेर्भैरवतेजसः॥२३॥

मातृमानप्रमेयाख्यं धामाभेदेन भावयेत्।
वह्न्यर्कसोमशक्तीनां तदेव त्रितयं भवेत्॥२४॥

Somasūryāgnisaṅghaṭṭaṁ tatra dhyāyedananyadhīḥ|
Taddhyānāraṇisaṅkṣobhānmahābhairavahavyabhuk||22||
Hṛdayākhye mahākuṇḍe jājvalan sphītatāṁ vrajet|
Tasya śaktimataḥ sphītaśakterbhairavatejasaḥ||23||
Mātṛmānaprameyākhyaṁ dhāmābhedena bhāvayet|
Vahnyarkasomaśaktīnāṁ tadeva tritayaṁ bhavet||24||

El atento (yogī) (ananyadhīḥ) debería meditar (dhyāyet) ahí --en el Corazón-- (tatra), en la conjunción de luna, sol y fuego --de apāna, prāṇa y udāna, tres de las cinco formas asumidas por la energía vital-- (soma-sūrya-agni-saṅghaṭṭam). (¿Y cuál es el resultado de este tipo de meditación?) Por medio de la agitación generada por los palitos de madera para producir fuego de esa meditación --por medio de la penetración en el estado medio debido a un estado carente de pensamientos generado por el constante movimiento de sol y luna, es decir, de exhalación e inhalación, que actúan como un par de palitos de madera para producir fuego-- (tad-dhyāna-araṇi-saṅkṣobhāt), el Fuego --lit. el que come oblaciones-- del Gran Bhairava (mahā-bhairava-havyabhuk), que arde violentamente (jājvalan) en el Foso llamado el Corazón (hṛdaya-ākhye mahā-kuṇḍe), (simplemente) se hace más intenso (sphītatām vrajet).

Uno debería meditar (bhāvayet), en identidad --no dualistamente-- (abhedena), en el (triple) estado (dhāma) denominado conocedor, conocimiento/medios de conocimiento y objeto conocible (mātṛ-māna-prameya-ākhyam) que le pertenece a ese Esplendor de Bhairava, o sea, al expansivo Poder del Poderoso --del Gran Señor-- (tasya śaktimataḥ sphīta-śakteḥ bhairava-tejasaḥ).

Ésa (tad eva) es (bhavet) la tríada (tritayam) de los poderes (llamados) fuego --conocedor--, sol --conocimiento/medios de conocimiento-- y luna --objeto conocible-- (vahni-arka-soma-śaktīnām)||22-24||


परा परापरा चेयमपरा च सदोदिता।
सृष्टिसंस्थितिसंहारैस्तासां प्रत्येकतस्त्रिधा॥२५॥

चतुर्थं चानवच्छिन्नं रूपमासामकल्पितम्।
एवं द्वादश ता देव्यः सूर्यबिम्बवदास्थिताः॥२६॥

एकैकमासां वह्न्यर्कसोमतच्छान्तिभासनम्।
एतदानुत्तरं चक्रं हृदयाच्चक्षुरादिभिः॥२७॥

व्योमभिर्निःसरत्येव तत्तद्विषयगोचरे।
तच्चक्रभाभिस्तत्रार्थे सृष्टिस्थितिलयक्रमात्॥२८॥

सोमसूर्याग्निभासात्म रूपं समवतिष्ठते।
एवं शब्दादिविषये श्रोत्रादिव्योमवर्त्मना॥२९॥

चक्रेणानेन पतता तादात्म्यं परिभावयेत्।
अनेन क्रमयोगेन यत्र यत्र पतत्यदः॥३०॥

चक्रं सर्वात्मकं तत्तत्सार्वभौममहीशवत्।
इत्थं विश्वाध्वपटलमयत्नेनैव लीयते॥३१॥

भैरवीयमहाचक्रे संवित्तिपरिवारिते।
ततः संस्कारमात्रेण विश्वस्यापि परिक्षये॥३२॥

स्वात्मोच्छलत्तया भ्राम्यच्चक्रं सञ्चिन्तयेन्महत्।
ततस्तद्दाह्यविलयात् तत्संस्कारपरिक्षयात्॥३३॥

प्रशाम्यद्भावयेच्चक्रं ततः शान्तं ततः शमम्।
अनेन ध्यानयोगेन विश्वं चक्रे विलीयते॥३४॥

तत्संविदि ततः संविद्विलीनार्थैव भासते।
चित्स्वाभाव्यात् ततो भूयः सृष्टिर्यच्चिन्महेश्वरी॥३५॥

Parā parāparā ceyamaparā ca sadoditā|
Sṛṣṭisaṁsthitisaṁhāraistāsāṁ pratyekatastridhā||25||
Caturthaṁ cānavacchinnaṁ rūpamāsāmakalpitam|
Evaṁ dvādaśa tā devyaḥ sūryabimbavadāsthitāḥ||26||
Ekaikamāsāṁ vahnyarkasomatacchāntibhāsanam|
Etadānuttaraṁ cakraṁ hṛdayāccakṣurādibhiḥ||27||
Vyomabhirniḥsaratyeva tattadviṣayagocare|
Taccakrabhābhistatrārthe sṛṣṭisthitilayakramāt||28||
Somasūryāgnibhāsātma rūpaṁ samavatiṣṭhate|
Evaṁ śabdādiviṣaye śrotrādivyomavartmanā||29||
Cakreṇānena patatā tādātmyaṁ paribhāvayet|
Anena kramayogena yatra yatra patatyadaḥ||30||
Cakraṁ sarvātmakaṁ tattatsārvabhaumamahīśavat|
Itthaṁ viśvādhvapaṭalamayatnenaiva līyate||31||
Bhairavīyamahācakre saṁvittiparivārite|
Tataḥ saṁskāramātreṇa viśvasyāpi parikṣaye||32||
Svātmocchalattayā bhrāmyaccakraṁ sañcintayenmahat|
Tatastaddāhyavilayāt tatsaṁskāraparikṣayāt||33||
Praśāmyadbhāvayeccakraṁ tataḥ śāntaṁ tataḥ śamam|
Anena dhyānayogena viśvaṁ cakre vilīyate||34||
Tatsaṁvidi tataḥ saṁvidvilīnārthaiva bhāsate|
Citsvābhāvyāt tato bhūyaḥ sṛṣṭiryaccinmaheśvarī||35||

Esta (iyam) (tríada antedicha de conocedor, conocimiento/medios de conocimiento y objeto conocible es la) siempre activa (sadā-uditā) (tríada de Poderes) Supremo (parā), Supremo/no Supremo (parā-aparā) y (ca) no Supremo (aparā). A partir de cada uno (pratyekataḥ) de esos (Poderes) (tāsām) (surge) una tríada (tridhā) (compuesta de) manifestación, sostenimiento y retiro (sṛṣṭi-saṁsthiti-saṁhāraiḥ).

Y (ca), en el caso de estos (āsām), (existe) un cuarto (aspecto) (caturtham) cuya naturaleza (rūpam) (es) ininterrumpida (anavacchinnam) (y) real --no artificial-- (akalpitam). De esta forma (evam), esas (tāḥ) doce (dvādaśa) diosas (devyaḥ) --a saber, cuatro aspectos en Parā, cuatro aspectos en Parāparā y cuatro aspectos en Aparā-- existen (āsthitāḥ) como el disco del sol (sūrya-bimba-vat). Cada uno (eka-ekam) de ellos (āsām) brilla como fuego, sol, luna y la cesación de eso (vahni-arka-soma-tad-śānti-bhāsanam).

Esta (etad) insuperable (anuttaram) rueda (de doce diosas) (cakram) brota (niḥsarati eva) desde el Corazón (hṛdayāt) a través del éter de (indriya-s tales como) poder visual, etc. (cakṣus-ādibhiḥ vyomabhiḥ) hacia la esfera de los diversos objetos (tad-tad-viṣaya-gocare).

Por medio del Esplendor de esa rueda (tad-cakra-bhābhiḥ) en ese lado objetivo (tatra arthe), una naturaleza (rūpam) que consiste en la luz de la luna, el sol y el fuego (soma-sūrya-agni-bhāsa-ātma) permanece --a saber, aparece destellantemente orientada hacia fuera con una pequeña limitación-- (samavatiṣṭhate) de acuerdo con la sucesión de manifestación, sostenimiento y disolución --es decir, retiro-- (sṛṣṭi-sthiti-laya-kramāt).

De esta manera (evam), por medio de esta rueda —cuyo curso --o alcance-- es el éter (de indriya-s) tales como el poder auditivo, etc.— que cae (śrotra-ādi-vyoma-vartmanā... cakreṇa anena patatā) en objeto(s) tales como sonido, etc. (śabda-ādi-viṣaye), (el yogī) consigue (paribhāvayet) identificarse (con esa rueda) (tādātmyam).

Según este procedimiento --Jayaratha, el comentarista del Tantrāloka, escribió: 'según la conexión antedicha con la sucesión de manifestación, etc.'-- (anena krama-yogena), dondequiera (yatra yatra) cae (patati) esa (adas) rueda (cakram) que lo contiene todo (sarva-ātmakam), allí (tad tad) (es) como un monarca universal (sārvabhauma-mahī-īśa-vat).

De este modo (ittham), todo el grupo de senderos o cursos --los seis senderos o cursos-- (viśva-adhva-paṭalam) se disuelve (līyate) sin esfuerzo (ayatnena eva) en la gran rueda de Bhairava (bhairavīya-mahā-cakre), que está rodeada por (las diosas de) la Conciencia (saṁvitti-parivārite).

Después de eso (tatas), con la total cesación (parikṣaye) del universo (viśvasya api) (y su transformación en) meramente en una impresión latente (saṁskāra-mātreṇa), (el yogī) debería meditar (sañcintayet) en la gran rueda rotativa (bhrāmyat cakram... mahat) como un ráfaga de su propio Ser (sva-ātma-ucchalattayā).

Posteriormente (tatas), con la completa disolución de lo que debía quemarse en él --en el universo que consiste en una masa externa de objetos-- (tad-dāhya-vilayāt), (el yogī) debería meditar (bhāvayet) en la rueda (cakram) como si estuviese desapareciendo (praśāmyat); después (tatas), con la total cesación de su impresión latente --de la impresión latente del universo-- (tad-saṁskāra-parikṣayāt), (el yogī debería meditar en la rueda) como si hubiese desaparecido (śāntam), (y) finalmente --lit. después de eso-- (tatas), (el yogī debería meditar en la) Paz (resultante producida por la desaparición de la rueda) --o sea, él debería meditar en la Conciencia Pura Misma-- (śamam).

Por medio de esta meditación (anena dhyāna-yogena), el universo (viśvam) se disuelve totalmente (vilīyate) en la rueda (cakre), (y) esa (rueda) (tad) en la Conciencia (saṁvidi). Después de eso (tatas), la Conciencia (saṁvid) brilla (bhāsate) desprovista de cualquier objeto --lit. con los objetos plenamente disueltos-- (vilīna-arthā eva). Ulteriormente (tatas), debido a la naturaleza de la Conciencia (cit-svābhāvyāt), (existe) otra vez (bhūyas) manifestación (sṛṣṭiḥ). (¿Por qué?) Porque (yad) la Conciencia (cit) (es) la Gran Señora --es decir, Ella tiene señorío sobre todas las cosas-- (mahā-īśvarī)||25-35||

al inicio


 Estrofas 36 a 40

एवं प्रतिक्षणं विश्वं स्वसंविदि विलापयन्।
विसृजंश्च ततो भूयः शश्वद्भैरवतां व्रजेत्॥३६॥

एवं त्रिशूलात् प्रभृति चतुष्पञ्चारकक्रमात्।
पञ्चाशदरपर्यन्तं चक्रं योगी विभावयेत्॥३७॥

चतुष्षष्टिशतारं वा सहस्रारमथापि वा।
असङ्ख्यारसहस्रं वा चक्रं ध्यायेदनन्यधीः॥३८॥

Evaṁ pratikṣaṇaṁ viśvaṁ svasaṁvidi vilāpayan|
Visṛjaṁśca tato bhūyaḥ śaśvadbhairavatāṁ vrajet||36||
Evaṁ triśūlāt prabhṛti catuṣpañcārakakramāt|
Pañcāśadaraparyantaṁ cakraṁ yogī vibhāvayet||37||
Catuṣṣaṣṭiśatāraṁ vā sahasrāramathāpi vā|
Asaṅkhyārasahasraṁ vā cakraṁ dhyāyedananyadhīḥ||38||

De esta forma (evam), (el yogī que) continuamente (pratikṣaṇam) disuelve (vilāpayan) al universo (viśvam) en su propia Conciencia (sva-saṁvidi) y (ca) que después (lo) manifiesta (visṛjan... tatas) nuevamente (bhūyas), se vuelve perpetuamente Bhairava (śaśvat bhairavatām vrajet).

De esta manera (evam), el yogī (yogī) debería contemplar (vibhāvayet), (no sólo esa rueda sino también) las (diversas) rueda(s) (cakram), comenzando con (prabhṛti) el tridente --la rueda de tres rayos-- (triśūlāt), seguido de las (ruedas con) cuatro y cinco rayos (catur-pañca-araka-kramāt), (y) terminando en la (rueda) de cincuenta rayos (pañcāśat-ara-paryantam).

(Después,) debería meditar (dhyāyet), sin ningún otro pensamiento (ananyadhīḥ), en las (ruedas con) sesenta y cuatro y cien rayos (catuṣṣaṣṭi-śata-aram), o (vā... atha api vā) en la (rueda con) mil rayos (sahasra-aram), o (vā) en la con innumerables miles de rayos (asaṅkhya-ara-sahasram)||36-38||


संविन्नाथस्य महतो देवस्योल्लासिसंविदः।
नैवास्ति काचित्कलना विश्वशक्तेर्महेशितुः॥३९॥

शक्तयोऽस्य जगत् कृत्स्नं शक्तिमांस्तु महेश्वरः।
इति माङ्गलशास्त्रे तु श्रीश्रीकण्ठो न्यरूपयत्॥४०॥

Saṁvinnāthasya mahato devasyollāsisaṁvidaḥ|
Naivāsti kācitkalanā viśvaśaktermaheśituḥ||39||
Śaktayo'sya jagat kṛtsnaṁ śaktimāṁstu maheśvaraḥ|
Iti māṅgalaśāstre tu śrīśrīkaṇṭho nyarūpayat||40||

En el caso del Gran Dios, el Gran Señor del Poder Universal —(es decir,) el Señor de la Conciencia en quien (esta) Conciencia está desbordándose— (saṁvid-nāthasya mahataḥ devasya ullāsi-saṁvidaḥ... viśva-śakteḥ mahā-īśituḥ), no existe ningún (na eva asti kācid) límite (kalanā).

Venerable Śrīkaṇṭhanātha --Śiva-- (śrī-śrīkaṇṭhaḥ) explicó (este punto) (nyarūpayat) en el Māṅgalaśāstra (māṅgalaśāstre tu): 'El Poseedor de Śakti (śaktimān) (es) el Gran (mahā) Señor (īśvaraḥ) ciertamente (tu) --o sea, Śiva--, (y) Sus (asya) śakti-s o poderes --los múltiples aspectos asumidos por Śakti-- (śaktayaḥ) (son) el mundo (jagat) entero (kṛtsnam... iti)'||39-40||

al inicio


 Estrofas 41 a 67

इत्येतत् प्रथमोपायरूपं ध्यानं न्यरूपयत्।
श्रीशम्भुनाथो मे तुष्टस्तस्मै श्रीसुमतिप्रभुः॥४१॥

अनयैव दिशान्यानि ध्यानान्यपि समाश्रयेत्।
अनुत्तरोपायधुरां यान्यायान्ति क्रमं विना॥४२॥

Ityetat prathamopāyarūpaṁ dhyānaṁ nyarūpayat|
Śrīśambhunātho me tuṣṭastasmai śrīsumatiprabhuḥ||41||
Anayaiva diśānyāni dhyānānyapi samāśrayet|
Anuttaropāyadhurāṁ yānyāyānti kramaṁ vinā||42||

Así (iti), (cuando) venerable Śambhunātha --el Guru de Kula de Abhinavagupta-- (śrī-śambhunāthaḥ) estuvo satisfecho (tuṣṭaḥ) (conmigo), él me explicó (nyarūpayat... me) este (etad) 'dhyāna' o 'meditación' (dhyānam), el cual constituye el primer medio (en Āṇavopāya) (prathama-upāya-rūpam). (A su vez,) venerable Sumatinātha --el refundador de la escuela Kula y Guru del Guru de Śambhunātha-- (śrī-sumatiprabhuḥ) (se la explicó) a él --a Śambhunātha-- (tasmai).

Por medio de esta referencia (anayā eva diśā), (el yogī) también debería practicar (api samāśrayet) otras (anyāni) meditaciones (dhyānāni), las cuales (yāni) alcanzan (āyānti), sin (vinā) sucesión alguna (kramam), la más alta posición entre los medios para llegar a Anuttara --Śiva-- (anuttara-upāya-dhurām)||41-42||


अथ प्राणस्य या वृत्तिः प्राणनाद्या निरूपिता।
तदुपायतया ब्रूमोऽनुत्तरप्रविकासनम्॥४३॥

निजानन्दे प्रमात्रंशमात्रे हृदि पुरा स्थितः।
शून्यतामात्रविश्रान्तेर्निरानन्दं विभावयेत्॥४४॥

प्राणोदये प्रमेये तु परानन्दं विभावयेत्।
तत्रानन्तप्रमेयांशपूरणापाननिर्वृतः॥४५॥

परानन्दगतस्तिष्ठेदपानशशिशोभितः।
ततोऽनन्तस्फुरन्मेयसङ्घट्टैकान्तनिर्वृतः॥४६॥

समानभूमिमागत्य ब्रह्मानन्दमयो भवेत्।
ततोऽपि मानमेयौघकलनाग्रासतत्परः॥४७॥

उदानवह्नौ विश्रान्तो महानन्दं विभावयेत्।
तत्र विश्रान्तिमभ्येत्य शाम्यत्यस्मिन्महार्चिषि॥४८॥

Atha prāṇasya yā vṛttiḥ prāṇanādyā nirūpitā|
Tadupāyatayā brūmo'nuttarapravikāsanam||43||
Nijānande pramātraṁśamātre hṛdi purā sthitaḥ|
Śūnyatāmātraviśrānternirānandaṁ vibhāvayet||44||
Prāṇodaye prameye tu parānandaṁ vibhāvayet|
Tatrānantaprameyāṁśapūraṇāpānanirvṛtaḥ||45||
Parānandagatastiṣṭhedapānaśaśiśobhitaḥ|
Tato'nantasphuranmeyasaṅghaṭṭaikāntanirvṛtaḥ||46||
Samānabhūmimāgatya brahmānandamayo bhavet|
Tato'pi mānameyaughakalanāgrāsatatparaḥ||47||
Udānavahnau viśrānto mahānandaṁ vibhāvayet|
Tatra viśrāntimabhyetya śāmyatyasminmahārciṣi||48||

Además (atha), el modo (vṛttiḥ) que (yā) le pertenece a prāṇa (prāṇasya) (ya) ha sido explicado (nirūpitā) como Prāṇanā --la mismísima energía de vida--, etc. (prāṇanā-ādyāḥ). (Por ende, ahora) hablaré --lit. hablamos-- (brūmaḥ) sobre la expansión de Anuttara (anuttara-pravikāsanam) como un medio para Eso --para Anuttara Mismo-- (tad-upāyatayā).

Gracias a un reposo en un mero estado de vacío (śūnyatā-mātra-viśrānteḥ), (el yogī) al principio (purā) permanece (sthitaḥ) en Nijānanda --en la propia bienaventuranza o la bienaventuranza del propio Ser, -- (nija-ānande), en el corazón --en el punto donde termina la inhalación-- (hṛdi) —en la porción que es únicamente conocedor (pramātṛ-aṁśa-mātre)—.

Cuando prāṇa, (cuya naturaleza es pramāṇa o conocimiento/medios de conocimiento,) se eleva --cuando llega, en la exhalación, a dvādaśānta (12 dedos desde el corazón)-- (prāṇa-udaye), (el yogī) percibe (vibhāvayet) Nirānanda --lit. desprovisto de bienaventuranza (limitada)-- (nis-ānandam). Pero (tu) en prameya u objeto conocible --es decir, en el apāna que existe en la inhalación; en definitiva, 'en prameya u objeto conocible' significa 'durante la inhalación'-- (prameye), (el yogī) se hace consciente de (vibhāvayet) Parānanda --bienaventuranza creada por prameya (apāna)-- (para-ānandam).

Allí --en Parānanda-- (tatra), (el yogī) permanece (tiṣṭhet) situado en Parānanda (para-ānanda-gataḥ) (completamente) satisfecho con beber, sin ningún deseo de tomar diversos objetos, las infinitas porciones de prameya u objeto conocible (ananta-prameya-aṁśa-pūraṇā-pāna-nirvṛtaḥ) (y) embellecido por la luna de apāna (apāna-śaśi-śobhitaḥ) --o sea, hay una inhalación desde el dvādaśānta (a 12 dedos del corazón) hasta el corazón--.

Después de eso (tatas), cuando (el yogī permanece en el corazón --cuando retiene su aliento ahí--) satisfecho con estar totalmente consagrado a las mutuas uniones de los infinitos objetos destellantes --p. ej. azul, placer, etc.-- (ananta-sphurat-meya-saṅghaṭṭa-ekānta-nirvṛtaḥ), al haber arribado a (āgatya) la etapa de samāna (samāna-bhūmim), se vuelve lleno de Brahmānanda --la bienaventuranza de Brahma (porque es todopenetrante)-- (brahma-ānanda-mayaḥ bhavet).

Posteriormente (tatas api), cuando (el yogī) está totalmente dedicado a devorar las limitaciones del flujo continuo de objetos conocibles y medios de conocimiento --es decir, cuando él está totalmente dedicado a devorar las limitaciones del flujo continuo de apāna y prāṇa, a saber, cuando está totalmente dedicado a la conjunción de ambos-- (māna-meya-ogha-kalanā-grāsa-tatparaḥ) (y consiguientemente) llega a descansar (viśrāntaḥ) en el fuego de udāna (udāna-vahnau), él (claramente) percibe (vibhāvayet) Mahānanda --la gran bienaventuranza-- (mahā-ānandam).

Allí --en Mahānanda-- (tatra), al haber alcanzado un reposo (viśrāntim abhyetya), (el yogī) permanece calmo (śāmyati) en esta (bienaventuranza) que contiene grandes llamas --o sea, en el fuego de udāna cuya esencia es el conocedor-- (asmin mahārciṣi)||43-48||


निरुपाधिर्महाव्याप्तिर्व्यानाख्योपाधिवर्जिता।
तदा खलु चिदानन्दो यो जडानुपबृंहितः॥४९॥

Nirupādhirmahāvyāptirvyānākhyopādhivarjitā|
Tadā khalu cidānando yo jaḍānupabṛṁhitaḥ||49||

(Después de eso, aparece) la gran penetración (mahā-vyāpti) carente de atributos --carente de conocedor, conocimiento/medios de conocimiento, y objeto conocible-- (nis-upādhiḥ) llamada vyāna (vyāna-ākhyā), que (se dice que es) sin atributos (porque es tanto inmanente como trascendente) (upādhi-varjitā). Entonces (tadā), ciertamente (khalu) (tiene lugar) Cidānanda --la bienaventuranza de la Conciencia-- (cit-ānandaḥ), el cual (yaḥ) no tiene sitio para objetos inertes --para el meya o aspecto conocible-- (jaḍa-anupabṛṁhitaḥ)||49||


नह्यत्र संस्थितिः कापि विभक्ता जडरूपिणः।
यत्र कोऽपि व्यवच्छेदो नास्ति यद्विश्वतः स्फुरत्॥५०॥

यदनाहतसंवित्ति परमामृतबृंहितम्।
यत्रास्ति भावनादीनां न मुख्या कापि सङ्गतिः॥५१॥

तदेव जगदानन्दमस्मभ्यं शम्भुरूचिवान्।
तत्र विश्रान्तिराधेया हृदयोच्चारयोगतः॥५२॥

या तत्र सम्यग्विश्रान्तिः सानुत्तरमयी स्थितिः।
इत्येतद्धृदयाद्येकस्वभावेऽपि स्वधामनि॥५३॥

षट्प्राणोच्चारजं रूपमथ व्याप्त्या तदुच्यते।
प्राणदण्डप्रयोगेन पूर्वापरसमीकृतेः॥५४॥

चतुष्किकाम्बुजालम्बिलम्बिकासौधमाश्रयेत्।
त्रिशूलभूमिं क्रान्त्वातो नाडित्रितयसङ्गताम्॥५५॥

इच्छाज्ञानक्रियाशक्तिसमत्वे प्रविशेत् सुधीः।
एकां विकासिनीं भूयस्त्वसङ्कोचां विकस्वराम्॥५६॥

श्रयेद्भ्रूबिन्दुनादान्तशक्तिसोपानमालिकाम्।
तत्रोर्ध्वकुण्डलीभूमौ स्पन्दनोदरसुन्दरः॥५७॥

विसर्गस्तत्र विश्राम्येन्मत्स्योदरदशाजुषि।
रासभी वडवा यद्वत्स्वधामानन्दमन्दिरम्॥५८॥

विकाससङ्कोचमयं प्रविश्य हृदि हृष्यति।
तद्वन्मुहुर्लीनसृष्टभावव्रातसुनिर्भराम्॥५९॥

श्रयेद्विकाससङ्कोचरूढभैरवयामलाम्।
एकीकृतमहामूलशूलवैसर्गिके हृदि॥६०॥

परस्मिन्नेति विश्रान्तिं सर्वापूरणयोगतः।
अत्र तत्पूर्णवृत्त्यैव विश्वावेशमयं स्थितम्॥६१॥

प्रकाशस्यात्मविश्रान्तावहमित्येव दृश्यताम्।
अनुत्तरविमर्शे प्राग्व्यापारादिविवर्जिते॥६२॥

चिद्विमर्शपराहङ्कृत् प्रथमोल्लासिनी स्फुरेत्।
तत उद्योगसक्तेन स द्वादशकलात्मना॥६३॥

सूर्येणाभासयेद्भावं पूरयेदथ चर्चयेत्।
अथेन्दुः षोडशकलो विसर्गग्रासमन्थरः॥६४॥

सञ्जीवन्यमृतं बोधवह्नौ विसृजति स्फुरन्।
इच्छाज्ञानक्रियाशक्तिसूक्ष्मरन्ध्रस्रुगग्रगम्॥६५॥

तदेवममृतं दिव्यं संविद्देवीषु तर्पकम्।
विसर्गामृतमेतावद् बोधाख्ये हुतभोजिनि॥६६॥

विसृष्टं चेद्भवेत्सर्वं हुतं षोढाध्वमण्डलम्।
यतोऽनुत्तरनाथस्य विसर्गः कुलनायिका।
तत्क्षोभः कादिहान्तं तत्प्रसरस्तत्त्वपद्धतिः॥६७॥

Nahyatra saṁsthitiḥ kāpi vibhaktā jaḍarūpiṇaḥ|
Yatra ko'pi vyavacchedo nāsti yadviśvataḥ sphurat||50||
Yadanāhatasaṁvitti paramāmṛtabṛṁhitam|
Yatrāsti bhāvanādīnāṁ na mukhyā kāpi saṅgatiḥ||51||
Tadeva jagadānandamasmabhyaṁ śambhurūcivān|
Tatra viśrāntirādheyā hṛdayoccārayogataḥ||52||
Yā tatra samyagviśrāntiḥ sānuttaramayī sthitiḥ|
Ityetaddhṛdayādyekasvabhāve'pi svadhāmani||53||
Ṣaṭprāṇoccārajaṁ rūpamatha vyāptyā taducyate|
Prāṇadaṇḍaprayogena pūrvāparasamīkṛteḥ||54||
Catuṣkikāmbujālambilambikāsaudhamāśrayet|
Triśūlabhūmiṁ krāntvāto nāḍitritayasaṅgatām||55||
Icchājñānakriyāśaktisamatve praviśet sudhīḥ|
Ekāṁ vikāsinīṁ bhūyastvasaṅkocāṁ vikasvarām||56||
Śrayedbhrūbindunādāntaśaktisopānamālikām|
Tatrordhvakuṇḍalībhūmau spandanodarasundaraḥ||57||
Visargastatra viśrāmyenmatsyodaradaśājuṣi|
Rāsabhī vaḍavā yadvatsvadhāmānandamandiram||58||
Vikāsasaṅkocamayaṁ praviśya hṛdi hṛṣyati|
Tadvanmuhurlīnasṛṣṭabhāvavrātasunirbharām||59||
Śrayedvikāsasaṅkocarūḍhabhairavayāmalām|
Ekīkṛtamahāmūlaśūlavaisargike hṛdi||60||
Parasminneti viśrāntiṁ sarvāpūraṇayogataḥ|
Atra tatpūrṇavṛttyaiva viśvāveśamayaṁ sthitam||61||
Prakāśasyātmaviśrāntāvahamityeva dṛśyatām|
Anuttaravimarśe prāgvyāpārādivivarjite||62||
Cidvimarśaparāhaṅkṛt prathamollāsinī sphuret|
Tata udyogasaktena sa dvādaśakalātmanā||63||
Sūryeṇābhāsayedbhāvaṁ pūrayedatha carcayet|
Athenduḥ ṣoḍaśakalo visargagrāsamantharaḥ||64||
Sañjīvanyamṛtaṁ bodhavahnau visṛjati sphuran|
Icchājñānakriyāśaktisūkṣmarandhrasrugagragam||65||
Tadevamamṛtaṁ divyaṁ saṁviddevīṣu tarpakam|
Visargāmṛtametāvad bodhākhye hutabhojini||66||
Visṛṣṭaṁ cedbhavetsarvaṁ hutaṁ ṣoḍhādhvamaṇḍalam|
Yato'nuttaranāthasya visargaḥ kulanāyikā|
Tatkṣobhaḥ kādihāntaṁ tatprasarastattvapaddhatiḥ||67||

Aquí --en Cidānanda-- (atra), no hay ninguna (na... kāpi) existencia (saṁsthitiḥ) separada (vibhaktā) de objetos inertes (jaḍa-rūpiṇaḥ).

Śambhunātha (śambhuḥ) me contó (asmabhyam... ūcivān) acerca de Jagadānanda --la Bienaventuranza Universal-- (jagat-ānandam) (como) ese (Estado) (tad eva) donde (yatra) no hay ninguna (kaḥ pi... na asti) división (vyavacchedaḥ) puesto que (yad) aparece (sphurat) como todas las formas --lit. en todas partes-- (viśvataḥ), cuya Conciencia brilla en todo lugar como conocedor, objeto conocible, etc. --lit. intacto-- (yad-anāhata-saṁvitti), que está nutrido por el Néctar Supremo (caracterizado por la Libertad Absoluta) --es decir, es Pleno y no depende de otro-- (parama-amṛta-bṛṁhitam) (y) donde (yatra) no hay ninguna (asti... na... kā api) asociación (saṅgatiḥ) prominente (mukhyā) con contemplación, etc. (bhāvanā-ādīnām) --no hay ningún medio directo en la forma de contemplación, etc.--. Ahí (tatra), un reposo (viśrāntiḥ) debe ser concedido --o sea, el yogī va a recibir-- (ādheyā) por medio del uccāra --lit. 'pronunciación, articulación', de cualquier manera, en Trika significa 'eso que asciende y aparece como sonido', la cual es la principal cualidad de la energía vital--, desde el corazón, de manifestación, etc., (de los cuales --de la manifestación, etc.-- se ha hablado y se hablará) (hṛdaya-uccāra-yogataḥ).

(Pero, ¿qué está teniendo lugar aquí mediante un reposo?) Un completo (samyak) reposo (yā... viśrāntiḥ) ahí (tatra) está permaneciendo lleno de Anuttara o Śiva --otra posible traducción es: 'está permaneciendo como idéntico a Anuttara o Śiva'-- (sā anuttara-mayī sthitiḥ).

Así (iti), esta (etad) forma --o sea, las últimas seis clases de bienaventuranza desde Nirānanda hasta Jagadānanda-- (rūpam) nacida del uccāra de las seis energías vitales (ṣaṭ-prāṇa-uccāra-jam) (ocurre) en el propio Estado --en la Luz del propio Ser-- (sva-dhāmani), aunque (este Estado) tiene únicamente una naturaleza esencial ya sea en el corazón, etc. (hṛdaya-ādi-eka-svabhāve). Ahora (atha) esa (misma forma) (tad) es descripta (ucyate) por medio de la penetración (de los mantra-s) (vyāptyā).

A partir de nivelar los que están dirigidos hacia adelante y hacia atrás --es decir, a partir de penetrar en el estado medio nivelando los flujos de prāṇa y apāna-- (pūrva-apara-samīkṛteḥ) mediante el método del palo con referencia a la energía vital (prāṇa-daṇḍa-prayogena), el hombre sabio --el yogī-- (sudhīḥ) debería buscar refugio (āśrayet) en el receptáculo de Néctar de lambikā --localizado en el lado derecho del paladar blando-- que sostiene un loto --un soporte denominado 'el loto de Vidyā' situado en el espacio entre las cejas-- y una catuṣkikā --lit. un grupo de cuatro, o sea, un soporte conocido como 'la gema del pensamiento', ubicado debajo de Brahmarandhra y cuya forma luce como un lugar donde se encuentran cuatro caminos-- (catuṣkikā-ambuja-ālambi-lambikā-saudham). Después de esto (atas), tras haber alcanzado (krāntvā) la etapa del tridente --es decir, la etapa llamada 'el soporte de los canales sutiles'-- (triśūla-bhūmim)(en otras palabras, tras haber llegado a) la conjunción de los tres canales sutiles --Iḍā, Piṅgalā y Suṣumnā-- (nāḍi-tritaya-saṅgatām)—, (el yogī) debería ingresar (praviśet) en el plano donde Voluntad, Conocimiento y Acción existen en igualdad --es decir, en la naturaleza de Bhairava-- (icchā-jñāna-kriyā-śakti-samatve).

(Primeramente, el yogī) debería recurrir --en suma, por medio de su ferviente deseo de alcanzar el estado de 'Ūrdhvakuṇḍalinī', él debería avanzar mediante el método de udghāta o elevación-- (śrayet) a la indivisible --lit. a una-- (ekām) guirnalda de escaleras --a saber, los siguientes métodos son escaleras porque son medios para ascender a estados más y más altos-- (denominadas) Bindu en (el espacio entre) las cejas, Nādānta y Śakti --éstas son tres de las célebres doce etapas del mantra Om̐-- (bhrū-bindu-nādānta-śakti-sopāna-mālikām), la cual --la guirnalda-- se expande (vikāsinīm), (y) nuevamente (bhūyas) en verdad (tu) desprovista de contracción (asaṅkocām), (y otra vez) expandida (vikasvarām) --en definitiva, esta guirnalda de escaleras nunca se contrae--.

Allí (tatra), en la etapa de Ūrdhvakuṇḍalinī --en el estado de Unmanā-- (ūrdhva-kuṇḍalī-bhūmau), (yace) Visarga o Emisión --que es la Forma Suprema del Señor Supremo que aparece como dos puntos (transliterado como 'ḥ')-- (visargaḥ), el cual es deseable --lit. hermoso-- debido a la presencia de la Esencia que destella como idéntica --lit. vientre-- con Spandana --con el brotar del propio Ser-- (spandana-udara-sundaraḥ). (El yogī) debería descansar (viśrāmyet) ahí --en Visarga o Emisión-- (tatra), (a saber,) en El que --en Visarga-- es aficionado, (como se ha mencionado anteriormente,) al Estado de la Esencia que destella como idéntico con Spandana --lit. que es aficionado al estado del vientre de pez-- (matsya-udara-daśā-juṣi).

Así como una burra (o) una yegua (rāsabhī vaḍavā yad-vat) se regocija (hṛṣyati) en (su) corazón (hṛdi) tras entrar (praviśya) al templo de bienaventuranza de su propia morada, el cual está lleno de expansiones y contracciones (yadvat sva-dhāma-ānanda-mandiram vikāsa-saṅkoca-maya), así también (tadvat), (el yogī) penetra en --lit. alcanza-- (śrayet) la pareja de Bhairava-s --a saber, en Bhairava y Bhairavī, o sea, en Śiva y Śakti-- que está establecida en expansión y contracción --o sea, que aparece como expansión y contracción-- (vikāsa-saṅkoca-rūḍha-bhairava-yāmalām) (y) que está totalmente repleta de la multitud de entidades positivas --conocedores, objetos conocibles, etc.-- que se manifiestan y se disuelven otra vez (muhur līna-sṛṣṭa-bhāva-vrāta-sunirbharām).

En el Corazón Supremo --en la Conciencia que es el supremo Bīja o Semilla que está dentro y fuera de todo-- donde están unidas --es decir, donde se han vuelto una y permanecen sólo como Conciencia-- la gran raíz --la letra 'S'--, el tridente --la letra 'AU'-- y el Visarga --la letra 'Ḥ'-- (ekīkṛta-mahā-mūla-śūla-vaisargike hṛdi parasmin), (el yogī) encuentra descanso (eti viśrāntim) por medio del Yoga de llenarlo todo (sarva-āpūraṇa-yogataḥ).

Aquí --en la etapa de Ūrdhvakuṇḍalinī-- (atra), (el Corazón Supremo cuya esencia es la Conciencia del Yo) permanece (sthitam) como una penetración universal --a saber, abraza al universo entero-- (viśva-āveśa-mayam) debido a Su Plenitud --lit. debido a Su Estado Pleno-- (tad-pūrṇa-vṛttyā iva). ¡Que Aham --el 'Yo' (real)-- sea percibido --lit. sea visto-- (aham iti eva dṛśyatām) en (ese) descanso de la Luz en Sí Misma --o 'en el Ser'-- (prakāśasya ātma-viśrāntau)!

En la conciencia de Anuttara --en la Luz Suprema, en Śiva-- (anuttara-vimarśe) que al comienzo --en el punto de partida-- carece de actividad, etc. (prāk-vyāpāra-ādi-vivarjite) aparece destellantemente (sphuret) el primer Esplendor (prathama-ullāsinī), (o sea,) conciencia del yo (ahaṅkṛt) que está totalmente consagrada únicamente a la captación del propio Ser --lit. que está totalmente consagrada a la captación de la Conciencia-- (cit-vimarśa-parā).

A causa de eso --a causa de la destellante aparición de la conciencia del yo-- (tatas), Ella --la Luz Suprema-- (saḥ), a través del sol --'conocimiento y medios de conocimiento'-- (sūryeṇa) que, (aunque) su naturaleza es los doce poderes --las doce clases de conciencia, es decir, las vocales empezando con 'a' y terminando con 'ḥ', con exclusión de las vocales eunucas (ṛ, ṝ, ḷ y ḹ); en definitiva: a, ā, i, ī, u, ū, e, ai, o, au, (a)ṁ y (a)ḥ - ('a' se agrega a 'ṁ' y 'ḥ' para hacerlas pronunciables)-- (dvādaśa-kalā-ātmanā), (aparece) como un esfuerzo --un fuerte deseo de manifestar-- orientado hacia afuera (udyoga-saktena), manifiesta --proyecta externamente-- (ābhāsayet), mantiene --lit. llena, es decir, hace que el objeto conocible siga por algún tiempo-- (pūrayet) y luego (atha) retira --por medio de la realización del propio Ser-- (carcayet) al objeto conocible (bhāvam).

Ahora (atha) la luna --cuya naturaleza es 'meya' u objeto conocible tal como cuerpo, etc.-- (induḥ), que consiste en dieciséis kalā-s --fases-- (ṣoḍaśa-kalaḥ), tiene plena confianza en tragar al Visarga o Emisión --en ocultar la naturaleza de ese Visarga-- (visarga-grāsa-mantharaḥ). Mientras brilla --mientras la luna brilla-- (sphuran), emite --o sea, irrumpe en una forma burda como conocedor, objeto conocible, etc.-- (visṛjati), en el Fuego de la Conciencia (bodha-vahnau), al Néctar del Vivificador --de la decimoséptima kalā, de la consorte de la Causa de la Vivificación del universo, a saber, Śiva-- (sañjīvanī-amṛtam).

De este modo (evam), ese (tad) divino (divyam) Néctar (amṛtam) complace (tarpakam) a las diosas de la Conciencia --p. ej. la diosa de la visión-- (saṁvid-devīṣu) cuando llega --como manteca clarificada (ghṛta) en un ritual-- a la punta del cucharón de madera —que consiste en los Poderes de Voluntad, Conocimiento y Acción— (llamada) las aberturas sutiles --las aberturas de los sentidos-- (icchā-jñāna-kriyā-śakti-sūkṣma-randhra-sruk-agra-gam).

Si (ced) tal (etāvat) Néctar de la Emisión (visarga-āmṛtam) es (bhavet) emitido (visṛṣṭam) en el Fuego de la Conciencia --lit. en el que come oblaciones llamado Conciencia-- (bodha-ākhye huta-bhojini), todo (sarvam) el séxtuple círculo de cursos --o sea, los seis cursos: Varṇa, Mantra, Pada, Kalā, Tattva y Bhuvana-- (ṣoḍhā-adhva-maṇḍalam) (se convierte en) una oblación (hutam).

Por tal razón (yatas), el Visarga o la Emisión (visargaḥ) del Señor de Anuttara --Śiva-- (anuttara-nāthasya) (es) la Señora del Grupo --o sea, Kaulinī, la Señora del Grupo constituido por conocedor, conocimiento/medios de conocimiento, y objeto conocible-- (kula-nāyikā). Su agitación (tad-kṣobhaḥ) (es todo el grupo de letras y realidades asociadas) desde 'ka' hasta 'ha' (ka-ādi-ha-antam), (y) Su expansión (tad-prasaraḥ) es el sendero de las categorías (tattva-paddhatiḥ)||50-67||

al inicio


 Estrofas 68 a 70

अंअ इति कुलेश्वर्या सहितो हि कुलेशिता।
परो विसर्गविश्लेषस्तन्मयं विश्वमुच्यते॥६८॥

Aṁa iti kuleśvaryā sahito hi kuleśitā|
Paro visargaviśleṣastanmayaṁ viśvamucyate||68||

'Anusvāra y Visarga', o sea, 'aṁ' y 'aḥ', (unidos) (aṁ-aḥ iti) (son) verdaderamente (hi) el Amo del Grupo (kula-īśitā) conjuntamente con (sahitaḥ) la Señora del Grupo (kula-īśvaryā). La otra (paraḥ) emisión separada --lit. 'separación de la emisión', es decir, es otra emisión separada porque se parte a partir de la Śakti (original)-- (visarga-viśleṣaḥ) se dice que es (ucyate) el universo (viśvam), el cual consiste en esa (misma emisión separada) (tad-mayam)||68||


वित्प्राणगुणदेहान्तर्बहिर्द्रव्यमयीमिमाम्।
अर्चयेज्जुहुयाद्ध्यायेदित्थं सञ्जीवनीं कलाम्॥६९॥

Vitprāṇaguṇadehāntarbahirdravyamayīmimām|
Arcayejjuhuyāddhyāyeditthaṁ sañjīvanīṁ kalām||69||

(El yogī) debería, de esta manera, adorar, ofrecer una oblación (y) meditar en (arcayet juhuyāt dhyāyet ittham) esta (imām) Kalā Vivificante --Śakti o la decimoséptima kalā que hace al universo entero pleno-- (sañjīvanīm kalām) formada de Conciencia --Aquélla para la cual se realiza un sacrificio o ritual de adoración--, energía vital, órganos de los sentidos (asociados con el intelecto), cuerpo (—todo lo cual es el que realiza ese sacrificio o ritual de adoración—, más) sustancias internas y externas (tales como las cinco gemas --oro, plata, perlas, diamante y coral-- o un substituto de eso, azafrán, etc., los cuales constituyen un medio para realizar el mismísimo sacrificio o ritual de adoración) (vit-prāṇa-guṇa-deha-antar-bahis-dravya-mayīm)||69||


आनन्दनाडीयुगलस्पन्दनावहितौ स्थितः।
एनां विसर्गनिःष्यन्दसौधभूमिं प्रपद्यते॥७०॥

Ānandanāḍīyugalaspandanāvahitau sthitaḥ|
Enāṁ visarganiḥṣyandasaudhabhūmiṁ prapadyate||70||

El (yogī) que permanece (sthitaḥ) atento a la vibración de los dos canales sutiles de Bienaventuranza (ānanda-nāḍī-yugala-spandana-avahitau) --es decir, por medio del método de la Ṣaḍaramudrā (el Sello de seis rayos), etc., (el yogī) permanece concentrado, con un deseo de disfrutar, en los dos canales sutiles caracterizados por una mujer bella, todo lo cual se conecta con la Perfecta Yoginī (la Śakti Suprema)--, alcanza (prapadyate) esta etapa del Néctar que fluye desde Visarga o Emisión (enām visarga-niḥṣyanda-saudha-bhūmim)||70||

al inicio


 Estrofas 71 a 80

शाक्ते क्षोभे कुलावेशे सर्वनाड्यग्रगोचरे।
व्याप्तौ सर्वात्मसङ्कोचे हृदयं प्रविशेत्सुधीः॥७१॥

Śākte kṣobhe kulāveśe sarvanāḍyagragocare|
Vyāptau sarvātmasaṅkoce hṛdayaṁ praviśetsudhīḥ||71||

El sabio (yogī) (sudhīḥ) penetra (praviśet) en el Corazón (hṛdayam) cuando Śakti se agita --en el momento del disfrute del poder externo (durante la relación sexual)-- (śākte kṣobhe), en la entrada a Kula --en el momento de identificarse uno mismo con Eso debido a la superioridad de la contemplación por medio de una remembranza de la naturaleza esencial de Śakti-- (kula-āveśe), en la esfera de influencia de las puntas de todos los canales sutiles --en la esfera de influencia de dvādaśānta, ya sea ello la parte principal o la parte final, etc.-- (sarva-nāḍī-agra-gocare), en la expansión (del Ser de todo) --lit. en la penetración-- (vyāptau), (o) en la contracción (del Ser de todo) (sarva-ātma-saṅkoce)||71||


सोमसूर्यकलाजालपरस्परनिघर्षतः।
अग्नीषोमात्मके धाम्नि विसर्गानन्द उन्मिषेत्॥७२॥

Somasūryakalājālaparasparanigharṣataḥ|
Agnīṣomātmake dhāmni visargānanda unmiṣet||72||

A través de la mutua fricción de la multitud de kalā-s de luna y sol --a través de la conjunción recíproca de esas kalā-s o fases del objecto conocible (p. ej. el Śabdatanmātra, etc.) y conocimiento/medios de conocimiento (p. ej. poder auditivo, etc.)-- (soma-sūrya-kalā-jāla-paraspara-nigharṣataḥ), la Bienaventuranza de Visarga o Emisión (visarga-ānandaḥ) aparece brillantemente (unmiṣet) en el estado que consiste en fuego y luna --en conocedor y objeto conocible-- (agnīṣoma-ātmake dhāmni)||72||


अलं रहस्यकथया गुप्तमेतत्स्वभावतः।
योगिनीहृदयं तत्र विश्रान्तः स्यात्कृती बुधः॥७३॥

Alaṁ rahasyakathayā guptametatsvabhāvataḥ|
Yoginīhṛdayaṁ tatra viśrāntaḥ syātkṛtī budhaḥ||73||

Basta (alam) de hablar acerca de lo que es secreto (rahasya-kathayā). Este (etad) Corazón de la Yoginī --de Śakti, es decir, la expansión de Visarga o Emisión-- (yoginī-hṛdayam) está por naturaleza escondido (guptam... svabhāvataḥ). El sabio (budhaḥ) que reposa (viśrāntaḥ) en Él --en ese Corazón-- (tatra) es (syāt) alguien que ha alcanzado la meta (kṛtī)||73||


हानादानतिरस्कारवृत्तौ रूढिमुपागतः।
अभेदवृत्तितः पश्येद्विश्वं चितिचमत्कृतेः॥७४॥

Hānādānatiraskāravṛttau rūḍhimupāgataḥ|
Abhedavṛttitaḥ paśyedviśvaṁ citicamatkṛteḥ||74||

El que está establecido (rūḍhim upāgataḥ) en un estado donde tomar y dejar --apego y aversión-- han desaparecido (hāna-ādāna-tiraskāra-vṛttau), percibe --lit. ve-- (paśyet) al universo (viśvam) como solamente una Realidad (abheda-vṛttitaḥ) debido al Asombro de Citi --o sea, debido a que se da cuenta de la identidad con la Conciencia-- (citi-camatkṛteḥ)||74||


अर्थक्रियार्थितादैन्यं त्यक्त्वा बाह्यान्तरात्मनि।
खरूपे निर्वृतिं प्राप्य फुल्लां नाददशां श्रयेत्॥७५॥

Arthakriyārthitādainyaṁ tyaktvā bāhyāntarātmani|
Kharūpe nirvṛtiṁ prāpya phullāṁ nādadaśāṁ śrayet||75||

Tras haber abandonado (tyaktvā) el estado miserable de desear hacer acciones con un propósito especial (artha-kriyā-arthitā-dainyam) (y) tras haber alcanzando (prāpya) un reposo --lit. una cesación-- (nirvṛtim) en Kha o Éter cuya naturaleza es interna y externa --es decir, en la multitud de objetos constituidos por azul, placer, etc.; ésta es la letra KH del mantra KhPhREṀ (también conocido como el mantra Piṇḍanātha) que Abhinavagupta ha empezado a describir-- (bāhya-āntara-ātmani kha-rūpe), (el yogī) descansa (śrayet) en el Estado Phulla (Expandido) de Nāda --o sea, alcanza la Conciencia trascendental cuya esencia es Vimarśa o Śakti; la palabra Phulla o Expandido es la PH en ese mantra-- (phullām nāda-daśām)||75||


वक्त्रमन्तस्तया सम्यक् संविदः प्रविकासयेत्।
संविदक्षमरुच्चक्रं ज्ञेयाभिन्नं ततो भवेत्॥७६॥

Vaktramantastayā samyak saṁvidaḥ pravikāsayet|
Saṁvidakṣamaruccakraṁ jñeyābhinnaṁ tato bhavet||76||

(Y) por medio de este (estado expandido de Nāda) (tayā), él --tal yogī-- apropiadamente expande (samyak... pravikāsayet) la Boca (vaktram) interna (antar) de la Conciencia (saṁvidaḥ). A causa de eso --a causa de la creación de una apropiada expansión de la Conciencia-- (tatas), la rueda de aires vitales, sentidos y distintos tipos de conciencia --diferentes tipos de cogniciones tales como azul, etc.; esta rueda es el grupo de objeto conocible, conocimiento/medios de conocimiento y conocedor-- (saṁvid-akṣa-marut-cakram) se vuelve (bhavet) una con el objeto conocible --en definitiva, el grupo de objeto conocible, conocimiento/medios de conocimiento y conocedor se hace uno con el objeto conocible cuya naturaleza es ausencia de universo (vacío) con referencia al experimentador del vacío-- (jñeya-abhinnam)||76||


तज्ज्ञेयं संविदाख्येन वह्निना प्रविलीयते।
विलीनं तत् त्रिकोणेऽस्मिञ्शक्तिवह्नौ विलीयते॥७७॥

Tajjñeyaṁ saṁvidākhyena vahninā pravilīyate|
Vilīnaṁ tat trikoṇe'smiñśaktivahnau vilīyate||77||

Ese objeto conocible --el vacío-- (tad-jñeyam) se disuelve (pravilīyate) por medio del Fuego llamado Conciencia --esto es R (de Raṁ, el mantra semilla del fuego) en el mantra KhPhREṀ-- (saṁvid-ākhyena vahninā). (A su vez,) ese (objeto conocible) (tad) que se ha disuelto (vilīnam) es disuelto (otra vez) (vilīyate) en este triángulo conocido como el Fuego de Śakti --esto es E (la letra triangular) en el mantra KhPhREṀ-- (trikoṇe asmin śakti-vahnau)||77||


तत्र संवेदनोदारबिन्दुसत्तासुनिर्वृतः।
संहारबीजविश्रान्तो योगी परमयो भवेत्॥७८॥

Tatra saṁvedanodārabindusattāsunirvṛtaḥ|
Saṁhārabījaviśrānto yogī paramayo bhavet||78||

Ahí (tatra), el yogī (yogī), muy satisfecho --lleno de un exceso del Asombro de su propio Ser-- en la noble esencia de Bindu que es el Conocedor Supremo --esto es Ṁ en el mantra KhPhREṀ-- (saṁvedana-udāra-bindu-sattā-sunirvṛtaḥ), reposando en la Semilla de la Disolución (debido al surgimiento de Bindu) (saṁhāra-bīja-viśrāntaḥ), se vuelve uno con el Principio Supremo (para-mayaḥ bhavet)||78||


अन्तर्बाह्ये द्वये वापि सामान्येतरसुन्दरः।
संवित्स्पन्दस्त्रिशक्त्यात्मा सङ्कोचप्रविकासवान्॥७९॥

Antarbāhye dvaye vāpi sāmānyetarasundaraḥ|
Saṁvitspandastriśaktyātmā saṅkocapravikāsavān||79||

O inclusive (vā api) en las dos (realidades), interna y externa (antar-bāhye dvaye), (existe) una Vibración de la Conciencia (saṁvid-spandaḥ) que es bella debido a (la presencia de) un aspecto genérico y un aspecto particular --lit. otro; el aspecto genérico es interno, es decir, está en el Estado de Śiva a causa de la apropiación de todas las diferencias; y el aspecto particular es externo, a saber, su alcance va desde Māyā (categoría 6) hasta el elemento tierra (categoría 36), porque existe un surgimiento de dualidad-- (sāmānya-itara-sundaraḥ). (Esta Vibración de la Conciencia) es los tres Poderes --Poderes de Voluntad, Conocimiento y Acción-- (tri-śakti-ātmā) (y) consiste en contracción y expansión (saṅkoca-pravikāsavān)||79||


असङ्कोचविकासोऽपि तदाभासनतस्तथा।
अन्तर्लक्ष्यो बहिर्दृष्टिः परमं पदमश्नुते॥८०॥

Asaṅkocavikāso'pi tadābhāsanatastathā|
Antarlakṣyo bahirdṛṣṭiḥ paramaṁ padamaśnute||80||

(¿Pero cómo podría esa Vibración de la Conciencia ser un lugar de reposo para ese yogī si está dotada de contracción y expansión?) Porque Ella --o sea, la Vibración de la Conciencia-- aparece (tad-ābhāsanataḥ) así (tathā) aunque (api) carezca de contracción y expansión (a-saṅkoca-vikāsaḥ). (El yogī) que esté (simultáneamente) interiorizado --lit. cuyo objeto es interno; en otras palabras, él está prestando atención a la porción Aham ('Yo') de la Conciencia-- (antar-lakṣyaḥ) (y) exteriorizado --lit. cuya mirada esté vuelta hacia afuera; en suma, él está prestando atención a la porción Idam ('Esto') de la Conciencia, o sea, a los objetos externos-- (bahis-dṛṣṭiḥ) obtiene (aśnute) el Estado Supremo (paramam padam)||80||

al inicio


 Estrofas 81 a 91

ततः स्वातन्त्र्यनिर्मेये विचित्रार्थक्रियाकृति।
विमर्शनं विशेषाख्यः स्पन्द औन्मुख्यसञ्ज्ञितः॥८१॥

Tataḥ svātantryanirmeye vicitrārthakriyākṛti|
Vimarśanaṁ viśeṣākhyaḥ spanda aunmukhyasañjñitaḥ||81||

A causa de eso (tatas), la conciencia (vimarśanam) con referencia al hacedor, despertado por (Su) Libertad Absoluta, de diversas actividades con un propósito especial (svātantrya-nirmeye vicitra-artha-kriyā-kṛti), (es) Spanda --Vibración-- (spandaḥ) denominado 'Específico' (viśeṣa-ākhyaḥ) (y también) designado (mediante la palabra) 'orientado' (ya que aparece con diferentes grados de deseo con relación a diversas actividades con un propósito especial) (aunmukhya-sañjñitaḥ)||81||


तत्र विश्रान्तिमागच्छेद्यद्वीर्यं मन्त्रमण्डले।
शान्त्यादिसिद्धयस्तत्तद्रूपतादात्म्यतो यतः॥८२॥

Tatra viśrāntimāgacchedyadvīryaṁ mantramaṇḍale|
Śāntyādisiddhayastattadrūpatādātmyato yataḥ||82||

(Esa) Virilidad o Poder (de los mantra-s) --Śakti o Spanda-- (vīryam) que (yad) llega a reposar (viśrāntim āgacchet) (no sólo) allí --en Aham o Conciencia del Yo, es decir, en el Estado donde hay un reposo de Idantā o condición de Esto-- (tatra) (sino también) en el círculo de los mantra-s (mantra-maṇḍale), (aparece destellantemente como) poderes sobrenaturales tales como Śānti, etc. (śānti-ādi-siddhayaḥ) por medio de la identificación con diferentes formas (tad-tad-rūpa-tādātmyataḥ yataḥ)||82||


दिव्यो यश्चाक्षसङ्घोऽयं बोधस्वातन्त्र्यसञ्ज्ञकः।
सोऽनिमीलित एवैतत् कुर्यात्स्वात्ममयं जगत्॥८३॥

Divyo yaścākṣasaṅgho'yaṁ bodhasvātantryasañjñakaḥ|
So'nimīlita evaitat kuryātsvātmamayaṁ jagat||83||

Y (ca) este (ayam) grupo de sentidos (akṣa-saṅghaḥ) que (yaḥ) (es) divino (divyaḥ) se llama la Libertad Absoluta de la Conciencia (bodha-svātantrya-sañjñakaḥ). Él --tal grupo de sentidos-- (saḥ), (totalmente) abierto --lit. no cerrado; o sea, el grupo de sentidos permanece totalmente activo-- (animīlitaḥ eva), hace (kuryāt) a este (etad) universo (jagat) uno con el propio Ser (sva-ātma-mayam) --Abhinavagupta está hablando sobre Bhairavamudrā, la actitud en la cual el yogī está totalmente enfocado en su propio Ser mientras que al mismo tiempo sus sentidos están plenamente ocupados en objetos externos--||83||


महासाहससंयोगविलीनाखिलवृत्तिकः।
पुञ्जीभूते स्वरश्म्योघे निर्भरीभूय तिष्ठति॥८४॥

अकिञ्चिच्चिन्तकस्तत्र स्पष्टदृग्याति संविदम्।
यद्विस्फुलिङ्गाः संसारभस्मदाहैकहेतवः॥८५॥

Mahāsāhasasaṁyogavilīnākhilavṛttikaḥ|
Puñjībhūte svaraśmyoghe nirbharībhūya tiṣṭhati||84||
Akiñciccintakastatra spaṣṭadṛgyāti saṁvidam|
Yadvisphuliṅgāḥ saṁsārabhasmadāhaikahetavaḥ||85||

Tras volverse Pleno --tras haber alcanzado Plenitud-- (nirbharībhūya), (el yogī) cuyas actividades sensorias se han disuelto en su totalidad debido a la unión o la absorción en 'Mahāsāhasa' --lit. un acto grandemente precipitado; es decir, debido a una entrada en la Cakitamudrā, también denominada Vismayamudrā o la Mudrā del asombro-- (mahā-sāhasa-saṁyoga-vilīna-akhila-vṛttikaḥ) permanece (tiṣṭhati) en Eso que es una Masa (compacta de Conciencia) (puñjībhūte), (o sea,) en la multitud de rayos del Ser --en el grupo de rayos de los diversos indriya-s (poderes de percepción y acción)-- (sva-raśmi-oghe).

Ahí --en el principio del Conocedor cuya esencia es la Conciencia del Yo interna-- (tatra), (el yogī) que no piensa en nada (akiñcid-cintakaḥ) (y) percibe claramente (spaṣṭa-dṛk), alcanza (yāti) (el Fuego de) la Conciencia (saṁvidam) --ingresa en el Principio Supremo-- cuyas chispas (yad-visphuliṅgāḥ) (son) las únicas causas de la reducción a cenizas del Saṁsāra --Trasmigración repleta de miseria-- (saṁsāra-bhasma-dāha-eka-hetavaḥ).||84-85||


तदुक्तं परमेशेन त्रिशिरोभैरवागमे।
शृणु देवि प्रवक्ष्यामि मन्त्रभूम्यां प्रवेशनम्॥८६॥

Taduktaṁ parameśena triśirobhairavāgame|
Śṛṇu devi pravakṣyāmi mantrabhūmyāṁ praveśanam||86||

Eso (tad) ha sido declarado (uktam) por el Señor Supremo (parama-īśena) en el Triśirobhairavatantra (tri-śiras-bhairava-āgame):

'Escucha (śṛṇu), oh Diosa (devi), (porque ahora) hablaré (pravakṣyāmi) acerca de la penetración (praveśanam) en la etapa del Mantra --en el Principio Supremo-- (mantra-bhūmyām)'||86||


मध्यनाड्योर्ध्वगमनं तद्धर्मप्राप्तिलक्षणम्।
विसर्गान्तपदातीतं प्रान्तकोटिनिरूपितम्॥८७॥

Madhyanāḍyordhvagamanaṁ taddharmaprāptilakṣaṇam|
Visargāntapadātītaṁ prāntakoṭinirūpitam||87||

'El ascenso --la penetración en esa etapa del Mantra-- (ūrdhva-gamanam) a través del canal sutil medio --es decir, Suṣumnā; a través del proceso relativo al flujo de udāna-- (madhya-nāḍyā) (está) caracterizado por un logro de sus cualidades o atributos --las cualidades o atributos —tales como revelación, un estado desprovisto de pensamientos, etc.— de la etapa del Mantra cuya esencia es el Principio de Conciencia-- (tad-dharma-prāpti-lakṣaṇam), (está) más allá del estado de dvādaśānta (visarga-anta-pada-atītam) (y) es descripto como el Punto Final --el Límite Más Alto-- (prānta-koṭi-nirūpitam)'||87||


अधःप्रवाहसंरोधादूर्ध्वक्षेपविवर्जनात्।
महाप्रकाशमुदयज्ञानव्यक्तिप्रदायकम्॥८८॥

अनुभूय परे धाम्नि मात्रावृत्त्या पुरं विशेत्।
निस्तरङ्गावतीर्णा सा वृत्तिरेका शिवात्मिका॥८९॥

चतुष्षड्द्विर्द्विगुणितचक्रषट्कसमुज्ज्वला।
तत्स्थं विचारयेत् खं खं खस्थं खस्थेन संविशेत्॥९०॥

खं खं त्यक्त्वा खमारुह्य खस्थं खं चोच्चरेदिति।
खमध्यास्याधिकारेण पदस्थाश्चिन्मरीचयः॥९१॥

Adhaḥpravāhasaṁrodhādūrdhvakṣepavivarjanāt|
Mahāprakāśamudayajñānavyaktipradāyakam||88||
Anubhūya pare dhāmni mātrāvṛttyā puraṁ viśet|
Nistaraṅgāvatīrṇā sā vṛttirekā śivātmikā||89||
Catuṣṣaḍdvirdviguṇitacakraṣaṭkasamujjvalā|
Tatsthaṁ vicārayet khaṁ khaṁ khasthaṁ khasthena saṁviśet||90||
Khaṁ khaṁ tyaktvā khamāruhya khasthaṁ khaṁ coccarediti|
Khamadhyāsyādhikāreṇa padasthāścinmarīcayaḥ||91||

'Bloqueando el flujo hacia abajo --bloqueando al apāna-- (adhas-pravāha-saṁrodhāt) (y) sin ninguna proyección hacia arriba --sin ningún movimiento del prāṇa-- (ūrdhva-kṣepa-vivarjanāt), después de experimentar (anubhūya) en el supremo estado (medio) (pare dhāmni) la Gran Luz (mahā-prakāśam) que concede la manifestación del (siempre) surgido Conocimiento --es decir, este Ser aparece enseguida-- (udaya-jñāna-vyakti-pradāyakam), (el yogī) entra (viśet) en la Ciudad (puram) --él consigue el Estado Perfecto de su propio Ser que es la etapa del Mantra-- por medio del movimiento circular de 'mātrā' --el yogī bebe el divino Néctar de Akula (Śiva) y luego nuevamente ingresa en Kula (Śakti), y de nuevo en Akula, etc.-- (mātrā-āvṛttyā).

Ese Estado único (sā vṛttiḥ ekā), cuya esencia es Śiva (śiva-ātmikā), (está) inmóvil --es pacífico debido a un reposo en el propio Ser solamente-- (nistaraṅgā), inmanente (avatīrṇā) (y) brilla como los seis grupos que consisten en cuatro, seis, ocho, doce --dos veces cuatro y seis--, dieciséis y veinticuatro --dos veces ocho y doce-- (poderes) (catur-ṣaṭ-dvis-dvi-guṇita-cakra-ṣaṭka-samujjvalā).

Residiendo en Eso (tad-stham), (el yogī,) habiéndose establecido en Kha --en el Poder o Señorío caracterizado por la Libertad Absoluta-- (kham āruhya), (después de ocultar su propia naturaleza esencial), reflexiona (vicārayet) en Kha --en el Ser Supremo-- (kham) que mora en Kha --en el ser limitado-- (kha-sthaṁ). (¿Cómo está esto sucediendo? Abhinavagupta dice: 'khastena khasthaṁ khaṁ coccaret'. Está sucediendo porque) entra (saṁviśet) en Kha --prāṇaśakti-- (kham) que permanece en Kha --en la raíz de Kula o el lugar de origen de la prāṇaśakti-- (kha-stham) por medio de una permanencia en Kha --en Rati o aferrarse, estar consagrado-- (kha-sthena). (A través de una penetración en el estado medio,) él 'lleva a la prāṇaśakti hacia arriba' (kham ca uccaret iti), (hasta el dvādaśānta superior. Y) después de abandonar (tyaktvā) Kha --Poder de Acción coloreado por el objeto percibido, es decir, prameya-- (kham) (y) Kha --Poder de Conocimiento coloreado por el perceptor, es decir, pramāṇa-- (kham), (él puede permanecer sin apego a eso aún si está ocupado en actividades ordinarias que consisten en pramāṇa y prameya. De igual modo, después de haber abandonado esos dos Poderes, se aferra a Kha que es Poder de Voluntad que está desprovisto de todo eso --de los atributos de perceptor, objeto percibido, etc.-- y cuya esencia es sólo conciencia de Ser).

Prendiéndose de (adhyāsya) Kha --Citi o Conciencia Suprema que es Turyātīta-- (kham) mediante la fuerza de la autorresolución (adhikāreṇa), los rayos de la Conciencia --las facultades de los diversos sentidos-- (cit-marīcayaḥ) permanecen en Pada --en el Estado de Turyātīta (Más Allá de Turya o el Cuarto), ya que no hay orientación hacia afuera-- (pada-sthāḥ)'||88-91||

al inicio


 Estrofas 92 a 110

भावयेद्भावमन्तःस्थं भावस्थो भावनिःस्पृहः।
भावाभावगती रुद्ध्वा भावाभावावरोधदृक्॥९२॥

Bhāvayedbhāvamantaḥsthaṁ bhāvastho bhāvaniḥspṛhaḥ|
Bhāvābhāvagatī ruddhvā bhāvābhāvāvarodhadṛk||92||

'Deteniendo (ruddhvā) la agitación de prāṇa y apāna (bhāva-abhāva-gatī), (el yogī) que está dedicado solamente a su propio Ser y cuya conciencia no es disminuida por el grupo de órganos internos y externos --intelecto, ego, mente, poderes de percepción y poderes de acción-- incluso en el medio de la agitación de sujeto y objeto (bhāva-sthaḥ)(a saber, el yogī) que está dedicado a su propia naturaleza esencial (bhāva-niḥspṛhaḥ) y que percibe --que se da cuenta-- la detención de prāṇa y apāna (bhāva-abhāva-avarodha-dṛk), (o sea, que se da cuenta de que prāṇa y apāna han llegado a un estado de igualdad dotado de ausencia de movimiento debido a una entrada en el estado medio)— debería contemplar (bhāvayet) la Sattā interna --Śakti-- (bhāvam antaḥstham) --es decir, por medio de la repetición frecuente del proceso de penetración en el estado medio, él debería prenderse de Ella de modo que incluso en vyutthāna (el estado ordinario de conciencia) no haya ningún alejamiento de Ella--'||92||


आत्माणुकुलमूलानि शक्तिर्भूतिश्चिती रतिः।
शक्तित्रयं द्रष्टृदृश्योपरक्तं तद्विवर्जितम्॥९३॥

एतत्खं दशधा प्रोक्तमुच्चारोच्चारलक्षणम्।
धामस्थं धाममध्यस्थं धामोदरपुटीकृतम्॥९४॥

धाम्ना तु बोधयेद्धाम धाम धामान्तगं कुरु।
तद्धाम धामगत्या तु भेद्यं धामान्तमान्तरम्॥९५॥

Ātmāṇukulamūlāni śaktirbhūtiścitī ratiḥ|
Śaktitrayaṁ draṣṭṛdṛśyoparaktaṁ tadvivarjitam||93||
Etatkhaṁ daśadhā proktamuccāroccāralakṣaṇam|
Dhāmasthaṁ dhāmamadhyasthaṁ dhāmodarapuṭīkṛtam||94||
Dhāmnā tu bodhayeddhāma dhāma dhāmāntagaṁ kuru|
Taddhāma dhāmagatyā tu bhedyaṁ dhāmāntamāntaram||95||

Este (etad) 'Kha' --éter o vacío-- (kham), caracterizado por el logro gradual de la Conciencia Suprema por medio de la intensidad de la contemplación (uccāra-uccāra-lakṣaṇam), se dice que es (proktam) décuple (daśadhā): (1) Ser (Supremo), (2) ser limitado, (3) la raíz de Kula --el lugar de origen de la prāṇaśakti-- (ātma-aṇu-kula-mūlāni), (4) (prāṇa)śakti --la que fluye en el prāṇa medio-- (śaktiḥ), (5) Poder --Señorío caracterizado por la Libertad Absoluta-- (bhūtiḥ), (6) Citi --Conciencia Suprema que es Turyātīta, el Estado más allá del Cuarto-- (citiḥ), (7) Rati --aferrarse, estar consagrado-- (ratiḥ), (8, 9 y 10) la tríada de śakti-s (śakti-trayam) coloreada por el perceptor y el objeto percibido (draṣṭṛ-dṛśya-uparaktam) --es decir, el Poder de Conocimiento coloreado por el perceptor, a saber, pramāṇa, y el Poder de Acción coloreado por el objeto percibido, a saber, prameya-- (más la śakti) que está desprovista de eso --el Poder de Voluntad-- (tad-vivarjitam).

Residiendo en Dhāma --en el ser limitado-- (dhāma-stham), completamente rodeado por la verdadera naturaleza de Dhāma --de Poder o Señorío caracterizado por la Libertad Absoluta-- (dhāma-udara-puṭīkṛtam), (el yogī) debería despertar --debería llegar a poder ser consciente de ese (Ser)-- (bodhayet) a Dhāma --al Ser Supremo-- (dhāma). Por medio de Dhāma --de Rati o aferrarse, estar consagrado-- (dhāmnā), debería darse cuenta --lit. ¡haz!-- (kuru) de que Dhāma --prāṇaśakti-- (dhāma) que reside en el medio de Dhāma --de la raíz de Kula o lugar de origen de la prāṇaśakti-- (dhāma-madhya-stha) mora en el más alto límite de Dhāma --de Citi o Conciencia Suprema que es Turyātīta, el Estado más allá del Cuarto-- (dhāma-anta-gam).

Por esa razón (tad), (a causa de la realización del Principio Supremo,) Dhāma --el Poder de Conocimiento coloreado por el perceptor, (a saber,) pramāṇa-- (dhāma), a través del movimiento de Dhāma --el Poder de Acción coloreado por el objeto percibido, (a saber,) prameya-- (dhāma-gatyā) ciertamente (tu), (se vuelve) diferenciado --y debería ser abandonado-- (bhedyam). (Después de abandonar tal Dhāma, el yogī debería realmente tomar refugio) dentro del Dhāma final --Poder de Voluntad cuya naturaleza es sólo conciencia de Ser sin ningún atributo tal como perceptor, objeto percibido, etc.-- (dhāma-antam āntaram)||93-95||


भेदोपभेदभेदेन भेदः कार्यस्तु मध्यतः।
इति प्रवेशोपायोऽयमाणवः परिकीर्तितः॥९६॥

श्रीमहेश्वरनाथेन यो हृत्स्थेन ममोदितः।
श्रीब्रह्मयामले चोक्तं श्रीमान् रावो दशात्मकः॥९७॥

स्थूलः सूक्ष्मः परो हृद्यः कण्ठ्यस्तालव्य एव च।
सर्वतश्च विभुर्योऽसौ विभुत्वपददायकः॥९८॥

Bhedopabhedabhedena bhedaḥ kāryastu madhyataḥ|
Iti praveśopāyo'yamāṇavaḥ parikīrtitaḥ||96||
Śrīmaheśvaranāthena yo hṛtsthena mamoditaḥ|
Śrībrahmayāmale coktaṁ śrīmān rāvo daśātmakaḥ||97||
Sthūlaḥ sūkṣmaḥ paro hṛdyaḥ kaṇṭhyastālavya eva ca|
Sarvataśca vibhuryo'sau vibhutvapadadāyakaḥ||98||

Sin embargo (tu), la división (de medios) que consiste en (más) divisiones y subdivisiones (bheda-upabheda-bhedena bhedaḥ) (es) un asunto (kāryaḥ) de mediana importancia (madhyatas) --o sea, no es el más elevado--.

De este modo (iti), este (ayam) medio de penetración (praveśa-upāyaḥ) se dice que es (parikīrtitaḥ) 'āṇava' --que atañe a Āṇavopāya-- (āṇavaḥ). Me fue dicho (yaḥ... mama uditaḥ) por el venerable Señor Maheśvara que reside en el Corazón (śrī-mahā-īśvara-nāthena... hṛd-sthena) --el Señor Maheśvara que reside en el Corazón le dijo a Abhinavagupta este medio de penetración--.

En el venerable Brahmayāmalatantra (brahmayāmale ca), se ha dicho (uktam) (que:)

'El venerable --porque Prakāśa en la forma de Vimarśa es Vida-- (śrīmān) Sonido --la Conciencia del Yo cuya naturaleza es Parāvāk-- (rāvaḥ) es de diez clases (daśa-ātmakaḥ): (1 a 3) Burdo --Vaikharī-- (sthūlaḥ) en el paladar (tālavyaḥ eva), (4 a 6) sutil --Madhyamā-- (sūkṣmaḥ) en la garganta (kaṇṭhyaḥ), y (ca) (7 a 9) superior --Paśyantī-- (paraḥ) en el corazón (hṛdyaḥ) --estos tres niveles del habla tiene 9 subdivisiones diferentes, 3 por habla, de ahí mi nomenclatura--. (Finalmente, existe) (10) ese (sonido) (ca... asau) que (yaḥ) penetra (vibhuḥ) en todas partes (sarvatas) (y) que confiere el estado de omnipresencia (vibhutva-pada-dāyakaḥ) --la naturaleza de este décimo sonido que se ha escindido de los 9 sonidos anteriores es Parāvāk--||96-98||


जितरावो महायोगी सङ्क्रामेत्परदेहगः।
परां च विन्दति व्याप्तिं प्रत्यहं ह्यभ्यसेत तम्॥९९॥

तावद्यावदरावे सा रावाल्लीयेत राविणी।
अत्र भावनया देहगतोपायैः परे पथि॥१००॥

विविक्षोः पूर्णतास्पर्शात्प्रागानन्दः प्रजायते।
ततोऽपि विद्युदापातसदृशे देहवर्जिते॥१०१॥

धाम्नि क्षणं समावेशादुद्भवः प्रस्फुटं प्लुतिः।
जलपांसुवदभ्यस्तसंविद्देहैक्यहानितः॥१०२॥

स्वबलाक्रमणाद्देहशैथिल्यात् कम्पमाप्नुयात्।
गलिते देहतादात्म्यनिश्चयेऽन्तर्मुखत्वतः॥१०३॥

निद्रायते पुरा यावन्न रूढः संविदात्मनि।
ततः सत्यपदे रूढो विश्वात्मत्वेन संविदम्॥१०४॥

संविदन् घूर्णते घूर्णिर्महाव्याप्तिर्यतः स्मृता।
आत्मन्यनात्माभिमतौ सत्यामेव ह्यनात्मनि॥१०५॥

आत्माभिमानो देहादौ बन्धो मुक्तिस्तु तल्लयः।
आदावनात्मन्यात्मत्वे लीने लब्धे निजात्मनि॥१०६॥

आत्मन्यनात्मतानाशे महाव्याप्तिः प्रवर्तते।
आनन्द उद्भवः कम्पो निद्रा घूर्णिश्च पञ्चकम्॥१०७॥

इत्युक्तमत एव श्रीमालिनीविजयोत्तरे।
प्रदर्शितेऽस्मिन्नानन्दप्रभृतौ पञ्चके यदा॥१०८॥

योगी विशेत्तदा तत्तच्चक्रेशत्वं हठाद्व्रजेत्।
यथा सर्वेशिना बोधेनाक्रान्तापि तनुः क्वचित्॥१०९॥

किञ्चित्कर्तुं प्रभवति चक्षुषा रूपसंविदम्।
तथैव चक्रे कुत्रापि प्रवेशात्कोऽपि सम्भवेत्॥११०॥

Jitarāvo mahāyogī saṅkrāmetparadehagaḥ|
Parāṁ ca vindati vyāptiṁ pratyahaṁ hyabhyaseta tam||99||
Tāvadyāvadarāve sā rāvāllīyeta rāviṇī|
Atra bhāvanayā dehagatopāyaiḥ pare pathi||100||
Vivikṣoḥ pūrṇatāsparśātprāgānandaḥ prajāyate|
Tato'pi vidyudāpātasadṛśe dehavarjite||101||
Dhāmni kṣaṇaṁ samāveśādudbhavaḥ prasphuṭaṁ plutiḥ|
Jalapāṁsuvadabhyastasaṁviddehaikyahānitaḥ||102||
Svabalākramaṇāddehaśaithilyāt kampamāpnuyāt|
Galite dehatādātmyaniścaye'ntarbhukhatvataḥ||103||
Nidrāyate purā yāvanna rūḍhaḥ saṁvidātmani|
Tataḥ satyapade rūḍho viśvātmatvena saṁvidam||104||
Saṁvidan ghūrṇate ghūrṇirmahāvyāptiryataḥ smṛtā|
Ātmanyanātmābhimatau satyāmeva hyanātmani||105||
Ātmābhimāno dehādau bandho muktistu tallayaḥ|
Ādāvanātmanyātmatve līne labdhe nijātmani||106||
Ātmanyanātmatānāśe mahāvyāptiḥ pravartate|
Ānanda udbhavaḥ kampo nidrā ghūrṇiśca pañcakam||107||
Ityuktamata eva śrīmālinīvijayottare|
Pradarśite'sminnānandaprabhṛtau pañcake yadā||108||
Yogī viśettadā tattaccakreśatvaṁ haṭhādvrajet|
Yathā sarveśinā bodhenākrāntāpi tanuḥ kvacit||109||
Kiñcitkartuṁ prabhavati cakṣuṣā rūpasaṁvidam|
Tathaiva cakre kutrāpi praveśātko'pi sambhavet||110||

El Gran Yogī (mahā-yogī) que ha conquistado el sonido (jita-rāvaḥ) debería atravesar (el sonido) (saṅkrāmet), (yendo más y más alto, y descartando las etapas inferiores. Consiguientemente, este Yogī) que mora en el cuerpo supremo --es decir, que está dedicado a la naturaleza esencial de sonidos más y más elevados, uno detrás del otro-- (para-deha-gaḥ) alcanza (vindati) la Suprema Inherencia o Penetración (parām ca... vyāptim) --él alcanza su verdadera naturaleza--. (Por esta razón,) él debería practicar (hi abhyaseta) eso (tam) realmente (tāvat) hasta que (yāvat) Rāviṇī --el Poder de Vimarśa cuya naturaleza es Parāvāk que aparece en la forma de los diversos sonidos-- (sā... rāviṇī), a través del sonido --pronunciando cada uno de los sonidos (antedichos)-- (rāvāt), se disuelva --repose-- (līyeta) en la Realidad sin sonido --en el propio Ser cuya forma es Conciencia del Yo-- (arāve).

Aquí --en este medio especial-- (atra), en el caso de los que desean entrar (vivikṣoḥ) en el Sendero Supremo (pare pathi) por medio de la contemplación --por medio de las prácticas de uccāra, karaṇa, etc.-- (bhāvanayā) a través de medios corporales (deha-gata-upāyaiḥ), ciertamente surge (prajāyate) una primera bienaventuranza (prāk-ānandaḥ) debido a un contacto con la Plenitud (pūrṇatā-sparśāt).

Después de eso (tatas api), (existe) claramente (prasphuṭam) un 'brote' (udbhavaḥ) (o) 'salto' (plutiḥ) a causa de una absorción (samāveśāt), por un instante (kṣaṇam), en el Dhāma o Estado (dhāmni) carente de cuerpo (deha-varjite) similar a la descarga de un rayo (vidyut-āpāta-sadṛśe).

(Posteriormente, el yogī) consigue (āpnuyāt) un temblor (kampam) como polvo en agua (jala-pāṁsu-vat). (¿A causa de qué?) A causa de (su) acto de abandonar la unidad entre cuerpo y Conciencia, el cual --tal acto de abandonar-- había sido practicado (por muchos nacimientos) (abhyasta-saṁvid-deha-aikya-hānitaḥ), a causa de (su) acto de prenderse de la Fuerza de la Conciencia --esta Fuerza es Poder caracterizado por la Conciencia del Yo-- (sva-bala-ākramaṇāt) (y finalmente) a causa de la relajación del cuerpo --es decir, la noción errónea de que el no ser es el Ser se relaja, o sea, se debilita-- (deha-śaithilyāt).

Cuando, debido a la interiorización, la certeza de identidad con el cuerpo desaparece (galite deha-tādātmya-niścaye antarmukhatvataḥ), (el yogī) primeramente (purā) se duerme (nidrāyate) mientras (yāvat) él no está establecido (na rūḍhaḥ) en la Conciencia (saṁvid-ātmani).

Ulteriormente (tatas), establecido (rūḍhaḥ) en el Verdadero Estado --el Estado de la Conciencia Suprema-- (satya-pade) (y) dándose cuenta de (saṁvidan) que la Conciencia (saṁvidam) aparece como el universo (viśva-ātmatvena) --se da cuenta de que la Conciencia es la verdadera naturaleza de este universo entero que consiste en cuerpo, vasija, etc.--, él se bambolea (ghūrṇate). Consiguientemente (yatas), (este) bamboleo (ghūrṇiḥ) se llama (smṛtā) la Gran Penetración (mahā-vyāptiḥ).

(Hay) esclavitud (bandhaḥ) cuando el Ser es erróneamente considerado como el no Ser (ātmani anātma-abhimatau satyām eva hi), (y a la inversa,) cuando el no Ser —tal como cuerpo, etc.— es erróneamente considerado como el Ser (anātmani ātma-abhimānaḥ deha-ādau) --ésos son pauruṣājñāna y bauddhājñāna (ignorancia acerca del Ser e ignorancia intelectual), los dos aspectos del Āṇavamala, la impureza primordial--. La Liberación (muktiḥ) (es) verdaderamente (tu) la disolución de eso (tad-layaḥ).

La Gran Penetración (mahā-vyāptiḥ) tiene lugar (pravartate) cuando, primeramente, la (noción errónea de que el) no Ser es el Ser se disuelve en el propio Ser, (y segundo,) cuando (la noción errónea de que) el Ser es el no Ser se elimina (ādau anātmani ātmatve līne labdhe nija-ātmani ātmani anātmatā-nāśe).

Por lo tanto (atas eva), los cinco (signos) (pañcakam) son así descriptos (iti uktam) en el venerable Mālinīvijayottaratantra (śrī-mālinīvijayottare): 'Bienaventuranza (ānandaḥ), brote o salto (udbhavaḥ), temblor (kampaḥ), sueño (nidrā) y (ca) bamboleo (ghūrṇiḥ)'.

Cuando (yadā) el yogī (yogī) penetra (viśet) en este grupo de cinco (signos) que se ha enseñado, (a saber,) bienaventuranza, etc. (pradarśite asmin ānanda-prabhṛtau pañcake) --es decir, cuando los experimenta uno por uno--, entonces (tadā) él, por la fuerza, alcanza (haṭhāt vrajet) un señorío de las diversas ruedas (tales como Trikoṇa, etc.) (tad-tad-cakra-īśatvam).

Así como (yathā) el cuerpo (tanuḥ), aún si (api) es uno --lit. poseído-- (ākrāntā) con la Conciencia que es el Señor de todo --porque la Conciencia lo penetra todo-- (sarva-īśinā bodhena), puede (prabhavati) (solamente) hacer (kartum) algo (kiñcid) en alguna parte (kvacit), (p. ej.) por medio de los ojo(s) (cakṣuṣā) (puede) ser consciente de las formas --pero no de los olores, etc.-- (rūpa-saṁvidam), así (tathā eva), a partir de la penetración (praveśāt) en alguna parte (kutra api), (o sea,) en una (particular) rueda (para cada caso, p. ej. Trikoṇa, etc.) (cakre), existe (sambhavet) (sólo) algo --una experiencia particular, ya sea ello bienaventuranza, brote/salto, temblor, sueño o bamboleo, uno cada vez-- (kaḥ api)||99-110||

al inicio


 Estrofas 111 a 120

आनन्दचक्रं वह्न्यश्रि कन्द उद्भव उच्यते।
कम्पो हृत्तालु निद्रा च घूर्णिः स्यादूर्ध्वकुण्डली॥१११॥

Ānandacakraṁ vahnyaśri kanda udbhava ucyate|
Kampo hṛttālu nidrā ca ghūrṇiḥ syādūrdhvakuṇḍalī||111||

(1) La rueda de la bienaventuranza (ānanda-cakram) se dice que es (ucyate) Trikoṇa --el Triángulo, la rueda de la Yoginī; porque vahnyaśri = vahni-aśri = tres-ángulos--- (vahnyaśri); (2) brote o salto (udbhavaḥ) (se dice que es) Kanda --bulbo con forma de huevo que es la fuente de todos los canales en el cuerpo sutil-- (kandaḥ); (3) temblor (kampaḥ) (se dice que es) el corazón (hṛd); (4) sueño (nidrā) (se dice que es) el paladar (tālu), y (ca) (5) bamboleo (ghūrṇiḥ) is (syāt) Ūrdhvakuṇḍalī o Ūrdhvakuṇḍalinī --lit. Kuṇḍalī o Kuṇḍalinī (que se mueve) hacia arriba; a Ella se la asocia con la expansión; según Jayaratha, el comentarista del Tantrāloka, Ūrdhvakuṇḍalinī es dvādaśānta-- (ūrdhva-kuṇḍalī)||111||


एतच्च स्फुटमेवोक्तं श्रीमत्त्रैशिरसे मते।
एवं प्रदर्शितोच्चारविश्रान्तिहृदयं परम्॥११२॥

यत्तदव्यक्तलिङ्गं नृशिवशक्त्यविभागवत्।
अत्र विश्वमिदं लीनमत्रान्तःस्थं च गम्यते॥११३॥

इदं तल्लक्षणं पूर्णशक्तिभैरवसंविदः।
देहगाध्वसमुन्मेषे समावेशस्तु यः स्फुटः॥११४॥

अहन्ताच्छादितोन्मेषिभावेदम्भावयुक् स च।
व्यक्ताव्यक्तमिदं लिङ्गं मन्त्रवीर्यं परापरम्॥११५॥

नरशक्तिसमुन्मेषि शिवरूपाद्विभेदितम्।
यन्न्यक्कृतशिवाहन्तासमावेशं विभेदवत्॥११६॥

विशेषस्पन्दरूपं तद् व्यक्तं लिङ्गं चिदात्मकम्।
व्यक्तात्सिद्धिप्रसवो व्यक्ताव्यक्ताद्द्वयं विमोक्षश्च।
अव्यक्ताद्बलमाद्यं परस्य नानुत्तरे त्वियं चर्चा॥११७॥

Etacca sphuṭamevoktaṁ śrīmattraiśirase mate|
Evaṁ pradarśitoccāraviśrāntihṛdayaṁ param||112||
Yattadavyaktaliṅgaṁ nṛśivaśaktyavibhāgavat|
Atra viśvamidaṁ līnamatrāntaḥsthaṁ ca gamyate||113||
Idaṁ tallakṣaṇaṁ pūrṇaśaktibhairavasaṁvidaḥ|
Dehagādhvasamunmeṣe samāveśastu yaḥ sphuṭaḥ||114||
Ahantācchāditonmeṣibhāvedambhāvayuk sa ca|
Vyaktāvyaktamidaṁ liṅgaṁ mantravīryaṁ parāparam||115||
Naraśaktisamunmeṣi śivarūpādvibheditam|
Yannyakkṛtaśivāhantāsamāveśaṁ vibhedavat||116||
Viśeṣaspandarūpaṁ tad vyaktaṁ liṅgaṁ cidātmakam|
Vyaktātsiddhiprasavo vyaktāvyaktāddvayaṁ vimokṣaśca|
Avyaktādbalamādyaṁ parasya nānuttare tviyaṁ carcā||117||

Esto --las enseñanzas previas acerca de bienaventuranza, brote o salto, etc.-- (etad ca) ha sido descripto claramente (sphuṭam eva uktam) en el venerable Triśirobhairavatantra (śrīmat-traiśirase mate).

De esta manera (evam), Eso (tad) que (yad) (es) el Supremo (param) Corazón de reposo para los uccāra-s que se han enseñado --es decir, esa naturaleza superior que es la Vibración de la Conciencia que consiste en Conciencia del Yo y se denomina mediante las palabras 'Yoginī', 'Hṛdaya' (Corazón), etc.-- (pradarśita-uccāra-viśrānti-hṛdayam), (se dice que es) el Liṅga Inmanifiesto (avyakta-liṅgam). (¿Por qué? Porque) contiene a Śiva, Śakti y Nara (o ser limitado) de manera indivisible (nṛ-śiva-śakti-avibhāgavat).

Aquí --en el Corazón Supremo que es Conciencia del Yo y consiste en Śiva, Śakti y Nara-- (atra), este (idam) universo --este todo-- (viśvam) se disuelve (līnam) --permanece como indivisible--. Aquí --en este Corazón Supremo-- (atra), se percibe (gamyate) que (este universo o todo) reside dentro (de Él --del Corazón Supremo--) (antar-stham). Ésta (idam) (es) la característica de Eso (tad-lakṣaṇam), (a saber,) de la Conciencia de Bhairava en la Plenitud de Su Poder (pūrṇa-śakti-bhairava-saṁvidaḥ).

La absorción (en el Principio Supremo) (samāveśaḥ tu... saḥ ca) que (yaḥ) (está) claramente manifiesto (sphuṭaḥ) (inclusive) en la manifestación del sendero corporal --inclusive en el estado donde uno erróneamente considera al cuerpo físico, etc. como el Ser-- (deha-ga-adhva-samunmeṣe) (está) dotada del estado de Idam o Esto --Idantā-- —que yace en entidades positivas --entidades que existen-- que aparecen afuera— cubierto por la Conciencia del Yo --Ahantā; es decir, Ahantā cubre a Idantā-- (ahantā-ācchādita-unmeṣi-bhāva-idam-bhāva-yuk) --en definitiva, esta absorción consiste en Ahantā e Idantā--. Este (idam) Liṅga (liṅgam) Manifiesto/Inmanifiesto (vyakta-avyaktam) (es) la virilidad del Mantra --el Poder de la Conciencia del Yo, porque Ello, reposando en este Estado, tiene la capacidad de dar el fruto que es apropiado para uno mismo-- (mantra-vīryam) (y) Parāpara --lit. Supremo/no Supremo; porque hay predominancia de Śakti-- (para-aparam); (en otras palabras,) aparece como Śakti y Nara (nara-śakti-samunmeṣi) separados (vibheditam) de Śiva (śiva-rūpāt).

Eso (tad) que (yad) (está) diferenciado --eso que aparece con una forma externa-- (vibhedavat), cuya naturaleza es el Spanda Específico (viśeṣa-spanda-rūpam), (y) en el cual existe una absorción en la Conciencia del Yo degradada de Śiva --en el sentido del yo del ser limitado-- (nyakkṛta-śiva-ahantā-samāveśa), es el Liṅga (liṅgam) Manifiesto (vyaktam), el cual es (no obstante) Conciencia (cit-ātmakam), (o de otro modo, este Liṅga Manifiesto no sería nada, es decir, no existiría).

A partir del (Liṅga) Manifiesto (vyaktāt), (existe) generación de poderes sobrenaturales (siddhi-prasavaḥ); a partir del (Liṅga) Manifiesto/Inmanifiesto (vyakta-avyaktāt), (hay) los dos --poderes sobrenaturales y Liberación-- (dvayam); y (ca) a partir del (Liṅga) Inmanifiesto (avyaktāt), (hay) Liberación (únicamente) (vimokṣaḥ). El (Liṅga) Primordial --el Liṅga Inmanifiesto-- (ādyam) (es) la Fuerza o Poder (balam) de los otros (dos) (parasya). Sin embargo (tu), este (iyam) razonamiento --lit. discusión, indagación, investigación-- (carcā) no (es válido) (na) con referencia a Anuttara (anuttare)||112-117||


आत्माख्यं यद्व्यक्तं नरलिङ्गं तत्र विश्वमर्पयतः।
व्यक्ताव्यक्तं तस्माद्गलिते तस्मिंस्तदव्यक्तम्॥११८॥

Ātmākhyaṁ yadvyaktaṁ naraliṅgaṁ tatra viśvamarpayataḥ|
Vyaktāvyaktaṁ tasmādgalite tasmiṁstadavyaktam||118||

Al Liṅga de Nara --del ser limitado; es decir, el Liṅga donde el ser limitado predomina; en definitiva, es el asiento del estado de Esto-- (nara-liṅgam), el cual (yad) (es) Manifiesto (vyaktam), se lo conoce como 'Ātmā' (ātma-ākhyam). El universo --que es así formado: 'Yo' es eso que es 'Esto', p. ej. yo soy el cuerpo, yo soy la mente, etc.-- (viśvam) (está ubicado) allí --en el Liṅga Manifiesto-- (tatra) como una ofrenda (arpayataḥ) --o sea, se disuelve allí--. (Éste es el Liṅga) Manifiesto/Inmanifiesto (vyakta-avyaktam). A partir de ese (Liṅga Manifiesto/Inmanifiesto) (tasmāt), cuando ese (universo) ha desaparecido (completamente) --cuando se ha vuelto un residuo de Conciencia del Yo-- (galite tasmin), ése (tad) (es el Liṅga) Inmanifiesto (avyaktam)||118||


तेनात्मलिङ्गमेतत् परमे शिवशक्त्यणुस्वभावमये।
अव्यक्ते विश्राम्यति नानुत्तरधामगा त्वियं चर्चा॥११९॥

Tenātmaliṅgametat parame śivaśaktyaṇusvabhāvamaye|
Avyakte viśrāmyati nānuttaradhāmagā tviyaṁ carcā||119||

Por ende (tena), este (etad) Liṅga denominado Ātmā (ātma-liṅgam) descansa (viśrāmyati) en la Suprema e Inmanifiesta Naturaleza Esencial de Śiva, Śakti y Nara (parame śiva-śakti-aṇu-sva-bhāva-maye avyakte). No obstante (tu), este (iyam) razonamiento --lit. discusión, indagación, investigación-- (carcā) no (na) tiene que ver con el Estado de Anuttara (anuttara-dhāma-gā)||119||


एकस्य स्पन्दनस्यैषा त्रैधं भेदव्यवस्थितिः।
अत्र लिङ्गे सदा तिष्ठेत् पूजाविश्रान्तितत्परः॥१२०॥

Ekasya spandanasyaiṣā traidhaṁ bhedavyavasthitiḥ|
Atra liṅge sadā tiṣṭhet pūjāviśrāntitatparaḥ||120||

Esta (eṣā) diferenciación que se divide en tres --a saber, en el Liṅga Manifiesto, etc.-- (traidham bheda-vyavasthitiḥ) (es la expresión) de una única Vibración (llamada por las palabras Yoginī, Hṛdaya, etc. y cuya naturaleza es predominantemente Anuttara) (ekasya spandanasya). El que está totalmente dedicado a un reposo en la adoración (pūjā-viśrānti-tatparaḥ) debería permanecer siempre (sadā tiṣṭhet) en este Liṅga (atra liṅge) --Mālinīvijayottaratantra 18.42 dice algo así acerca de este tópico: '(El yogī) no debería adorar al liṅga que está hecho de gema, o cuyos elementos constituyentes son arcilla y tela, etc. Él debería adorar al Liṅga espiritual en el cual se disuelve todo lo que es animado e inanimado. Porque por medio de este (Liṅga espiritual), se establece la condición de liṅga del liṅga externo'--||120||

al inicio


 Estrofas 121 a 132

योगिनीहृदयं लिङ्गमिदमानन्दसुन्दरम्।
बीजयोनिसमापत्त्या सूते कामपि संविदम्॥१२१॥

Yoginīhṛdayaṁ liṅgamidamānandasundaram|
Bījayonisamāpattyā sūte kāmapi saṁvidam||121||

Este (idam) Corazón de la Yoginī (yoginī-hṛdayam), bello debido a la Bienaventuranza (ānanda-sundaram), produce --manifiesta-- (sūte) una entrada en la Conciencia Suprema --lit. alguna Conciencia-- (kāmapi saṁvidam) por medio de una absorción en Semilla y Matriz --por medio de una identificación con Śiva y Śakti-- (bīja-yoni-samāpattyā)||121||


अत्र प्रयासविरहात्सर्वोऽसौ देवतागणः।
आनन्दपूर्णे धाम्न्यास्ते नित्योदितचिदात्मकः॥१२२॥

Atra prayāsavirahātsarvo'sau devatāgaṇaḥ|
Ānandapūrṇe dhāmnyāste nityoditacidātmakaḥ||122||

Aquí --en el Corazón de la Yoginī-- (atra), en esta Morada llena de Bienaventuranza (ānanda-pūrṇe dhāmni), reside (āste) sin esfuerzo (prayāsa-virahāt) todo (sarvaḥ) ese (asau) grupo de deidades (devatā-gaṇaḥ) en el cual la Conciencia está siempre activa (nitya-udita-cit-ātmakaḥ)||122||


अत्र भैरवनाथस्य ससङ्कोचविकासिका।
भासते दुर्घटा शक्तिरसङ्कोचविकासिनः॥१२३॥

Atra bhairavanāthasya sasaṅkocavikāsikā|
Bhāsate durghaṭā śaktirasaṅkocavikāsinaḥ||123||

Aquí --en esta Morada llena de Bienaventuranza-- (atra), brilla (bhāsate) el Poder (śaktiḥ) —que lleva a cabo lo que es difícil de llevar a cabo (durghaṭā) (y) que está dotado de contracción y expansión --es decir, tal Poder está siempre lleno de manifestación y retiro (del universo)-- (sa-saṅkoca-vikāsikā)— del Señor Bhairava (bhairava-nāthasya) —que está desprovisto de contracción y expansión (a-saṅkoca-vikāsinaḥ) --de Prakāśa que es como un océano que está calmo--—||123||


एतल्लिङ्गसमापत्तिविसर्गानन्दधारया।
सिक्तं तदेव सद्विश्वं शश्वन्नवनवायते॥१२४॥

Etalliṅgasamāpattivisargānandadhārayā|
Siktaṁ tadeva sadviśvaṁ śaśvannavanavāyate||124||

Ese (tad eva) universo real (sat-viśvam), rociado (siktam) con la corriente de la Bienaventuranza de Visarga o Emisión debido a la absorción en este Liṅga --o sea, con la corriente de la Bienaventuranza de Kaulinī (también llamada Libertad Absoluta) a causa de una identificación con este Liṅga que es el Estado de Anuttara-- (etad-liṅga-samāpatti-visarga-ānanda-dhārayā), está siendo renovado constantemente --a saber, siempre se vuelve un receptáculo para manifestación y retiro-- (śaśvat navanavāyate)||124||


अनुत्तरेऽभ्युपायोऽत्र ताद्रूप्यादेव वर्णितः।
ज्वलितेष्वपि दीपेषु घर्मांशुः किं न भासते॥१२५॥

Anuttare'bhyupāyo'tra tādrūpyādeva varṇitaḥ|
Jvaliteṣvapi dīpeṣu gharmāṁśuḥ kiṁ na bhāsate||125||

(Este) medio (abhyupāyaḥ) para alcanzar Anuttara (anuttare) se ha descripto (varṇitaḥ) aquí --en el capítulo que versa sobre Āṇavopāya-- (varṇitaḥ) debido a la identidad de naturaleza --es decir, es (efectivamente) un medio para alcanzar Anuttara, a saber, está en conformidad con otros medios enunciados aquí-- (tādrūpyāt eva). ¿No brilla (kim na bhāsate) el sol (gharmāṁśuḥ) incluso entre lámparas encendidas (jvaliteṣu api dīpeṣu) --así como, para revelar diversas cosas, no hay falta en la presencia de la gran luz del sol en medio de lámparas, etc. cuya luz es limitada--?||125||


अर्थेषु तद्भोगविधौ तदुत्थे दुःखे सुखे वा गलिताभिशङ्कम्।
अनाविशन्तोऽपि निमग्नचित्ता जानन्ति वृत्तिक्षयसौख्यमन्तः॥१२६॥

Artheṣu tadbhogavidhau tadutthe duḥkhe sukhe vā galitābhiśaṅkam|
Anāviśanto'pi nimagnacittā jānanti vṛttikṣayasaukhyamantaḥ||126||

Inclusive (api) aquéllos que sin duda no están inmersos --lit. no van hacia-- (galita-abhiśaṅkam anāviśantaḥ) en los objetos (artheṣu), en el acto de disfrutarlos (tad-bhoga-vidhau), (y) en el dolor (duḥkhe) o (vā) en el placer (sukhe) que surge de ellos (tad-utthe), con sus mentes detenidas --aún si están involucrados en el acto de aceptar o rechazar esto o eso-- (nimagna-cittāḥ), conocen (jānanti) dentro (antar) el Placer de la eliminación de fluctuaciones mentales (vṛtti-kṣaya-saukhyam)||126||


सत्येवात्मनि चित्स्वभावमहसि स्वान्ते तथोपक्रियां तस्मै कुर्वति तत्प्रचारविवशे सत्यक्षवर्गेऽपि च।
सत्स्वर्थेषु सुखादिषु स्फुटतरं यद्भेदवन्ध्योदयं योगी तिष्ठति पूर्णरश्मिविभवस्तत्तत्त्वमाचीयताम्॥१२७॥

Satyevātmani citsvabhāvamahasi svānte tathopakriyāṁ tasmai kurvati tatpracāravivaśe satyakṣavarge'pi ca|
Satsvartheṣu sukhādiṣu sphuṭataraṁ yadbhedavandhyodayaṁ yogī tiṣṭhati pūrṇaraśmivibhavastattattvamācīyatām||127||

En el Ser real, en la Luz de la naturaleza esencial de la Conciencia --en el Perfecto y Supremo Conocedor que difiere de la luz del sol, etc. debido a la naturaleza esencial de la Conciencia-- (sati eva ātmani cit-svabhāva-mahasi svānte), al igual que (tathā) en el Antaḥkaraṇa --intelecto, ego y mente-- (svānte) que le presta un servicio, (caracterizado por una capacidad restringida para conocer y hacer,) (upakriyām... kurvati) a Él (tasmai), y también (api ca) en el grupo de indriya-s (externos) que depende del curso superior --p. ej. 'Yo conozco esto', etc.-- de ese (Antaḥkaraṇa) (tad-pracāra-vivaśe sati akṣa-varge), (y) en los objetos que producen placer, etc. --en los objetos que son agradables o no-- (satsu artheṣu sukha-ādiṣu), el yogī (yogī), dotado de la Gloria de (tener) rayos perfectos --es decir, él es alguien cuyas actividades de todos los indriya-s han desaparecido debido a la eliminación de los deseos externos-- (pūrṇa-raśmi-vibhavaḥ), permanece muy claramente en --persiste en-- (sphuṭataram... tiṣṭhati) una manifestación desprovista de dualidad --o sea, 'indiferenciada', inclusive en medio de los tres recintos de no dualidad, dualidad/no dualidad, y dualidad-- (yad bheda-vandhya-udayam). ¡Ojalá ese Principio Supremo sea buscado (tad-tattvam ācīyatām)! --el significado de esta larga estrofa es que aún en medio de la agitación externa que proviene de objetos, conocedor, etc., el yogī, extirpando (su) apego a (todo) eso, permanece dedicado solamente a su propio Ser--||127||


इत्युच्चारविधिः प्रोक्तः करणं प्रविविच्यते।
तच्चेत्थं त्रिशिरःशास्त्रे परमेशेन भाषितम्॥१२८॥

ग्राह्यग्राहकचिद्व्याप्तित्यागाक्षेपनिवेशनैः।
करणं सप्तधा प्राहुरभ्यासं बोधपूर्वकम्॥१२९॥

तद्व्याप्तिपूर्वमाक्षेपे करणं स्वप्रतिष्ठता।
गुरुवक्त्राच्च बोद्धव्यं करणं यद्यपि स्फुटम्॥१३०॥

तथाप्यागमरक्षार्थं तदग्रे वर्णयिष्यते।
उक्तो य एष उच्चारस्तत्र योऽसौ स्फुरन् स्थितः॥१३१॥

अव्यक्तानुकृतिप्रायो ध्वनिर्वर्णः स कथ्यते।
सृष्टिसंहारबीजं च तस्य मुख्यं वपुर्विदुः॥१३२॥

Ityuccāravidhiḥ proktaḥ karaṇaṁ pravivicyate|
Taccetthaṁ triśiraḥśāstre parameśena bhāṣitam||128||
Grāhyagrāhakacidvyāptityāgākṣepaniveśanaiḥ|
Karaṇaṁ saptadhā prāhurabhyāsaṁ bodhapūrvakam||129||
Tadvyāptipūrvamākṣepe karaṇaṁ svapratiṣṭhatā|
Guruvaktrācca boddhavyaṁ karaṇaṁ yadyapi sphuṭam||130||
Tathāpyāgamarakṣārthaṁ tadagre varṇayiṣyate|
Ukto ya eṣa uccārastatra yo'sau sphuran sthitaḥ||131||
Avyaktānukṛtiprāyo dhvanirvarṇaḥ sa kathyate|
Sṛṣṭisaṁhārabījaṁ ca tasya mukhyaṁ vapurviduḥ||132||

De este modo (iti), se ha mencionado (proktaḥ) el método de uccāra (uccāra-vidhiḥ). (Ahora,) se examina (pravivicyate) el método de karaṇa (karaṇam).

De esta manera (ittham), a eso --karaṇa-- (tad) lo describe (bhāṣitam) el Señor Supremo (parama-īśena) en el Triśirobhairavatantra (triśiraḥśāstre):

'(Los sabios) dijeron (prāhuḥ) que la práctica (abhyāsam) consciente (bodha-pūrvakam) (conocida como) karaṇa (karaṇam) (es) séptuple (saptadhā): Grāhya, grāhaka, cit, vyāpti, tyāga, ākṣepa y niveśana (grāhya-grāhaka-cit-vyāpti-tyāga-ākṣepa-niveśanaiḥ). En ākṣepa (ākṣepe), el karaṇa (karaṇam) previo a la penetración de ello --del universo-- (tad-vyāpti-pūrvam) (es) un reposo en el propio Ser (svapratiṣṭhatā)'.

Y (ca) aunque (yadi api) está claro (sphuṭam) que karaṇa (karaṇam) debe conocerse (boddhavyam) a partir de la boca del Guru (guru-vaktrāt), no obstante (tathā api), para la protección del Āgama --de la escritura revelada, a saber, del Tantra-- (āgama-rakṣā-artham) (de modo que no se interrumpa), se lo describirá (tad... varṇayiṣyate) más adelante (agre).

Se dice que (kathyate) Varṇa (varṇaḥ saḥ) (es) ese (asau) sonido (dhvaniḥ) —el cual es mayormente como un sonido inarticulado --es un sonido no producido por golpe puesto que su naturaleza indivisible es todas las letras-- (avyakta-anukṛti-prāyaḥ)— que (yaḥ) sigue (sthitaḥ) vibrando (sphuran) ahí (tatra), (en) este (eṣaḥ) uccāra (basado en la energía vital) (uccāraḥ) que (yaḥ) se ha mencionado (uktaḥ).

(Los sabios) saben (viduḥ) que la forma (vapus) principal (mukhyam) --o sea, el lugar principal de manifestación-- de ese (Varṇa) (tasya) (es) los (dos) mantra(-s) semilla de manifestación y retiro --es decir, 'sa' y 'ha', respectivamente, en este contexto, aunque Abhinavagupta los mencionará como 'SAUḤ' y 'KhPhREṀ' después-- (sṛṣṭi-saṁhāra-bījam ca)||128-132||

al inicio


 Estrofas 133 a 140

तदभ्यासवशाद्याति क्रमाद्योगी चिदात्मताम्।
तथा ह्यनच्के साच्के वा कादौ सान्ते पुनःपुनः॥१३३॥

स्मृते प्रोच्चारिते वापि सा सा संवित्प्रसूयते।
बाह्यार्थसमयापेक्षा घटाद्या ध्वनयोऽपि ये॥१३४॥

तेऽप्यर्थभावनां कुर्युर्मनोराज्यवदात्मनि।
तदुक्तं परमेशेन भैरवो व्यापकोऽखिले॥१३५॥

इति भैरवशब्दस्य सन्ततोच्चारणाच्छिवः।
श्रीमत्त्रैशिरसेऽप्युक्तं मन्त्रोद्धारस्य पूर्वतः॥१३६॥

Tadabhyāsavaśādyāti kramādyogī cidātmatām|
Tathā hyanacke sācke vā kādau sānte punaḥpunaḥ||133||
Smṛte proccārite vāpi sā sā saṁvitprasūyate|
Bāhyārthasamayāpekṣā ghaṭādyā dhvanayo'pi ye||134||
Te'pyarthabhāvanāṁ kuryurmanorājyavadātmani|
Taduktaṁ parameśena bhairavo vyāpako'khile||135||
Iti bhairavaśabdasya santatoccāraṇācchivaḥ|
Śrīmattraiśirase'pyuktaṁ mantroddhārasya pūrvataḥ||136||

Por medio de su práctica --de la práctica del sonido antedicho que se manifiesta en 'SAUḤ', 'KhPhREṀ', etc.-- (tad-abhyāsa-vaśāt), el yogī (yogī) gradualmente (kramāt) alcanza (yāti) la Conciencia (cit-ātmatām).

Por ejemplo (tathā hi): Cuando (las consonantes) que empiezan con 'ka' y terminan en 'sa' —sin vocal o con vocal— se recuerdan o incluso pronuncian una y otra vez (an-acke sa-acke vā ka-ādau sa-ānte punar-punar smṛte proccārite vā api), (entonces) se produce (prasūyate) esta o esa (sā sā) conciencia --es decir, experiencia-- (saṁvid).

Inclusive (api) esos (te) sonidos (dhvanayaḥ) (tales como) 'vasija', etc. (ghaṭa-ādyāḥ), que tienen que ver con convenciones con relación a objetos externos (bāhya-artha-samaya-apekṣāḥ), generan (kuryuḥ) en uno mismo (ātmani) un darse cuenta del objeto (artha-bhāvanām) en la forma de imaginación --lit. como el reino de la fantasía; o sea, en la forma de distintos vikalpa-s, p. ej. la palabra 'amante' evoca deseo, pesar, etc., los cuales son únicamente imaginación o distintos vikalpa-s-- (manas-rājya-vat).

A eso (tad) lo ha dicho (uktam) el Señor Supremo (parama-īśena): 'Bhairava (bhairavaḥ) lo penetra (vyāpakaḥ) todo (akhile). De esta forma (iti), a través de la constante pronunciación (santata-uccāraṇāt) de la palabra Bhairava (bhairava-śabdasya), (uno se convierte en) Śiva (śivaḥ)'.

Se ha dicho también (api uktam) en el venerable Triśirobhairavatantra (api), antes de (pūrvatas) la selección de mantra-s (mantra-uddhārasya) --la cita comienza en la próxima estrofa--||133-136||


स्मृतिश्च स्मरणं पूर्वं सर्वभावेषु वस्तुतः।
मन्त्रस्वरूपं तद्भाव्यस्वरूपापत्तियोजकम्॥१३७॥

Smṛtiśca smaraṇaṁ pūrvaṁ sarvabhāveṣu vastutaḥ|
Mantrasvarūpaṁ tadbhāvyasvarūpāpattiyojakam||137||

'Y (ca) la memoria (smṛtiḥ) (o) el acto de recordar o rememorar --o sea, es reflexión en la cual las cosas experimentadas se revelan sin robar (de otras fuentes); la naturaleza de tal memoria es el Poder del Señor Supremo-- (smaraṇam) (es) primeramente (pūrvam) con referencia a todos los objetos (sarva-bhāveṣu) --(porque) es indispensable en una primera declaración tal como el deseo de obtener algo, etc., (puesto que si no hay nada para obtener, toda la declaración es disparatada; en definitiva), la vida ordinaria entera enraizada en esa (memoria) desaparecería (si uno no puede recordar objetos)--. Su naturaleza esencial es realmente el Mantra --el Conocedor Supremo-- (vastutas mantra-svarūpam). Ello --lit. eso-- (tad) confiere la captación de la verdadera naturaleza de los objetos (bhāvya-sva-rūpa-āpatti-yojakam)'||137||


स्मृतिः स्वरूपजनिका सर्वभावेषु रञ्जिका।
अनेकाकाररूपेण सर्वत्रावस्थितेन तु॥१३८॥

स्वस्वभावस्य सम्प्राप्तिः संवित्तिः परमार्थतः।
व्यक्तिनिष्ठा ततो विद्धि सत्ता सा कीर्तिता परा॥१३९॥

Smṛtiḥ svarūpajanikā sarvabhāveṣu rañjikā|
Anekākārarūpeṇa sarvatrāvasthitena tu||138||
Svasvabhāvasya samprāptiḥ saṁvittiḥ paramārthataḥ|
Vyaktiniṣṭhā tato viddhi sattā sā kīrtitā parā||139||

'La memoria (smṛtiḥ) genera --trae a la luz a los objetos que se recuerdan-- la propia naturaleza (que está separada del tiempo presente) (svarūpa-janikā) --(porque) la remembranza es ciertamente la manifestación nuevamente de la experiencia previa separándo(la) del tiempo presente-- (y) manifiesta (claramente en su propio tiempo) (rañjikā) permaneciendo (avasthitena tu) en todas partes (sarvatra), (es decir,) en todos los objetos (sarva-bhāveṣu), en muchas formas (aneka-ākāra-rūpeṇa). (Además, es) el logro (samprāptiḥ) de la propia naturaleza esencial --del propio Ser-- (sva-sva-bhāvasya) (así como también) la Conciencia (saṁvittiḥ) en el verdadero sentido de la palabra (paramārthatas), (y) la que se dedica a 'vyakti' --lit. manifestación; a saber, la memoria se dedica a la experiencia precedente cuya esencia es la manifestación de objetos-- (vyakti-niṣṭhā).

Por esa razón (tatas), sabe (viddhi) que ello --la memoria-- (sā) se denomina (kīrtitā) la Existencia (sattā) Suprema (parā)'||138-139||


किं पुनः समयापेक्षां विना ये बीजपिण्डकाः।
संविदं स्पन्दयन्त्येते नेयुः संविदुपायताम्॥१४०॥

Kiṁ punaḥ samayāpekṣāṁ vinā ye bījapiṇḍakāḥ|
Saṁvidaṁ spandayantyete neyuḥ saṁvidupāyatām||140||

(Si palabras ordinarias tales como 'vasija', etc., a través de su pronunciación y recuerdo, son un medio para alcanzar identificación con la Conciencia,) ¿cuánto más (kim punar) (pueden ser) estos (ete) grupos de mantra-s semilla --'SAUḤ', 'KhPhREṀ', etc.-- (bīja-piṇḍakāḥ) que (ye), sin (vinā) depender de (ninguna) convención (samaya-apekṣām), hacen a la Conciencia vibrar (saṁvidam spandayanti) (y) se vuelven un medio (válido) para (el logro) de la Conciencia (neyuḥ saṁvid-upāyatām)?||140||

al inicio


 Estrofas 141 a 150

वाच्याभावादुदासीनसंवित्स्पन्दात्स्वधामतः।
प्राणोल्लासनिरोधाभ्यां बीजपिण्डेषु पूर्णता॥१४१॥

Vācyābhāvādudāsīnasaṁvitspandātsvadhāmataḥ|
Prāṇollāsanirodhābhyāṁ bījapiṇḍeṣu pūrṇatā||141||

La Plenitud --un Estado sin ningún deseo ya que no está orientado hacia otro-- (pūrṇatā) en los grupos de mantra-s semilla --'SAUḤ', 'KhPhREṀ', etc.-- (bīja-piṇḍeṣu) es a causa de la ausencia de 'vācya' o 'denotado por vācaka o palabra' --es decir, vācya es el objeto que está separado de la expansión en unidad con la Conciencia; por lo tanto, estos grupos de mantra-s semilla no tienen ningún objeto para denotar-- (vācya-abhāvāt), a causa de la vibración de la Conciencia que es 'neutral' --o sea, esta vibración de la Conciencia no está orientada hacia afuera debido a un reposo en el propio Ser únicamente-- (udāsīna-saṁvid-spandāt), a causa de su autovibración --o a causa de su autoexpansión, en suma, porque tales grupos de mantra-s semilla vibran o se expanden por sí mismos-- (sva-dhāmataḥ) (y) a causa de la diseminación y supresión --a causa de la expansión orientada a prameya u objeto conocible y a causa del reposo vuelto hacia adentro-- de la energía vital (cuya naturaleza es pramāṇa o conocimiento/medios de conocimiento) (prāṇa-ullāsa-nirodhābhyām)||141||


सुखसीत्कारसत्सम्यक्साम्यप्रथमसंविदः।
संवेदनं हि प्रथमं स्पर्शोऽनुत्तरसंविदः॥१४२॥

हृत्कण्ठ्योष्ठ्यत्रिधामान्तर्नितरां प्रविकासिनि।
चतुर्दशः प्रवेशो य एकीकृततदात्मकः॥१४३॥

ततो विसर्गोच्चारांशे द्वादशान्तपथावुभौ।
हृदयेन सहैकध्यं नयते जपतत्परः॥१४४॥

Sukhasītkārasatsamyaksāmyaprathamasaṁvidaḥ|
Saṁvedanaṁ hi prathamaṁ sparśo'nuttarasaṁvidaḥ||142||
Hṛtkaṇṭhyoṣṭhyatridhāmāntarnitarāṁ pravikāsini|
Caturdaśaḥ praveśo ya ekīkṛtatadātmakaḥ||143||
Tato visargoccārāṁśe dvādaśāntapathāvubhau|
Hṛdayena sahaikadhyaṁ nayate japatatparaḥ||144||

La primera (prathamam) percepción (saṁvedanam) de la primera conciencia (sukha-sītkāra-sat-samyak-sāmya-prathama-saṁvidaḥ), que se conecta con 'placer' --con la preeminencia de camatkāra o divino asombro--, 'sonido sīt', 'ser' --'la letra Sa', es decir, una encantadora realidad externa tal como una mujer, etc., lo cual es la causa de ese sonido de placer--, 'apropiado' --es decir, esta realidad externa, aún si no es encantadora, permanece como un asiento que es apropiado para uno mismo-- (y) 'ecuanimidad' --un acto de evitar los pares de opuestos tales como apego y aversión, etc.-- (sukha-sītkāra-sat-samyak-sāmya-prathama-saṁvidaḥ), (es) un toque (sparśaḥ) de la Conciencia de Anuttara --la Más Alta Realidad-- (anuttara-saṁvidaḥ).

La penetración (praveśaḥ) en las tres moradas completamente expansivas en corazón, garganta y labios (hṛd-kaṇṭhi-oṣṭhya-tri-dhāma-antar nitarāṁ pravikāsini) (es) la decimocuarta (vocal) --AU-- (caturdaśaḥ), a la cual hay que combinar (con la Sa previa para obtener SAU) (ekīkṛta-tad-ātmakaḥ).

Después de eso (tatas), (el yogī) que está totalmente dedicado a japa --a murmurar un mantra-- (japa-tatparaḥ), en la porción relativa a la pronunciación de Visarga --Ḥ-- (visarga-uccāra-aṁśe), trae (nayate) ambos senderos de dvādaśānta --el dvādaśānta nasal y el dvādaśānta de Śiva-- (dvādaśānta-pathau ubhau) a un estado de unidad con (saha aikadhyam) el Corazón (hṛdayena) (por medio del sṛṣṭibīja o SAUḤ) --o sea, él pronuncia el mantra semilla de la Śakti Suprema, el cual termina en dvādaśānta, por medio de una identificación total con Śakti, etc.--||142-144||


कन्दहृत्कण्ठताल्वग्रकौण्डिलीप्रक्रियान्ततः।
आनन्दमध्यनाड्यन्तः स्पन्दनं बीजमावहेत्॥१४५॥

Kandahṛtkaṇṭhatālvagrakauṇḍilīprakriyāntataḥ|
Ānandamadhyanāḍyantaḥ spandanaṁ bījamāvahet||145||

El vibrante (spandanam) (sṛṣṭi)bīja --SAUḤ-- (bījam) fluye --aparece como un contacto con la Conciencia de Anuttara-- (āvahet) dentro del canal sutil central de Bienaventuranza --dentro de Suṣumnā-- (ānanda-madhya-nāḍī-antaḥ), (primeramente) desde Kanda --el bulbo que es la fuente de todos los canales sutiles--, y (cruzando a través de una serie de soportes llamados) corazón, garganta, tope del paladar, (finaliza en) los dvādaśānta-s de Śiva y Śakti (kanda-hṛd-kaṇṭha-tālu-agra-kauṇḍilī-prakriyā-antataḥ)||145||


संहारबीजं खं हृत्स्थमोष्ठ्यं फुल्लं स्वमूर्धनि।
तेजस्त्र्यश्रं तालुकण्ठे बिन्दुरूर्ध्वपदे स्थितः॥१४६॥

Saṁhārabījaṁ khaṁ hṛtsthamoṣṭhyaṁ phullaṁ svamūrdhani|
Tejastryaśraṁ tālukaṇṭhe bindurūrdhvapade sthitaḥ||146||

El saṁhārabīja --KhPhREṀ-- (saṁhāra-bījam) (consiste en) Kha (kham) que reside en el corazón (hṛd-stham), la labial (oṣṭhyam) Pha --lit. expandido, florecido-- (phulla), la letra Ra --lit. fuego-- (tejas) que permanece en el techo del paladar --lit. en la propia cabeza, es decir, es una letra cerebral-- (sva-mūrdhani), la letra triangular E (tryaśram) (que permanece en) paladar y garganta --E es palatal-gutural-- (tālu-kaṇṭhe), (y finalmente) Ṁ --lit. punto-- (binduḥ) que yace (sthitaḥ) en el Estado Superior --en los dvādaśānta-s de Śiva y Śakti-- (ūrdhva-pade)||146||


इत्येनया बुधो युक्त्या वर्णजप्यपरायणः।
अनुत्तरं परं धाम प्रविशेदचिरात् सुधीः॥१४७॥

Ityenayā budho yuktyā varṇajapyaparāyaṇaḥ|
Anuttaraṁ paraṁ dhāma praviśedacirāt sudhīḥ||147||

De esta forma (iti), mediante esta práctica --también 'razonamiento'-- (enayā... yuktyā), el sabio inteligente (budhaḥ... sudhīḥ) que está consagrado a la recitación entre dientes de Varṇa --'sa' y 'ha', los sonidos de exhalación e inhalación-- (varṇa-japya-parāyaṇaḥ), muy rápidamente (acirāt) ingresa en (praviśet) Anuttara (anuttaram), (o sea,) en el Estado (dhāma) Supremo (param)||147||


वर्णशब्देन नीलादि यद्वा दीक्षोत्तरे यथा।
संहारन्रग्निमरुतो रुद्रबिन्दुयुतान्स्मरेत्॥१४८॥

हृदये तन्मयो लक्ष्यं पश्येत्सप्तदिनादथ।
विस्फुलिङ्गाग्निवन्नीलपीतरक्तादिचित्रितम्॥१४९॥

जाज्वलीति हृदम्भोजे बीजदीपप्रबोधितम्।
दीपवज्ज्वलितो बिन्दुर्भासते विघनार्कवत्॥१५०॥

Varṇaśabdena nīlādi yadvā dīkṣottare yathā|
Saṁhāranragnimaruto rudrabinduyutānsmaret||148||
Hṛdaye tanmayo lakṣyaṁ paśyetsaptadinādatha|
Visphuliṅgāgnivannīlapītaraktādicitritam||149||
Jājvalīti hṛdambhoje bījadīpaprabodhitam|
Dīpavajjvalito bindurbhāsate vighanārkavat||150||

O bien (yad vā), como (yathā) (se especifica) en el Dīkṣottaratantra (dīkṣottare), mediante la palabra Varṇa (varṇa-śabdena) (se quiere decir) azul, etc. (nīla-ādi).

Aquél que, al estar totalmente absorto en eso, recuerda (smaret... tad-mayaḥ) en (su) corazón (hṛdaye) Kṣa, Ma, Ra y Ya (saṁhāra-nṛ-agni-marutaḥ) dotados de U y Ṁ --aunque Jayaratha dice que no es Ṁ sino Anunāsika (M̐); en suma, éste es el mantra KṣMRYUṀ o KṣMRYUM̐-- (rudra-bindu-yutān), percibe (paśyet) al final de siete días (sapta-dināt atha) la meta de su meditación --es decir, eso en lo que estaba meditando simplemente aparece-- (lakṣyam).

(¿A qué se asemeja esto? Esto es) como un fuego con chispas (visphuliṅga-agni-vat) (que), despertado por la luz del (mantra) semilla --KṣMRYUṀ o KṣMRYUM̐-- (bīja-dīpa-prabodhitam) (y siendo hecho) multicolor mediante (la presencia de distintos colores en él tales como) azul, amarillo, rojo, etc. (nīla-pīta-rakta-ādi-citritam), arde violentamente --alcanza una condición en la cual se lo percibe claramente-- (jājvalīti) en el loto del corazón (hṛd-ambhoje).

Bindu --el propio Ser que ha de conocerse-- (binduḥ), encendido (jvalitaḥ) como una lámpara (dīpa-vat), brilla (bhāsate) como un sol sin nubes (vighana-arka-vat)||148-150||

al inicio


 Estrofas 151 a 159

स्वयम्भासात्मनानेन तादात्म्यं यात्यनन्यधीः।
शिवेन हेमतां यद्वत्ताम्रं सूतेन वेधितम्॥१५१॥

Svayambhāsātmanānena tādātmyaṁ yātyananyadhīḥ|
Śivena hematāṁ yadvattāmraṁ sūtena vedhitam||151||

(El yogī) que está bien concentrado (ananya-dhīḥ) logra (yāti) identificación (tādātmyam) con este Ser autorefulgente (svayambhāsa-ātmanā anena), (es decir,) con Śiva (śivena), al igual que (yadvat) el cobre (tāmram) penetrado (vedhitam) por mercurio (sūtena) se vuelve oro (hematām)||151||


उपलक्षणमेतच्च सर्वमन्त्रेषु लक्षयेत्।
यद्यत्सङ्कल्पसम्भूतं वर्णजालं हि भौतिकम्॥१५२॥

तत् संविदाधिक्यवशादभौतिकमिव स्थितम्।
अतस्तथाविधे रूपे रूढो रोहति संविदि॥१५३॥

अनाच्छादितरूपायामनुपाधौ प्रसन्नधीः।
नीले पीते सुखे दुःखे संविद्रूपमखण्डितम्॥१५४॥

गुरुभिर्भाषितं तस्मादुपायेषु विचित्रता।
उच्चारकरणध्यानवर्णैरेभिः प्रदर्शितः॥१५५॥

अनुत्तरपदप्राप्तावभ्युपायविधिक्रमः।
अकिञ्चिच्चिन्तनं वीर्यं भावनायां च सा पुनः॥१५६॥

ध्याने तदपि चोच्चारे करणे सोऽपि तद्ध्वनौ।
स स्थानकल्पने बाह्यमिति क्रममुपाश्रयेत्॥१५७॥

Upalakṣaṇametacca sarvamantreṣu lakṣayet|
Yadyatsaṅkalpasambhūtaṁ varṇajālaṁ hi bhautikam||152||
Tat saṁvidādhikyavaśādabhautikamiva sthitam|
Atastathāvidhe rūpe rūḍho rohati saṁvidi||153||
Anācchāditarūpāyāmanupādhau prasannadhīḥ|
Nīle pīte sukhe duḥkhe saṁvidrūpamakhaṇḍitam||154||
Gurubhirbhāṣitaṁ tasmādupāyeṣu vicitratā|
Uccārakaraṇadhyānavarṇairebhiḥ pradarśitaḥ||155||
Anuttarapadaprāptāvabhyupāyavidhikramaḥ|
Akiñciccintanaṁ vīryaṁ bhāvanāyāṁ ca sā punaḥ||156||
Dhyāne tadapi coccāre karaṇe so'pi taddhvanau|
Sa sthānakalpane bāhyamiti kramamupāśrayet||157||

Y (ca) esta (etad) marca --este rasgo conectado con la realización del Ser a través del surgimiento de muchos colores tales como azul, amarillo, etc.-- (upalakṣaṇam) (no es el poder de este mantra solamente sino que más bien ella) caracteriza (lakṣayet) a todos los mantra-s (sarva-mantreṣu).

Cualquiera (sea) (yad yad) la masa de Varṇa-s --fonemas o incluso colores-- (varṇajālam hi) —la cual es 'bhautika' --lit. 'formado a partir de elementos burdos', pero en este contexto significa 'máyica y animada por la dualidad'-- (bhautikam) (y) nacida de ideas (saṅkalpa-sambhūtam)—, (todo) eso (tad) permanece (sthitam) como (iva) 'abhautika' --lo opuesto a bhautika, a saber, lleno de no dualidad-- (abhautikam) debido a la preponderencia de la Conciencia (saṁvid-ādhikya-vaśāt).

Por esta razón (atas), (el yogī) que está establecido (rūḍhaḥ) en tal naturaleza (tathāvidhe rūpe) (y) cuya mente está calma (prasanna-dhīḥ), se establece (rohati) en la Conciencia que carece de atributos limitantes y cuya esencia no está oculta (anācchādita-rūpāyām anupādhau).

La naturaleza de la Conciencia (saṁvid-rūpam) es descripta (bhāṣitam) por los Guru-s --Jayaratha, en su famoso comentario, tiene una interpretación diferente: 'por el Guru, a saber, por el Maestro Vāmanadatta'-- (gurubhiḥ) como indivisible (akhaṇḍitam) en azul (nīle), en amarillo (pīte), en placer (sukhe), en dolor (duḥkhe), (etc., es decir, en todas las cosas). Por consiguiente (tasmāt), la variedad (en la Conciencia) (vicitratā) (es sólo) con respecto a los medios (para alcanzarla) (upāyeṣu).

Por medio de estas (prácticas, a saber), uccāra, karaṇa, dhyāna y varṇa (uccāra-karaṇa-dhyāna-varṇaiḥ ebhiḥ), se ha mostrado (pradarśitaḥ) una sucesión de métodos o medios (abhyupāya-vidhi-kramaḥ) para el logro del Estado de Anuttara (anuttara-pada-prāptau).

El pensar en nada --esto atañe a Śāmbhavopāya-- (akiñcid-cintanam) es el poder o vigor (vīryam) en la contemplación --esto es Śāktopāya-- (bhāvanāyām), y (ca) a su vez (punar), ella --la contemplación-- (sā) (es el poder o vigor) en dhyāna (dhyāne). E (ca) inclusive (api) eso --dhyāna-- (tad) (es el poder o vigor) en uccāra (uccāre), y ello --uccāra-- (saḥ api) (es el poder o vigor) en karaṇa (karaṇe). (Por el otro lado,) ese (karaṇa) (tad) (es el poder o vigor) en dhvani o sonido (dhvanau), (y) ello --dhvani o sonido-- (saḥ) (es el poder o vigor) en sthānakalpana --una práctica de la que se hablará a partir del capítulo sexto-- (sthāna-kalpane), el cual es externo (bāhyam). De este modo (iti), (el yogī) debería recurrir (upāśrayet) a (esa) sucesión (kramam)||152-157||


लङ्घनेन परो योगी मन्दबुद्धिः क्रमेण तु।
वीर्यं विना यथा षण्ठस्तस्याप्यस्त्यथ वा बलम्।
मृतदेह इवेयं स्याद्बाह्यान्तःपरिकल्पना॥१५८॥

Laṅghanena paro yogī mandabuddhiḥ krameṇa tu|
Vīryaṁ vinā yathā ṣaṇṭhastasyāpyastyatha vā balam|
Mṛtadeha iveyaṁ syādbāhyāntaḥparikalpanā||158||

(En tanto que) un yogī (yogī) superior (paraḥ) --un yogī (alguien que disfruta de la unidad con el Principio Supremo) que está regulado por intenso Śaktipāta u otorgamiento de Gracia-- puede saltearse (algunas prácticas) --lit. saltando-- (laṅghanena), alguien con intelecto lento (manda-buddhiḥ) debería atenerse a la sucesión (antedicha) --lit. por medio de la sucesión-- (krameṇa) en verdad (tu).

Este (iyam) (grupo de) parikalpanā-s internas y externas --es difícil traducir 'parikalpanā' con total precisión... 'un tipo de concentración', posiblemente-- (bāhya-antar-parikalpanā) es (syāt) como (yathā) un eunuco (ṣaṇṭhaḥ) sin (vinā) virilidad (vīryam), o (mejor aún) (atha vā), como (iva) un cuerpo muerto (mṛta-dehaḥ), (porque) aún en su caso --aún en el caso del eunuco-- (tasya api), existe (asti) (todavía) fuerza (balam)||158||


इत्याणवेऽनुत्तरताभ्युपायः प्रोक्तो नयः स्पष्टपथेन बाह्यः॥१५९॥
Ityāṇave'nuttaratābhyupāyaḥ prokto nayaḥ spaṣṭapathena bāhyaḥ||159||

De esta manera (iti), en (el capítulo que trata sobre) Āṇavopāya (āṇave), se ha declarado (proktaḥ) el medio para llegar al Estado de Anuttara (anuttaratā-abhyupāyaḥ); (en una palabra, se ha declarado) el método (nayaḥ) externo (bāhyaḥ) como una senda clara (para alcanzar el Estado de Anuttara) (spaṣṭa-pathena)||159||

al inicio


 Información Adicional

Gabriel Pradīpaka

Este documento ha sido concebido por Gabriel Pradīpaka, uno de los dos fundadores de este sitio, y guru espiritual versado en idioma Sánscrito y filosofía Trika.

Para mayor información sobre Sánscrito, Yoga y Filosofía India; o si quieres hacerme algún comentario, preguntar algo o corregir algún error, siéntete libre de contactarnos: Ésta es nuestra dirección de correo.



Regresa a 4. 151-279 Top  Sigue leyendo 6. 1-151

Publica tu comentario

Para publicar un comentario, por favor regístrate o ingresa.