Sanskrit & Trika Shaivism (Español-Home)

¡Javascript está deshabilitado! ¡Revisa este enlace!


 Historia 1

La primera historia


 Introducción

Hola, Gabriel Pradīpaka una vez más. Éste es el primer documento y contiene la primera historia en Sánscrito. Esta historia fue extraída del famoso Pañcatantra (un antiguo escrito en lengua sánscrita). Es, por supuesto, un cuento con orientación espiritual y una moraleja final. El Pañcatantra no se relaciona con los Tantra-s [Ver Tantrismo (castellano) in la sección Trika] como podrías pensar. No, en absoluto. Es sencillamente un libro lleno de elevadores cuentos e historias con moralejas. Aun cuando podría parecer sólo destinado a niños, los ejemplos y enseñanzas exhibidas son útiles para todos.

Mi interés en contarte historias no es solamente para que aprendas a conducir tu vida convenientemente y cosas por el estilo, sino para que aprendas Sánscrito. El estilo sánscrito del Pañcatantra es correcto, pero más bien antiguo. Por ejemplo, hay conjugaciones en Tiempo Perfecto (Pasado Remoto), que se usa generalmente en escrituras antiguas (p. ej. los Purāṇa-s). De esta forma, vas a encarar ahora una clase diferente de Sánscrito, lo cual enriquecerá tu conocimiento de este lenguaje. Además, he mayormente intentado traducir literalmente en la medida de lo posible a costa de perder un poco de claridad (p. ej. usar a veces la Voz Pasiva para mostrar cómo se forma la oración y cómo se conjugan los verbos, en vez de la Voz Activa, la cual es mucho más fácil de entender). También he respetado los párrafos sánscritos situados entre | (pausas cortas) a costa de que haya muchos párrafos cortos en castellano como consecuencia. En suma, he tratado de traducir todo tan fielmente como me fue posible de modo que puedas comprender como se estructura la oración en Sánscrito. Por supuesto, usaré estas traducciones como ejemplos en los documentos de Traduciendo, que trata sobre "cómo traducir textos sánscritos".

Sin embargo, incluiré algo nuevo: "una traducción corrida", la cual es mucho más fácil de leer ya que no estaré traduciendo "al pie de la letra" sino de manera libre. Además, los párrafos será más grandes que los que implementó el autor de la historia. De este modo, podrás gozar del cuento en una mejor manera. Aun cuando una traducción libre no sea indispensable en lo tocante a traducciones de escrituras formales que no contengan historias, es vital cuando tienes que leer cuentos e historias informales, me parece.

Importante: Todo lo que está entre paréntesis y en cursiva dentro de la traducción ha sido agregado por mí para completar el sentido de una determinada frase u oración. A su vez, todo lo que está entre doble guión (--...--) constituye adicional información aclaratoria también agregada por mí.

al inicio


 Historia y traducción formal

कस्मिंश्चिन्नगरे कश्चित्स्वभावकृपणो नाम ब्राह्मणः प्रतिवसति स्म। तस्य भिक्षार्जितैः सक्तुभिर्भुक्तोर्वरितैर्घटः परिपूरितः। तं च घटं नागदन्तेऽवलम्ब्य तस्याधस्तात्खट्वां निधाय सततमेकदृष्ट्या तमवलोकयति। अथ कदाचिद्रात्रौ सुप्तश्चिन्तयामास यत् परिपूर्णोऽयं घटस्तावत्सक्तुभिर्वर्तते तद्यदि दुर्भिक्षं भवति तदनेन रूपकाणां शतमुत्पद्यते। ततस्तेन मयाजाद्वयं
ग्रहीतव्यं। ततः षण्मासिकप्रसववशात्ताभ्यां यूथं भविष्यति। ततोऽजाभिः प्रभूता गा ग्रहीष्यामि गोभिर्महिषीर्महिषीभिर्वडवाः। वडवाप्रसवतः प्रभूता अश्वा भविष्यन्ति। तेषां विक्रयात्प्रभूतं सुवर्णं भविष्यति। सुवर्णेन चतुःशालं गृहं सम्पद्यते ततः कश्चिद्ब्राह्मणो मम गृहमागत्य प्राप्तवयस्कां रूपाढ्यां कन्यां दास्यति। तत्सकाशात्पुत्रो मे भविष्यति। तस्याहं सोमशर्मेति नाम करिष्यामि। तत्तस्मिञ्जानुचलनयोग्ये सञ्जातेऽहं पुस्तकं गृहीत्वाश्वशालायाः पृष्ठदेश उपविष्टस्तदवधारयिष्यामि। अत्रान्तरे सोमशर्मा मां दृष्ट्वा जनन्युत्सङ्गाज्जानुप्रचलनपरोऽश्वखुरासन्नवर्ती मत्समीपमागमिष्यति। ततोऽहं ब्राह्मणीं कोपाविष्टोऽभिधास्यामि गृहाण तावद्बालकम्। सापि गृहकर्मव्यग्रतयास्मद्वचनं न श्रोष्यति। ततोऽहं समुत्थाय तां पादप्रहारेण ताडयिष्यामि। एवं तेन ध्यानस्थितेन तथैव पादप्रहारो दत्तो यथा स घटो भग्नः। सक्तुभिः पाण्डुरतां गतः॥

Kasmiṁścinnagare kaścitsvabhāvakripaṇo nāma brāhmaṇaḥ prativasati sma| Tasya bhikṣārjitaiḥ saktubhirbhuktorvaritairghaṭaḥ paripūritaḥ| Taṁ ca ghaṭaṁ nāgadante'valambya tasyādhastātkhaṭvāṁ nidhāya satatamekadṛṣṭyā tamavalokayati| Atha kadācidrātrau suptaścintayāmāsa yat paripūrṇo'yaṁ ghaṭastāvatsaktubhirvartate tadyadi durbhikṣaṁ bhavati tadanena rūpakāṇāṁ śatamutpadyate| Tatastena mayājādvayaṁ grahītavyam| Tataḥ ṣaṇmāsikaprasavavaśāttābhyāṁ yūthaṁ bhaviṣyati| Tato'jābhiḥ prabhūtā gā grahīṣyāmi gobhirmahiṣīrmahiṣībhirvaḍavāḥ| Vaḍavāprasavataḥ prabhūtā aśvā bhaviṣyanti| Teṣām vikrayātprabhūtaṁ suvarṇaṁ bhaviṣyati| Suvarṇena catuḥśālaṁ gṛhaṁ sampadyate tataḥ kaścidbrāhmaṇo mama gṛhamāgatya prāptavayaskāṁ rūpāḍhyāṁ kanyāṁ dāsyati| Tatsakāśātputro me bhaviṣyati| Tasyāhaṁ somaśarmeti nāma kariṣyāmi| Tattasmiñjānucalanayogye sañjāte'haṁ pustakaṁ gṛhītvāśvaśālāyāḥ pṛṣṭhadeśa upaviṣṭastadavadhārayiṣyāmi| Atrāntare somaśarmā māṁ dṛṣṭvā jananyutsaṅgājjānupracalanaparo'śvakhurāsannavartī matsamīpamāgamiṣyati| Tato'haṁ brāhmaṇīṁ kopāviṣṭo'bhidhāsyāmi gṛhāṇa tāvadbālakam| Sāpi gṛhakarmavyagratayāsmadvacanaṁ na śroṣyati| Tato'haṁ samutthāya tāṁ pādaprahāreṇa tāḍayiṣyāmi| Evaṁ tena dhyānasthitena tathaiva pādaprahāro datto yathā sa ghaṭo bhagnaḥ| Saktubhiḥ pāṇḍuratāṁ gataḥ||

Pañcatantra 5, 9


En cierta (kasmin-cid) ciudad --nagara-- (nagare), vivía (prativasati sma1) un brāhmaṇa2 (kaścit... brāhmaṇaḥ) cuyo nombre (nāma) (era) Svabhāvakṛpaṇa (svabhāvakṛpaṇaḥ)|

Su (tasya) vasija (ghaṭaḥ) (había sido) colmada (paripūritaḥ) con las sobras (bhuktaḥ urvaritaiḥ) de farro3 --saktu(s)-- (saktubhiḥ) (que había) conseguido mendigando (bhikṣā-arjitaiḥ)|

Luego (ca), tras haber colgado (avalambya) esa (tam) vasija (ghaṭaḥ) en el colmillo (danta) de una serpiente (nāga) --sirviendo como una especie de clavo-- (y) colocado (nidhāya) (su) cama (khaṭvām) debajo (adhastāt) de ella --es decir, debajo de la vasija-- (tasya), la miró con fijeza (ekadṛṣṭyā tam avalokayati)4 interrumpidamente (satatam)|

Ahora (atha), cierta (kadācid) noche --rātri-- (rātrau), (mientras estaba) acostado y listo para dormir (suptaḥ), reflexionó (cintayāmāsa) de esta manera (yad): "Por lo pronto (tāvat), esta (ayam) vasija (ghaṭaḥ) está (vartate) totalmente llena (paripūrṇaḥ) de farro (saktubhiḥ)|5

Por ende (tad), si (yadi) llegase a ocurrir (bhavati) una hambruna (durbhikṣam), entonces (tad), con esto --es decir, vendiendo la vasija con farro-- (anena), cien (śatam) rupias --rūpaka(s)-- (rūpakāṇām) (serían) obtenidas (por mí) (utpadyate)|

Posteriormente (tatas), con ese (dinero) (tena), tendré que comprar (mayā... grahītavyam) dos (dvayam) cabras hembra (ājā)|

Más tarde (tatas), puesto que (vaśāt) hay un parto (prasava) ocurriendo cada seis meses (ṣaṭ-māsika), se formará (bhaviṣyati) un rebaño (yūtham) a partir de esas dos (cabras hembra) (tābhyām)|

Después de eso (tatas), con la (venta de las) cabras (ajābhiḥ), compraré (grahīṣyāmi) numerosas (prabhūtāḥ) vacas (gāḥ). Con la (venta de las) vacas (gobhiḥ) (compraré) búfalas (mahiṣīḥ), (y) con (la venta de las) búfalas (mahiṣībhiḥ) (compraré) yeguas (vaḍavāḥ)|

A partir de los parto(s) (prasavataḥ) (que les sobrevendrán a esas) yeguas (vaḍavā), nacerán (bhaviṣyanti) numerosos (prabhūtāḥ) caballos (aśvāḥ)|

De la venta (vikrayāt) de esos (caballos) (teṣām), aparecerá (bhaviṣyati) abundante (prabhūtam) oro (suvarṇam)|

Con (ese) oro (suvarṇena), (será) obtenida (por mí) (sampadyate) una casa (gṛham) con cuatro (catur) salas (śālam)6. Con posterioridad (tatas), un cierto (kaścid) brāhmaṇa7 (brāhmaṇaḥ), tras haber venido (āgatya) a mi (mama) casa (gṛham), (me) dará (citta) (su) hija en matrimonio (kanyām dāsyati), la cual es de edad madura (prāpta-vayaskām), rica (āḍhyām) (y) poseedora de una bella figura (rūpa)|

De (sakāśāt) ella (tad), nacerá (bhaviṣyati) mi (me) hijo (putraḥ)|

Lo (tasya) llamaré (aham... nāma kariṣyāmi) 'Somaśarmā' (somaśarmā iti)|

Consecuentemente (tad), cuando él --es decir, su hijo-- (tasmin) crezca (sañjāte) (y) sea capaz (yogye) de balancearse (calana) en (mis) rodillas (jānu), entonces (tad) yo (aham), después de tomar (gṛhītvā) un libro (pustakam) (y) sentarme (upaviṣṭaḥ) en la parte de atrás (pṛṣṭha-deśe) de las caballerizas (aśva-śālāyāḥ), reflexionaré (avadhārayiṣyāmi)|

Mientras tanto (atrāntare), Somaśarmā (somaśarmā), viéndome (mām dṛṣṭvā) desde el regazo (utsaṅgāt) de (su) madre (jananī), se acercará (samīpam āgamiṣyati) a mí (mat) con la intención (paraḥ) de balancearse (pracalana) sobre (mis) rodillas (jānu), (pero al hacer así, él también) se acercará (āsannavartī) (peligrosamente) a los cascos de los caballos (aśva-khura)|

Por esa razón (tatas), yo (aham), (realmente) enojado (kopāviṣṭaḥ), le diré (abhidhāsyāmi) a la brāhmaṇī --lit. "la esposa de un brāhmaṇa", o sea, su esposa-- (brāhmanīm): 'Atrapa (gṛhāṇa) al niño (bālakam) en seguida (tāvat)'|

Aun así (api), por estar ocupada (vyagratayā) en quehaceres (karma) domésticos (gṛha), ella (sā) no oirá (na śroṣyati) mi (mat) orden (vacanam)|

Y así (tatas), tras levantarme (samutthāya), la patearé (tām pāda-prahāreṇa tāḍayiṣyāmi)"|

De este modo (evam), una patada (pāda-prahāraḥ) (fue) dada (dattaḥ) por ese (brāhmaṇa) (tena) mientras reflexionaba (dhyāna-sthitena), exactamente (como lo estaba haciendo mentalmente) (tathā eva). Como resultado (yathā), la vasija (saḥ ghaṭaḥ) se rompió (bhagnaḥ)|

(El brāhmaṇa) se tornó blanco (pāṇḍuratām gataḥ) a causa del farro (saktubhiḥ) (que cayó sobre él)||

1 La partícula "sma" se usa aquí en conexión con un Tiempo Presente ("él vivió"). Este uso de "sma" es más bien antiguo, ya que puede encontrárselo también en los Brāhmaṇa-s védicos.
2 Alguien que pertenece a la primera casta de entre las cuatro tradicionales. Es generalmente un sacerdote.
3 Cebada pelada y molida gruesa (después de remojarla).
4 A pesar de que "ekadṛṣṭyā... avalokayati" significa literalmente "él mira con fijeza" (Tiempo Presente), lo estoy traduciendo en Tiempo Pasado ("él miró fijamente", para ser coherente con las oraciones anteriores. En suma, es como si la partícula "sma" estuviese aquí nuevamente.
5 Aun cuando hay una pausa corta indicada por "|", el párrafo que contiene la reflexión de Svabhāvakṛpaṇa continúa debajo. La misma cosa ocurrirá en los párrafos siguientes, excepto en los dos finales.
6 Sí, el uso de la Voz Pasiva podría sonar extraño. Sin embargo, siempre trato de traducir todo "al pie de la letra" de modo que puedas ver como se está formando realmente la oración. De esta manera, en Voz Activa se escribiría: "Con ese oro, conseguiré una casa con cuatro salas".
7 Ver2.

al inicio


 Traducción libre de la historia

En una cierta ciudad, vivía un brāhmaṇa cuyo nombre era Svabhāvakṛpaṇa. Había llenado totalmente su vasija con las sobras de farro que obtuvo mendigando. Luego, colgó esa vasija en el colmillo de una serpiente, puso su cama debajo de ella y se quedó mirándola fijamente en forma ininterrumpida.

Ahora, una cierta noche, mientras estaba acostado y listo para dormir, reflexionó de esta manera:

"Por lo pronto, esta vasija está completamente llena de farro. Por lo tanto, si llegase a ocurrir una hambruna, entonces, vendiendo esta vasija con farro conseguiré cien rupias. Posteriormente, con ese dinero, tendré que comprar dos cabras hembra. Más tarde, puesto que las cabras hembra paren cada seis meses, se formará un rebaño a partir de esas dos cabras.

Después de eso, con la venta de las cabras, compraré numerosas vacas. Con la venta de las vacas, compraré búfalas, y con la venta de las búfalas compraré yeguas. Nacerán numerosos caballos de los partos que les sobrevendrán a esas yeguas. De la venta de esos caballos, recibiré abundante oro. Con ese oro, compraré una casa con cuatro salas. Con posterioridad, un cierto brāhmaṇa, tras haber venido a mi casa, me dará a su rica y hermosa hija de edad madura y bello cuerpo en matrimonio. Mi hijo nacerá de ella. Le pondré el nombre de 'Somaśarmā'.

Consecuentemente, cuando mi hijo crezca y sea capaz de balancearse sobre mis rodillas, tomaré entonces un libro e iré a la parte de atrás de las caballerizas. Allí, me sentaré y reflexionaré. Mientras tanto, Somaśarmā, viéndome desde el regazo de su madre, querrá acercárseme con la intención de balancearse sobre mis rodillas, pero al hacer así, él también se aproximará peligrosamente a los cascos de los caballos. Por esa razón, yo, en verdad afectado por el enojo, le diré a mi esposa: 'Atrapa a ese niño enseguida'. Aun así, por estar ocupada en quehaceres domésticos, ella no escuchará mi orden. Entonces, me levantaré y la patearé".

De este modo, mientras reflexionaba, ese brāhmaṇa dio una patada real exactamente como estaba haciendo mentalmente. Como resultado, la vasija se quebró, y él se tornó blanco debido al farro que le cayó encima.

al inicio


 Notas finales

Bien, la moraleja es que no deberías tener demasiados proyectos "mentales", no sea que tú también te tornes blanco con el farro, jeje.

Por otra parte, la historia también recomienda que nunca deberías patear a una dama... no, ésta no es la moraleja, estoy bromeando.

Este cuento contiene algunas cosas interesantes tales como la partícula "sma". Esta palabra se usaba antiguamente (Brāhmaṇa-s védicos, etc.) como una simple manera de tener una oración en Tiempo Pasado, sin conjugar el verbo en ese Tiempo. De esta forma, el verbo se conjuga primeramente en Tiempo Presente, y luego, con la adición de "sma", todo se vuelve Tiempo Pasado. Por ejemplo: "prativasati sma" ("él/ella/ello vivió", "él" en la historia, por supuesto). El verbo "prativas" (vivir) se conjuga primeramente en Tiempo Presente, 3ra Persona singular (prativasati), y luego agregas "sma" para convertir todo en Tiempo Pasado.

Además, hay un verbo siendo conjugado en Tiempo Perfecto (Tiempo Pasado remoto), el cual fue mayormente usado en antiguas escrituras tales como los Purāṇa-s védicos. La palabra "cintayāmāsa" ("él/ella/ello reflexionó... hace largo tiempo" o "yo reflexioné... hace largo tiempo"; el pronombre "él" es el elegido en la historia, por supuesto) que se encuentra justo antes de la descripción del proyecto mental del brāhmaṇa:

Ahora (atha), cierta (kadācid) noche --rātri-- (rātrau), (mientras estaba) acostado y listo para dormir (suptaḥ), reflexionó (cintayāmāsa) de esta manera (yad): "Por lo pronto (tāvat)...

¿Cómo se forma? Escucha mi explicación: La raíz es "cint" (reflexionar, pensar, etc.) y pertenece al Gaṇa o Casa 10. Ahora tienes que formar la base siguiendo las reglas generales y especiales que te enseñé en Verbos (2) (castellano). Por consiguiente, la base es "cintay". ¡Muy bien! Existen dos clases de Tiempo Perfecto: Reduplicativo y Perifrástico. Quiero formar el Perfecto Perifrástico de "cint". Las reglas para formar ese tipo de Tiempo Perfecto me dicen que debo agregar primero "ām" a la base:

cintay + ām = cintayām

Después de eso, tengo que agregar las formas reduplicadas (Tiempo Perfecto Reduplicativo) de las raíces "as" (ser), "bhū" (volverse) o "kṛ" (hacer). Las formas reduplicadas para estas raíces son las siguientes (sólo 3ra Persona singular, obviamente)... créeme, por favor: "āsa" (él/ella/ello era... hace largo tiempo), "babhūva" (él/ella/ello se volvió... hace largo tiempo) y "cakāra/cakre" --solamente Parasmaipada en este caso, o sea, "cakāra", porque "cint" conjuga únicamente en Parasmaipada en prosa, aunque podría ser conjugado métricamente en Ātmanepada... pero, no te preocupes por esto ya que es sólo informativo-- (él/ella/ello hizo... hace largo tiempo). Bien, el autor utilizó "āsa". Entonces,

cintayām + āsa = cintayāmāsa

No obstante, si hubiera usado "babhūva" o "cakāra", el verbo conjugado sería:

"cintayāmbabhūva" o "cintayāñcakāra"

Por supuesto, hay muchas otras reglas a tener en cuenta cuando se conjuga en Tiempo Perfecto Perifrástico, pero esta raíz ha sido una simple de manejar, afortunadamente. ¿Quieres ahora algunos ejemplos difíciles?... No, mi Dios. Sólo bromeo. Basta de estas complejidades.

Lee historias en Sánscrito, aprende Sánscrito en el proceso y sé inmensamente feliz. Te veo en la próxima historia.

al inicio


 Información adicional

Gabriel Pradīpaka

Este documento ha sido concebido por Gabriel Pradīpaka, uno de los dos fundadores de este sitio, y guru espiritual versado en idioma Sánscrito y filosofía Trika.

Para mayor información sobre Sánscrito, Yoga y Filosofía India; o si quieres hacerme algún comentario, preguntar algo o corregir algún error, siéntete libre de contactarnos: Ésta es nuestra dirección de correo.