Sanskrit & Trika Shaivism (Español-Home)

¡Javascript está deshabilitado! ¡Revisa este enlace!


 Aprendiendo Sánscrito - Pronunciación 9

Aforismos (Sección IV de los Pātañjalayogasūtra-s)


 Introducción

Hola, Gabriel Pradīpaka una vez más. Aquí tienes 34 aforismos, que forman la cuarta de cuatro secciones de los Yogasūtra-s de Patañjali (la escritura primordial del Yoga). Podrás escuchar Sánscrito directamente. Intenta repetir el aforismo junto conmigo. Además, hallarás una completa traducción del aforismo. Entonces, este importante documento te ayudará a escribir y pronunciar Sánscrito correctamente. Como beneficio adicional, si así lo deseas, empezarás a aprender una famosa escritura perteneciente al sistema del Yoga. Pero recuerda que el significado de estos abstrusos aforismos no se da aquí. Sólo se exhibe su traducción. Si no estás interesado en Yoga o incluso en filosofía de India, sólo utiliza las aforismos para practicar Sánscrito.

Hay una medida llamada 'mātrā' que es "el tiempo que uno demora en pronunciar una vocal breve o corta (como la 'a')". Las vocales cortas (a, i, u, ṛ, ḷ) duran 1 mātrā, mientras que las largas (ā, ī, ū, ṝ) duran 2 mātrā-s, al igual que lo hacen los diptongos (e, ai, o, au). Por otra parte, el Anusvāra ('ṁ') y el Visarga ('ḥ') duran 1/2 mātrā cada una.

Ten tres páginas a la mano (imprímelas si puedes): Transliterando (2) (castellano), Alfabeto Sánscrito y Conjuntos. Las necesitarás muy a menudo.

Para descargar los sonidos, haz click en el respectivo icono ubicado debajo de cada uno de los aforismos y luego selecciona la opción adecuada. Si tienes instalado el plugin de Quick Time, es posible que no puedas descargar el sonido directamente. Para superar este problema, haz click con el botón derecho del mouse sobre el icono y selecciona "Guardar enlace como..." o algo por el estilo (las declaraciones varían según los distintos navegadores). ¡Eso es todo! Obviamente, puedes alternativamente desinstalar el plugin de Quick Time, pero tal vez podrías necesitarlo para algunas otras cosas. Así, es tu elección, no la mía.

Los archivos de sonido están "apropiadamente" designados, por supuesto, de modo que puedas crear, digamos, cuatro carpetas (una para cada sección de esta escritura), y rápidamente encontrar el correcto sonido que necesitas oír.

Importante: Todo lo que está entre paréntesis y en cursiva dentro de la traducción ha sido agregado por mí para completar el sentido de una determinada frase u oración. A su vez, todo lo que está entre doble guión (--...--) constituye adicional información aclaratoria también agregada por mí.

al inicio


 Cuarta Sección: Sobre la Liberación

जन्मौषधिमन्त्रतपःसमाधिजाः सिद्धयः॥१॥
Janmauṣadhimantratapaḥsamādhijāḥ siddhayaḥ||1||

Las Siddhi-s o Poderes Sobrenaturales (siddhayaḥ) vienen (jāḥ) con el nacimiento (janma), (o se logran por medio de) hierbas (auṣadhi), mantra-s (mantra), austeridades (tapas) (o) perfecta concentración (samādhi)||1||


जात्यन्तरपरिणामः प्रकृत्यापूरात्॥२॥
Jātyantarapariṇāmaḥ prakṛtyāpūrāt||2||

La transformación (pariṇāmaḥ) en otras (antara) especies (jāti) (se cumple) a través de un rellenado (āpūrāt) de su --"de las especies"-- naturaleza esencial (prakṛti)1||2||

1 Es decir, el molde de la nueva especie en la cual uno quiera transformarse "rellena" (o impregna) la naturaleza esencial del nuevo cuerpo y órganos y les da la debida forma de acuerdo con los parámetros respectivos. Es como hacer presión sobre una pila de arena mojada con un recipiente. La arena mojada tomará la forma de dicho recipiente, sin duda. El proceso de transformación de una especie en otra procede de manera similar.


निमित्तमप्रयोजकं प्रकृतीनां वरणभेदस्तु ततः क्षेत्रिकवत्॥३॥
Nimittamaprayojakaṁ prakṛtīnāṁ varaṇabhedastu tataḥ kṣetrikavat||3||

La causa (nimittam) (no pone) a las naturalezas esenciales (prakṛtīnām) en movimiento (aprayojakam) sino que (tu) rompe (bhedaḥ) la barrera (o montículo) (varaṇa). Por esa razón (tatas), es como (vat) el granjero (kṣetrika) (que rompe una barrera o montículo de modo que el agua pueda fluir hacia su campo)||3||


निर्माणचित्तान्यस्मितामात्रात्॥४॥
Nirmāṇacittānyasmitāmātrāt||4||

Las mentes (cittāni) creadas (nirmāṇa) se (producen) a partir del puro (mātrāt) sentido de yo (asmitā)||4||


प्रवृत्तिभेदे प्रयोजकं चित्तमेकमनेकेषाम्॥५॥
Pravṛttibhede prayojakaṁ cittamekamanekeṣām||5||

(Sólo) una (ekam) mente (cittam) (pone) a las muchas (mentes creadas) (anekeṣām) en movimiento (prayojakam) durante sus diversas (bhede) actividades (pravṛtti)||5||


तत्र ध्यानजमनाशयम्॥६॥
Tatra dhyānajamanāśayam||6||

Entre estas (mentes creadas) (tatra), (las que se) producen (jam) a través de la meditación (dhyāna) carecen (an) de impresiones latentes (āśayam)||6||


 कर्माशुक्लाकृष्णं योगिनस्त्रिविधमितरेषाम्॥७॥
Karmāśuklākṛṣṇaṁ yoginastrividhamitareṣām||7||

La acción (karma) de un Yogī (yoginaḥ) no es ni blanca (aśukla) ni negra (akṛṣṇam), (mientras que) las de otros (itareṣām) son de tres clases (trividham)||7||


ततस्तद्विपाकानुगुणानामेवाभिव्यक्तिर्वासनानाम्॥८॥
Tatastadvipākānuguṇānāmevābhivyaktirvāsanānām||8||

A partir de eso --es decir, a partir de esas tres clases de acción mencionadas-- (tatas), (hay) ciertamente (eva) manifestación (abhivyaktiḥ) de Vāsanā-s1 (vāsanānām) acordes --anuguṇa-- (anuguṇānām) a las consecuencias o resultados (vipāka) de eso --o sea, de los tres tipos de acción previamente mencionados-- (tad)||8||

1 Cuidado aquí con los términos técnicos: Las Vāsanā-s son impresiones latentes de "sentimientos" producidos por nacimiento, duración de vida y experiencia de placer y dolor. También nota que Vāsanā no es sinónimo de Karmāśaya, pese a que ambos sean impresiones latentes, ya que el segundo surge de las "acciones" y no de los sentimientos como el primero. Hay una gran diferencia entre esas dos clases de impresiones latentes. A su vez, la palabra "saṁskāra" se utiliza comúnmente para designar "impresiones latentes" en general. Usa estos términos apropiadamente, por favor.


जातिदेशकालव्यवहितानामप्यानन्तर्यं स्मृतिसंस्कारयोरेकरूपत्वात्॥९॥
Jātideśakālavyavahitānāmapyānantaryaṁ smṛtisaṁskārayorekarūpatvāt||9||

A causa de la similitud (ekarūpatvāt) entre memoria (smṛti) (e) impresiones latentes --saṁskāra-- (saṁskārayoḥ), (hay) inmediato (ānantaryam) (surgimiento de Vāsanā-s) aun cuando (api) (dichas Vāsanā-s) estén separadas --vyavahita-- (vyavahitānām) por nacimiento (jāti), espacio o posición (deśa) (y) tiempo (kāla)||9||


तासामनादित्वं चाशिषो नित्यत्वात्॥१०॥
Tāsāmanāditvaṁ cāśiṣo nityatvāt||10||

Debido a que el deseo de bienestar propio --āśīs-- (āśiṣaḥ) es eterno --nitya-- (nityatvāt), esas (Vāsanā-s) --tās-- (tāsām) (de las cuales emerge son) también (ca) sin comienzo (anāditvam)||10||


हेतुफलाश्रयालम्बनैः सङ्गृहीतत्वादेषामभावे तदभावः॥११॥
Hetuphalāśrayālambanaiḥ saṅgṛhītatvādeṣāmabhāve tadabhāvaḥ||11||

Puesto que (Vāsanā) es mantenida en unidad (saṅgṛhītatvāt) por causa (hetu), fruto o resultado (phala), refugio (āśraya) (y) soporte --es decir, "ālambana" o el objeto de soporte que atrae a Vāsanā-- (ālambanaiḥ), en la ausencia (abhāve) de estos --en suma, en la ausencia de causa, fruto o resultado, refugio y soporte-- (eṣām), (se produce también) la ausencia (abhāvaḥ) de esa (Vāsanā) (tad)||11||


अतीतानागतं स्वरूपतोऽस्त्यध्वभेदाद्धर्माणाम्॥१२॥
Atītānāgataṁ svarūpato'styadhvabhedāddharmāṇām||12||

Pasado (atīta) (y) futuro (anāgatam) existen (asti) en sus formas esenciales (sva-rūpataḥ). (La diferencia está únicamente) en las características (de las formas) (dharmāṇām) en distintos (bhedāt) tiempos o fases --o sea, pasado, presente y futuro-- (adhva)||12||


ते व्यक्तसूक्ष्मा गुणात्मानः॥१३॥
Te vyaktasūkṣmā guṇātmānaḥ||13||

Esas (características) (te) son manifiestas (vyakta) (y) sutiles --sūkṣma-- (sūkṣmāḥ) (y) consisten (ātmānaḥ) en los (tres) Guṇa-s (guṇa)||13||


 परिणामैकत्वाद्वस्तुतत्त्वम्॥१४॥
Pariṇāmaikatvādvastutattvam||14||

Debido a la mutación (pariṇāma) coordinada o coincidente (de los tres Guṇa-s) (ekatvāt), un objeto (vastu) parece algo real (tattvam)||14||


वस्तुसाम्ये चित्तभेदात्तयोर्विभक्तः पन्थाः॥१५॥
Vastusāmye cittabhedāttayorvibhaktaḥ panthāḥ||15||

Pese a la igualdad (sāmye) de los objetos (vastu), hay una diferente (vibhaktaḥ) vía o sendero (panthāḥ) para ambos --es decir, para objeto y su inherente conocimiento-- (tayoḥ) puesto que hay diferentes (bhedāt) mentes (citta)||15||


न चैकचित्ततन्त्रं वस्तु तदप्रमाणकं तदा किं स्यात्॥१६॥
Na caikacittatantraṁ vastu tadapramāṇakaṁ tadā kiṁ syāt||16||

El objeto (vastu) ciertamente (ca) no (na) depende (tantram) de una sola (eka) mente (citta), (porque si fuese así,) ¿qué (kim) sucedería (syāt) entonces (tadā) cuando (el objeto) no es experimentado o conocido (apramāṇakam) por esa (mente) (tad)?||16||


तदुपरागापेक्षित्वाच्चित्तस्य वस्तु ज्ञाताज्ञातम्॥१७॥
Taduparāgāpekṣitvāccittasya vastu jñātājñātam||17||

El objeto (vastu) es conocido (jñāta) (o) desconocido (ajñātam) para la mente (cittasya) según cómo (apekṣitvāt) colorea (uparāga) a esa (misma mente) (tad)||17||


सदा ज्ञाताश्चित्तवृत्तयस्तत्प्रभोः पुरुषस्यापरिणामित्वात्॥१८॥
Sadā jñātāścittavṛttayastatprabhoḥ puruṣasyāpariṇāmitvāt||18||

Para el Señor o Amo --es decir, Puruṣa-- (prabhoḥ) de eso --o sea, de la mente-- (tad), las modificaciones (vṛttayaḥ) mentales (citta) (son) siempre (sadā) conocidas (jñātāḥ) a causa de la inmutabilidad (apariṇāmitvāt) de (ese mismo) Puruṣa (puruṣasya)||18||


न तत्स्वाभासं दृश्यत्वात्॥१९॥
Na tatsvābhāsaṁ dṛśyatvāt||19||

Esa (mente) (tad) no (na) se ilumina a sí misma (sva-ābhāsam) ya que es un objeto conocible (dṛśyatvāt)||19||


एकसमये चोभयानवधारणम्॥२०॥
Ekasamaye cobhayānavadhāraṇam||20||

Y (ca) no hay conocimiento o cognición (anavadhāraṇam) de ellos dos --de mente y objetos conocibles-- (ubhaya) simultáneamente (ekasamaye)||20||


 चित्तान्तरदृश्ये बुद्धिबुद्धेरतिप्रसङ्गः स्मृतिसङ्करश्च॥२१॥
Cittāntaradṛśye buddhibuddheratiprasaṅgaḥ smṛtisaṅkaraśca||21||

(Si la propia mente fuese) un objeto conocible (dṛśye) para otra (antara) mente (citta), (entonces habría) una desmedida extensión (atiprasaṅgaḥ) de Buddhi(s) (buddheḥ) de Buddhi-s (buddhi) y (ca) entremezcladura (saṅkaraḥ) de memorias (smṛti)||21||


चितेरप्रतिसङ्क्रमायास्तदाकारापत्तौ स्वबुद्धिसंवेदनम्॥२२॥
Citerapratisaṅkramāyāstadākārāpattau svabuddhisaṁvedanam||22||

Cuando Citi o la Conciencia (citeḥ), aunque intransmisible --apratisaṅkramā-- (apratisaṅkramāyāḥ), toma --āpatti-- (āpattau) la forma (ākāra) de eso --es decir, de Buddhi-- (tad), (se vuelve) la conciencia o inteligencia (saṁvedanam) de la propia (sva) Buddhi (buddhi)||22||


द्रष्टृदृश्योपरक्तं चित्तं सर्वार्थम्॥२३॥
Draṣṭṛdṛśyoparaktaṁ cittaṁ sarvārtham||23||

La mente (cittam), al ser afectada (uparaktam) (tanto) por el vidente (draṣṭṛ) como por lo visto (dṛśya), lo abarca todo (sarva-artham)||23||


तदसङ्ख्येयवासनाभिश्चित्रमपि परार्थं संहत्यकारित्वात्॥२४॥
Tadasaṅkhyeyavāsanābhiścitramapi parārthaṁ saṁhatyakāritvāt||24||

Esa (mente) (tad), aunque (api) matizada (citram) por innumerables (asaṅkhyeya) Vāsanā-s --o sea, latencias que resultan de sentimientos, no de acciones-- (vāsanābhiḥ), (existe) para (artham) otro --en otras palabras, para Puruṣa-- (para) puesto que (sus constituyentes) actúan (kāritvāt) conjuntamente (saṁhatya)||24||


विशेषदर्शिन आत्मभावभावनाविनिवृत्तिः॥२५॥
Viśeṣadarśina ātmabhāvabhāvanāvinivṛttiḥ||25||

Para uno que conoce (darśinaḥ) la distinción especial (viśeṣa) --en suma, para uno que se ha dado cuenta de Puruṣa o el Ser--, hay cesación (vinivṛttiḥ) de la práctica de ponderar (bhāvanā) acerca de la naturaleza (bhāva) de su (propio) Ser (ātma)||25||


तदा विवेकनिम्नङ्कैवल्यप्राग्भारञ्चित्तम्॥२६॥
Tadā vivekanimnaṅkaivalyaprāgbhārañcittam||26||

Entonces (tadā), la mente (cittam) se inclina (nimnam) hacia el (conocimiento) discriminativo (viveka) (y) se dirige (con ello) (prāk-bhāram) hacia la Liberación total (kaivalya)||26||


तच्छिद्रेषु प्रत्ययान्तराणि संस्कारेभ्यः॥२७॥
Tacchidreṣu pratyayāntarāṇi saṁskārebhyaḥ||27||

En los huecos --o sea, en las brechas-- (chidreṣu) de ese (conocimiento discriminativo) (tad), otras (antarāṇi) modificaciones mentales (pratyaya) (emergen) a causa de las latencias (residuales) (saṁskārebhyaḥ)||27||


 हानमेषां क्लेशवदुक्तम्॥२८॥
Hānameṣāṁ kleśavaduktam||28||

Se dice (uktam) (que) la remoción (hānam) de éstas --es decir, de las modificaciones mentales mencionadas en el aforismo anterior-- (eṣām) es como (vat) (la de) los Kleśa-s o Aflicciones (kleśa)||28||


प्रसङ्ख्यानेऽप्यकुसीदस्य सर्वथा विवेकख्यातेर्धर्ममेघः समाधिः॥२९॥
Prasaṅkhyāne'pyakusīdasya sarvathā vivekakhyāterdharmameghaḥ samādhiḥ||29||

Alguien que, tras alcanzar conocimiento (khyāteḥ) discriminativo (viveka) en el más alto grado y en todos los tiempos (sarvathā), no se interesa (akusīdasya) ni siquiera (api) en (esa) omnisciencia que resulta de "Vivekajaṁ jñānam" o "Conocimiento que surge del discernimiento" --Ver III 54-- (prasaṅkhyāne), (experimenta un tipo de) Samādhi o Perfecta Concentración (samādhiḥ) (llamado) Dharmamegha --Nube de la Virtud-- (dharma-meghaḥ)||29||


ततः क्लेशकर्मनिवृत्तिः॥३०॥
Tataḥ kleśakarmanivṛttiḥ||30||

A partir de eso --es decir, de Dharmamegha-- (tatas), hay cesación (nivṛttiḥ) de las Aflicciones (kleśa) (y) de las acciones (karma)||30||


तदा सर्वावरणमलापेतस्य ज्ञानस्यानन्त्याज्ज्ञेयमल्पम्॥३१॥
Tadā sarvāvaraṇamalāpetasya jñānasyānantyājjñeyamalpam||31||

Entonces (tadā), debido a la infinitud (ānantyāt) del conocimiento (jñānasya) libre --apeta-- (apetasya) de toda (sarva) impureza (mala) que vele (āvaraṇa), los conocible(s) (jñeyam) (parecen) pocos (alpam)||31||


ततः कृतार्थानां परिणामक्रमसमाप्तिर्गुणानाम्॥३२॥
Tataḥ kṛtārthānāṁ pariṇāmakramasamāptirguṇānām||32||

A partir de ese (Dharmamegha o Nube de la Virtud) (tatas), cuando los Guṇa-s --o "modalidades de Prakṛti"-- (guṇānām) han cumplido su propósito (kṛta-arthānām), hay cesación (samāptiḥ) de la secuencia (krama) mutativa (pariṇāma) (de esos mismos Guṇa-s)||32||


क्षणप्रतियोगी परिणामापरान्तनिर्ग्राह्यः क्रमः॥३३॥
Kṣaṇapratiyogī pariṇāmāparāntanirgrāhyaḥ kramaḥ||33||

La secuencia (kramaḥ) se correlaciona (pratiyogī) con los momentos (kṣaṇa) (y) es perceptible o notable (nirgrāhyaḥ) cuando terminan (aparānta) las mutaciones (pariṇāma)||33||


पुरुषार्थशून्यानां गुणानां प्रतिप्रसवः कैवल्यं स्वरूपप्रतिष्ठा वा चितिशक्तिरिति॥३४॥
Puruṣārthaśūnyānāṁ guṇānāṁ pratiprasavaḥ kaivalyaṁ svarūpapratiṣṭhā vā citiśaktiriti||34||

La total Liberación (kaivalyam) o (vā) el Poder (śaktiḥ) de la Conciencia (citi) establecido (pratiṣṭhā) en su propia naturaleza (sva-rūpa) (ocurre cuando) los Guṇa-s --o "modalidades de Prakṛti"-- (guṇānām) regresan a su fuente original --o sea, a Prakṛti-- (pratiprasavaḥ), ya que no tienen ningún propósito (ulterior) que cumplir (artha-śūnyānām) para Puruṣa (puruṣa) --el "iti" final indica el fin de esta escritura--||34||

Aquí concluye la Cuarta Sección que trata sobre la Liberación, y también la escritura misma

al inicio


 Notas finales

Un cuarto documento lleno de aforismos sobre Yoga en Sánscrito. Úsalos para seguir aprendiendo Sánscrito. Escucha los aforismos una y otra vez, y luego repítelos conmigo. Esta práctica asegurará que tú estés pronunciando Sánscrito en una manera correcta.

Éste es el cuarto y "último" documento de la serie dedicada a los Pātañjalayogasūtra-s. Los mejores deseos para ti y sé feliz.

al inicio


 Información adicional

Gabriel Pradīpaka

Este documento ha sido concebido por Gabriel Pradīpaka, uno de los dos fundadores de este sitio, y guru espiritual versado en idioma Sánscrito y filosofía Trika.

Para mayor información sobre Sánscrito, Yoga y Filosofía India; o si quieres hacerme algún comentario, preguntar algo o corregir algún error, siéntete libre de contactarnos: Ésta es nuestra dirección de correo.