Sanskrit & Trika Shaivism (Español-Home)

¡Javascript está deshabilitado! ¡Revisa este enlace!


 Parātrīśikāvivaraṇa (Paratrishika Vivarana): Estrofas 3 a 4 - Parte 3 - Shaivismo No dual de Cachemira

Traducción Normal


 Introducción

El Parātrīśikāvivaraṇa continúa. Abhinavagupta sigue comentando sobre las estrofas 3 y 4 de la Parātrīśikā.

Ésta es la tercera parte del comentario sobre las estrofas 3-4.

Escribiré una "larga explicación global" debajo de la traducción misma, ya que si utilizo el sistema basado en "notas explicativas" individuales como es usual, habrá demasiadas notas como para ser práctico. Además, programar tantas notas explicativas, una por una, consumiría muchísimo tiempo también. ¡Con esta "larga explicación global" me esforzaré en hacer que este texto sea tan entendible para el lector promedio como me sea posible!

El Sánscrito de Abhinavagupta estará en color verde oscuro. A su vez, dentro de la transliteración, los comentarios de Abhinavagupta aparecerán en negro. Asimismo, dentro de la traducción, el comentario de Abhinavagupta (o sea, el Vivaraṇa) contendrá palabras tanto en color negro como en rojo.

Lee el Parātrīśikāvivaraṇa y experimenta Supremo Ānanda o Divina Bienaventuranza, querido Śiva.

Importante: Todo lo que está entre paréntesis y en cursiva dentro de la traducción ha sido agregado por mí para completar el sentido de una determinada frase u oración. A su vez, todo lo que está entre doble guión (--...--) constituye adicional información aclaratoria también agregada por mí.

al inicio


 Estrofas 3-4 (Tercera parte del comentario)

श्रीमालिनीतन्त्रेऽपि

एवं सर्वाणुसङ्घातमधिष्ठाय यथा स्थिता।
तथा ते कथिता शम्भोः शक्तिरेकैव शाङ्करी॥

इति। श्रीतन्त्रसमुच्चयेऽपि

नरशक्तिशिवावेशि विश्वमेतत्सदा स्थितम्।
व्यवहारे कृमीणां च सर्वज्ञानां च सर्वशः॥

इति। तदेव नरशक्तिशिवात्मकं स्फुटप्रतिपत्तिसम्प्रदायोपदेशेन दर्शितम्। नरः शक्तिः शिव इति तु सर्वंसहः प्रतिपत्तिक्रमः परमेश्वरेच्छास्वातन्त्र्यसृष्टिः। इत्यलं परशक्तिपातपवित्रितबहुश्रुतसहृदयसोपदेशकतिपयजनहृदयहारिण्या प्रसक्तानुप्रसक्त्या। तद् व्याख्यातं शृणु देवि इति। उत्तरस्यापीति यदुक्तं — कथमनुत्तरमिति तत्र प्रतिवचनम् — उत्तरस्यापि सन्निहितस्य यद् अनुत्तरं प्रागुक्तक्रमेण ह्युत्तरमप्यनुत्तरतादात्म्येनैव भवेन्नान्यथा अत एवोत्तरमप्यनादृत्य अनादरे षष्ठी। उत्तरं रूपं ह्यनादृततद्भावमनुत्तररूपमेव। भेदो ह्ययमुत्तररूपो नितरामेवाभेदभुवमधिशय्य तथा भवेत्। यथोक्तम्

परव्यवस्थापि परे यावन्नात्मीकृतः परः।
तावन्न शक्यते कर्तुं यतो बुद्धः परः परे॥

इति। तथोत्तरस्यापि ग्रन्थभागस्यानुत्तरं तेनाप्युत्तरीतुं न शक्यते। पश्यन्त्यापि पराभट्टारिकायाः प्रथमप्रसरत्वादुत्तरस्यापि च मदीयस्यैतदेवानुत्तरं परमार्थः। उत्तरस्य त्रिशूलप्रेरणादिमयस्य यद् अनुत्तरं विश्रान्तिस्थानम्। किं तद् इत्याह — अयं कौलिको विधिः कौलिकः — कुलाकुलात्मा प्राग् व्याख्यातो विधीयमानत्वाद्विधिर्महासृष्टिरूपो गर्भीकृतानन्तसृष्ट्यादिकोटिशतो यस्मात्प्रसृत एतदेव तदनुत्तरं यदुक्तम्

... यतः सर्वं...

इति। तथाहीदं विश्वं चिच्चित्तप्राणदेहसुखदुःखेन्द्रियभूतघटादिमयमेकस्यां परस्यां परमेश्वर्यां भैरवसंविद्यविभागेनैव बोधात्मकेन रूपेणास्ते। यद्यपि बोधात्मकं रूपं नास्तमेति जातुचिदपि तदस्तमयेऽप्रकाशमानताप्रत्तेस्तथापि परस्पराभावात्मकोऽवच्छेदस्तत्र नास्ति विश्वात्मान एव भावाः। तत्र च यद्येतेषामवस्थितिर्न स्यात्तत् प्रथमानुसन्धानादिकमेवाक्षप्रेरणोपयोग्यपि न भवेदिति समुचितानुदितेदन्ताकमहम्परामर्शमात्राभिन्नमेव भावजातं विगतभेदकलनं तिष्ठति। न तत्र कश्चिदवच्छेदः। तथा यद् यत्र स्पष्टः सन्नयं विधिः कौलिकः स्थितो विश्रान्तिं प्राप्तः। सर्वमिदं हि षट्त्रिंशदात्म ततः सामान्यस्पन्दसंविदात्मनः शक्तिमतः परशक्तिप्रधानात्शिवात्स्वशक्त्या सृष्टमपि सत् तत्रैव भैरवविशेषस्पन्दात्मनि शक्तिप्रधाने स्वस्वरूपे विश्राम्येत्तदेव स्वस्वभावनिष्ठितत्वं भावानाम्। यदुक्तम्

यस्मिन्सर्वं...

इति। तदेतत् शिवशक्त्यात्मैव सामान्यविशेषरूपमेकात्मकमपि परमेश्वरेणैवोपदेशोपायप्रवेशाय पृथक्कृत्य निरूप्यमाणं वस्तुतः पुनरेकमेव स्वतन्त्रचिन्मयमहमित्यैश्वर्यशक्तिसारमनुत्तरम्। कीदृशे स्वस्वरूपेऽवस्थितो मम हृद्व्योम्नि — ममेति यद् एतद् हृदयं सर्वभावानां स्थानं प्रतिष्ठाधाम नीलादीनां ह्यन्ततः क्रिमिपर्यन्तं चिदंशानिविष्टानां न किञ्चित्। नीलादि रूपमिति प्रमातुरेव। यन् ममेत्यविच्छिन्नचमत्कारांशोपारोहित्वं मम नीलं भातमिति तदेव नीलादिरूपत्वमिति तस्य ममेत्यस्य नीलाद्यनन्तसर्वभावहृदयस्य यद् व्योम — यत्र तन् ममकारात्मकं विश्वं वीतं — सम्यग् धृतमत एव त्यक्तभिन्ननिजरूपतया शून्यरूपं व्योम यत्र। तथा ममेत्यस्य भिन्नाभिन्नरूपपरापरसंविदात्मनो यद् हृदयं पर्यन्तप्रतिष्ठाधाम अहमिति तस्यापि व्योम संहाररूपकलनेन म ह अ इति नरात्मकं लीनं बिन्द्वात्मशक्तौ म इति कुण्डलिनीहकलारूपायां प्रविश्य परिपूर्णनिरर्गलचमत्कारे सर्वाविच्छिन्ने अ इत्यनुप्रविष्टं तथा भवत्येतदेव मम हृद्व्योम। एवं यत इदं प्रसृतं यत्र च विश्रान्तं तदेव नित्यमनावृतस्वभावं स्वयं प्रथमानमनपह्नवनीयमनुत्तरम्। यथोक्तम्

यत्र स्थितमिदं सर्वं कार्यं यस्माच्च निर्गतम्।
तस्यानावृतरूपत्वान्न निरोधोऽस्ति कुत्रचित्॥

इति। आवरकत्वेन निरोधकाभिमतोऽपि हि तदावरणादिस्वातन्त्र्येण प्रकाशमानो दृक्क्रियात्मक एव परमेश्वरः। यदित्ययं निपातः सर्वविभक्त्यर्थवृत्तिरपरवाक्यीयसम्बन्धौचित्याद्विशेषे स्थास्नुरत्र पञ्चम्यर्थे सप्तम्यर्थे च वर्तते। अयं ह्याञ्जस्येनार्थः — यदयं कौलिकः सृष्टिप्रसरो यच्च मम हृद्व्योम्न्यवस्थितस्तदेवानुत्तरम्। एवं तस्यैव प्रसरविश्रान्त्युभयस्थानत्वं निरूप्य प्रसरक्रमस्वरूपं क्रियाशक्तिस्पन्दविसर्गं निरूपयति कथयामीत्यादि। तदेव हि रूपमहं परानुत्तरात्मपरापरादिमयपश्यन्त्यादिप्रसरपरिपाट्या अविच्छिन्नैकतापरमार्थः। कथयामीति समुचितव्यपदेशं पराभट्टारिकोदयभागि वैखर्यन्तं वाक्यप्रबन्धं शास्त्रीयलौकिकादिबहुभेदं व्यक्तयामीति तदुक्तम्

... सर्वतश्च यः

इति। प्रथमपर्यन्तभुवि पराभट्टारिकात्मनि तत्प्रसरात्मनि च परापरादेवतावपुष्यनुत्तरध्रुवपदविजृम्भैव तदाहुर्निजविवृतौ श्रीसोमानन्दपादाः — कथयामीत्युच्चारयाम्युत्कलिकात इति तथाहमेव सर्वस्यान्तश्चिद्रूपेण कथयामीति तदेवास्माभिर्युक्त्युपदेशसंस्कारैर्निर्मलय्य हृदयङ्गमीकृतम्। स्वरूपं चास्य परमेश्वरस्य सद्य इति — य एव च परमेश्वरो भैरवात्माकुलानुत्तरध्रुवधामतया — उक्तस्तदेवेदं सर्वं सत् — कौलिकविधिरूपं नहि प्रकाशविमर्शशुद्धभैरवस्वरूपातिरेकि किञ्चिद् भावानां सत्त्वम्। सत्तासम्बन्धार्थक्रियाकारित्वादीनामपि सत्ताहेतुता पराभिमतानामपि सत्तायोगे तथात्वानुपपत्तेः सत्त्वान्तरार्थक्रियान्तरयोगे चानवस्थापत्तेः पथमत एव तथा विमर्शजीवितप्रकाशमयत्वमेव सत्त्वं तच् च स्वातन्त्र्यविमर्शसाराहम्भावभरितमिति भैरवरूपमेव।...

Śrīmālinītantre'pi

Evaṁ sarvāṇusaṅghātamadhiṣṭhāya yathā sthitā|
Tathā te kathitā śambhoḥ śaktirekaiva śāṅkarī||

iti| Śrītantrasamuccaye'pi

Naraśaktiśivāveśi viśvametatsadā sthitam|
Vyavahāre kṛmīṇāṁ ca sarvajñānāṁ ca sarvaśaḥ||

iti| Tadeva naraśaktiśivātmakaṁ sphuṭapratipattisampradāyopadeśena darśitam| Naraḥ śaktiḥ śiva iti tu sarvaṁsahaḥ pratipattikramaḥ parameśvarecchāsvātantryasṛṣṭiḥ| Ityalaṁ paraśaktipātapavitritabahuśrutasahṛdayasopadeśakatipayajanahṛdayahāriṇyā prasaktānuprasaktyā| Tad vyākhyātaṁ śṛṇu devi iti| Uttarasyāpīti yaduktaṁ — Kathamanuttaramiti tatra prativacanam — Uttarasyāpi sannihitasya yad anuttaraṁ prāguktakrameṇa hyuttaramapyanuttaratādātmyenaiva bhavennānyathā ata evottaramapyanādṛtya anādare ṣaṣṭhī| Uttaraṁ rūpaṁ hyanādṛtatadbhāvamanuttararūpameva| Bhedo hyayamuttararūpo nitarāmevābhedabhuvamadhiśayya tathā bhavet| Yathoktam

Paravyavasthāpi pare yāvannātmīkṛtaḥ paraḥ|
Tāvanna śakyate kartuṁ yato buddhaḥ paraḥ pare||

iti| Tathottarasyāpi granthabhāgasyānuttaraṁ tenāpyuttarītuṁ na śakyate| Paśyantyāpi parābhaṭṭārikāyāḥ prathamaprasaratvāduttarasyāpi ca madīyasyaitadevānuttaraṁ paramārthaḥ| Uttarasya triśūlapreraṇādimayasya yad anuttaraṁ viśrāntisthānam| Kiṁ tad ityāha — Ayaṁ kauliko vidhiḥ kaulikaḥ — Kulākulātmā prāg vyākhyāto vidhīyamānatvādvidhirmahāsṛṣṭirūpo garbhīkṛtānantasṛṣṭyādikoṭiśato yasmātprasṛta etadeva tadanuttaraṁ yaduktam

... yataḥ sarvaṁ...

iti| Tathāhīdaṁ viśvaṁ ciccittaprāṇadehasukhaduḥkhendriyabhūtaghaṭādimayamekasyāṁ parasyāṁ parameśvaryāṁ bhairavasaṁvidyavibhāgenaiva bodhātmakena rūpeṇāste| Yadyapi bodhātmakaṁ rūpaṁ nāstameti jātucidapi tadastamaye'prakāśamānatāprattestathāpi parasparābhāvātmako'vacchedastatra nāsti viśvātmāna eva bhāvāḥ| Tatra ca yadyeteṣāmavasthitirna syāttat prathamānusandhānādikamevākṣapreraṇopayogyapi na bhavediti samucitānuditedantākamahamparāmarśamātrābhinnameva bhāvajātaṁ vigatabhedakalanaṁ tiṣṭhati| Na tatra kaścidavacchedaḥ| Tathā yad yatra spaṣṭaḥ sannayaṁ vidhiḥ kaulikaḥ sthito viśrāntiṁ prāptaḥ| Sarvamidaṁ hi ṣaṭtriṁśadātma tataḥ sāmānyaspandasaṁvidātmanaḥ śaktimataḥ paraśaktipradhānātśivātsvaśaktyā sṛṣṭamapi sat tatraiva bhairavaviśeṣaspandātmani śaktipradhāne svasvarūpe viśrāmyettadeva svasvabhāvaniṣṭhitatvaṁ bhāvānām| Yaduktam

Yasminsarvaṁ...

iti| Tadetat śivaśaktyātmaiva sāmānyaviśeṣarūpamekātmakamapi parameśvareṇaivopadeśopāyapraveśāya pṛthakkṛtya nirūpyamāṇaṁ vastutaḥ punarekameva svatantracinmayamahamityaiśvaryaśaktisāramanuttaram| Kīdṛśe svasvarūpe'vasthito mama hṛdvyomni — Mameti yad etad hṛdayaṁ sarvabhāvānāṁ sthānaṁ pratiṣṭhādhāma nīlādīnāṁ hyantataḥ krimiparyantaṁ cidaṁśāniviṣṭānāṁ na kiñcit| Nīlādi rūpamiti pramātureva| Yan mametyavicchinnacamatkārāṁśopārohitvaṁ mama nīlaṁ bhātamiti tadeva nīlādirūpatvamiti tasya mametyasya nīlādyanantasarvabhāvahṛdayasya yad vyoma — Yatra tan mamakārātmakaṁ viśvaṁ vītaṁ — Samyag dhṛtamata eva tyaktabhinnanijarūpatayā śūnyarūpaṁ vyoma yatra| Tathā mametyasya bhinnābhinnarūpaparāparasaṁvidātmano yad hṛdayaṁ paryantapratiṣṭhādhāma ahamiti tasyāpi vyoma saṁhārarūpakalanena ma ha a iti narātmakaṁ līnaṁ bindvātmaśaktau ma iti kuṇḍalinīhakalārūpāyāṁ praviśya paripūrṇanirargalacamatkāre sarvāvicchinne a ityanupraviṣṭaṁ tathā bhavatyetadeva mama hṛdvyoma| Evaṁ yata idaṁ prasṛtaṁ yatra ca viśrāntaṁ tadeva nityamanāvṛtasvabhāvaṁ svayaṁ prathamānamanapahnavanīyamanuttaram| Yathoktam

Yatra sthitamidaṁ sarvaṁ kāryaṁ yasmācca nirgatam|
Tasyānāvṛtarūpatvānna nirodho'sti kutracit||

iti| Āvarakatvena nirodhakābhimato'pi hi tadāvaraṇādisvātantryeṇa prakāśamāno dṛkkriyātmaka eva parameśvaraḥ| Yadityayaṁ nipātaḥ sarvavibhaktyarthavṛttiraparavākyīyasambandhaucityādviśeṣe sthāsnuratra pañcamyarthe saptamyarthe ca vartate| Ayaṁ hyāñjasyenārthaḥ — Yadayaṁ kaulikaḥ sṛṣṭiprasaro yacca mama hṛdvyomnyavasthitastadevānuttaram| Evaṁ tasyaiva prasaraviśrāntyubhayasthānatvaṁ nirūpya prasarakramasvarūpaṁ kriyāśaktispandavisargaṁ nirūpayati kathayāmītyādi| Tadeva hi rūpamahaṁ parānuttarātmaparāparādimayapaśyantyādiprasaraparipāṭyā avicchinnaikatāparamārthaḥ| Kathayāmīti samucitavyapadeśaṁ parābhaṭṭārikodayabhāgi vaikharyantaṁ vākyaprabandhaṁ śāstrīyalaukikādibahubhedaṁ vyaktayāmīti taduktam

... sarvataśca yaḥ

iti| Prathamaparyantabhuvi parābhaṭṭārikātmani tatprasarātmani ca parāparādevatāvapuṣyanuttaradhruvapadavijṛmbhaiva tadāhurnijavivṛtau śrīsomānandapādāḥ — Kathayāmītyuccārayāmyutkalikāta iti tathāhameva sarvasyāntaścidrūpeṇa kathayāmīti tadevāsmābhiryuktyupadeśasaṁskārairnirmalayya hṛdayaṅgamīkṛtam| Svarūpaṁ cāsya parameśvarasya sadya iti — Ya eva ca parameśvaro bhairavātmākulānuttaradhruvadhāmatayā — Uktastadevedaṁ sarvaṁ sat — Kaulikavidhirūpaṁ nahi prakāśavimarśaśuddhabhairavasvarūpātireki kiñcid bhāvānāṁ sattvam| Sattāsambandhārthakriyākāritvādīnāmapi sattāhetutā parābhimatānāmapi sattāyoge tathātvānupapatteḥ sattvāntarārthakriyāntarayoge cānavasthāpatteḥ pathamata eva tathā vimarśajīvitaprakāśamayatvameva sattvaṁ tac ca svātantryavimarśasārāhambhāvabharitamiti bhairavarūpameva|...


(Se ha declarado) en el venerable Mālinīvijayatantra (śrī-mālinītantre) también (api):

"De este modo (evam), así como (yathā) Śāṅkarī (śāṅkarī), el único (ekā eva) Poder (śaktiḥ) de Śambhu (śambhoḥ), continúa (sthitā) rigiendo sobre (adhiṣṭhāya) toda (sarva) la multitud (saṅghātam) de aṇu-s --es decir, palabras en primera, segunda y tercera personas-- (aṇu), así también (tathā) Ella te ha sido descripta (te kathitā... iti)".

Asimismo (api), (idéntica verdad se ha mencionado) en el venerable Tantrasamuccaya rī-tantrasamuccaye):

"Este (etad) universo (viśvam) siempre (sadā) (y) completamente (sarvaśas) continúa (sthitam) entrando en (āveśi) las etapas de 'nara', 'Śakti' y 'Śiva' --tercera, segunda y primera personas, respectivamente-- (nara-śakti-śiva) (tanto) en las actividades (vyavahāre) de gusanos (kṛmīṇām) como (ca... ca) en las de omniscientes (sarvajñānām... iti)".

Ese mismísimo (universo) (tad eva) que consiste en (ātmakam) "nara", "Śakti" y "Śiva" (nara-śakti-śiva) ha sido explicado (darśitam) mediante la enseñanza (upadeśena) de la Sagrada Tradición (sampradāya) a través de un conocimiento (pratipatti) claro (sphuṭa).

(El grupo compuesto de) "nara", "Śakti" y "Śiva" (naraḥ śaktiḥ śivaḥ iti tu) (constituye) un orden (kramaḥ) integral (sarvaṁsahaḥ) de percepción (pratipatti) (al igual que) la manifestación (sṛṣṭiḥ) de la Libertad Absoluta (svātantrya) perteneciente a la Voluntad (icchā) del Señor (īśvara) Supremo (parama). Basta de (iti alam) incesantemente (prasakta) hacer asociaciones (con tópicos secundarios) (anuprasaktyā), las cuales (únicamente) cautivan (hāriṇyā) a los corazones (hṛdaya) de unas pocas (katipaya) personas (jana) que han recibido enseñanzas (de un Guru auténtico) (sa-upadeśa), que son de buen corazón (sa-hṛdaya), que han estudiado y oído mucho (de eruditos) (bahuśruta) (y) que han sido purificadas (pavitrita) por un supremo (para) descenso (pāta) de Poder (śakti) --en suma, por un supremo otorgamiento de Gracia--.

Por consiguiente (tad), (la expresión) "Escucha (śṛṇu), oh Diosa (devi iti)" (que aparece al inicio de la estrofa 3) ha sido explicada (vyākhyātam).

[Ahora, Abhinavagupta da múltiples explicaciones de la expresión "uttarasyāpyanuttaram" - "(Escucha, Oh Diosa que eres grandemente afortunada,) a Anuttara incluso de uttara", la cual se halla en la estrofa 3 misma:]

1) La respuesta (de Bhairava) (prativacanam) aquí (atra) (es) lo que (yad) se dijo (said), (es decir,) ¿cómo (katham) es el "Anuttara" (anuttaram iti) "incluso (api) de uttara (uttarasya... iti)"? (En otras palabras, la Diosa debe escuchar al) Anuttara (anuttaram) que (yad) (es) incluso (api) de "uttara" (uttarasya), (a saber,) "de lo que está cerca" (sannihitasya). Porque (hi), de acuerdo con el método (krameṇa) enunciado (ukta) previamente (prāk) --cuando Abhinavagupta estableció antes que: "el Todo se compone de todo"--, "uttara" --lo que está cerca-- (uttaram api) existe (bhavet) cómo idéntica a (tādātmyena eva) "Anuttara" --Eso que no está cerca-- (anuttara), y no (na) de otro modo (anyathā) --o sea, la manifestación universal entera existe como idéntica al Ser Supremo--. A causa de esto (atas eva), (la palabra "uttarasya" que aparece en la estrofa 3 puede indicar "el acto de hacer caso omiso" ya que) el sexto caso --el caso Genitivo en declinación sánscrita-- (ṣaṣṭhī) se usa en el sentido de "anādara" o "indiferencia" (anādare), es decir, haciendo caso omiso de (anādṛtya) inclusive (api) (su estado de) "uttara" (uttaram).

(En una palabra:) Lo que es ciertamente "uttara" (uttaram rūpam hi), después de hacer caso omiso de su estado (de "uttara") (anādṛta-tad-bhāvam), (se vuelve) Anuttara (anuttara-rūpam eva).

(De hecho,) esta (ayam) dualidad (bhedaḥ hi), cuya forma (rūpaḥ) es "uttara" --la totalidad de la manifestación universal-- (uttara), se vuelve (bhavet) así --o sea, "dualismo" lleno de diferencias-- (tathā) descansando plenamente en (nitarām eva... adhiśayya) lo que es (bhuvam) no dualidad (abheda).

Como (yathā) se ha establecido (uktam):

"Mientras (yāvat) la (Realidad) Suprema (paraḥ) no sea (na) hecha propia --mientras uno no se adueñe de Ella-- (ātmī-kṛtaḥ), durante ese lapso de tiempo (tāvat) el acto de establecer (vyavasthā api) (la existencia de) 'otro' (para) no puede hacerce (na śakyate kartum) con referencia a (ese mismo) 'otro' (pare), porque (yatas) a 'para' u 'otro' (paraḥ) se lo conoce (únicamente) (buddhaḥ) en la (Realidad) Suprema (pare... iti)".

2) Similarmente (tathā), (si "uttara" quiere decir "lo posterior", entonces la frase) "uttarasyāpyanuttaram" (uttarasya api anuttaram) (indicaría) que (aún) en el caso de la parte posterior (bhāgasya) de (este) libro (grantha) no existe ninguna respuesta (con respecto a la verdadera naturaleza de Bhairava) (anuttaram), (es decir,) es imposible responder (uttarītum na śakyate) (tal pregunta) incluso (api) a través de eso --a través del conocimiento contenido en la parte posterior de esta escritura-- (tena).

3) (Y si "uttara" significa "respuesta" en este contexto, entonces) aún (api ca) de Mi respuesta (uttarasya... madīyasya) (expresada) mediante (el nivel) Paśyantī (paśyantyā api) —ya que (este nivel) es la primera expansión (prathama-prasaratvāt) del muy adorable (bhaṭṭārikāyāḥ) (nivel) Parā --en definitiva, Parāvāk, el Habla Suprema-- (parā)— este (etad eva) "anuttara" o "ausencia de respuesta" --Silencio Absoluto-- (anuttaram) (es) la Más Alta Realidad (parama-arthaḥ).

4) (En caso de que "uttara" pudiera significar "acciones, etc. impelidas por el Tridente --por los Poderes de Voluntad, Conocimiento y Acción--", entonces) Anuttara (anuttaram) (es) Eso que (yad) es el lugar de resposo (viśrānti-sthānam) de "uttara" (uttarasya), (en suma,) de lo que está repleto de (mayasya) acciones, etc. impelidas (preraṇa-ādi) por el Tridente (triśūla).

"¿Qué (kim) (es) Eso --Anuttara-- (tad iti)?". (Bhairava) dijo (āha): "Este (ayam) modo (vidhiḥ) cuya esencia es Kula --Śakti-- y Akula --Śiva-- (kaulikaḥ)". (Al término) "kaulika" (kaulikaḥ) se lo explicó con anterioridad (prāk vyākhyātaḥ) como (Eso) cuya esencia (ātmā) es Kula --Śakti-- y Akula --Śiva-- (kula-akula). (Y) puesto que está siendo llevado a cabo (vidhīyamānatvāt), "vidhi" --lit. modo-- (vidhiḥ) tiene como naturaleza (rūpaḥ) la Gran Manifestación --la etapa entre Anāśritaśiva y Sadvidyātattva (la quinta categoría)-- (mahā-sṛṣṭi), la cual contiene --como en un embrión-- (garbhī-kṛta) cientos de (śataḥ) Krores --1 Krore equivale a diez millones-- (koṭi) de interminables (ananta) creaciones (sṛṣṭi). (Consiguientemente,) Anuttara (anuttaram) es Eso (tad) desde lo cual (yasmāt) esta (Gran Manifestación) (etad eva) ha emergido (prasṛtaḥ). Como (yad) se ha dicho (uktam):

"... (Eso) desde lo cual (yatas) todo (sarvam... iti) (procede)...".

De igual modo (tathāhi), este (idam) universo (viśvam) que consiste en (mayam) cit --(a saber,) "el experimentador del sueño profundo" en este contexto-- (cit), mente (citta), energía vital (prāṇa), cuerpo físico (deha), placer (sukha), dolor (duḥkha), poderes de percepción y acción (indriya), elementos burdos (bhūta), una vasija (ghaṭa), etc. (ādi) permanece (āste) como Bodha íntegro --lit. Conciencia-- (avibhāgena eva bodha-ātmakena rūpeṇa) en la Conciencia Pura (saṁvidi) de Bhairava (bhairava), (o sea,) en la Más Elevada Señora Suprema (parasyām parama-īśvaryām) que es sólo una (ekasyām).

Aunque (yadi api) Eso cuya naturaleza es Bodha --Conciencia-- (bodha-ātmakaṁ rūpam) nunca en absoluto (na... jātucid api) cesa (de existir) (astam eti), porque al desaparecer Eso habría la contingencia de un estado sin Luz --habría oscuridad en el universo-- (tad-astamaye aprakāśamānatā-āpratteḥ), aún así (tathā api) no hay (na asti) en Eso (tatra) distinción o particularización (avacchedaḥ) que consista en (ātmakaḥ) ausencia (abhāva) recíproca (paraspara) (de entidades positivas --a saber, lo que existe-- puesto que esas) entidades positivas (bhāvāḥ) son de todas las variedades (viśva-ātmānaḥ eva).

Y (ca) si (yadi) no hubiese (na syāt) una permanencia --un acto de residir-- (avasthitiḥ) de estas (entidades positivas) (eteṣām) en Eso (tatra), entonces (tad) ni siquiera habría (api na bhavet) la primera (prathama) percepción indeterminada (anusandhāna), etc. (ādikam eva) que se utiliza (upayogi) para impulsar (preraṇa) a los órganos de los sentidos (akṣa) (hacia sus respectivos objetos). De este modo (iti), la multitud (jātam) de entidades positivas (bhāva) permanece (tiṣṭhati) (en Eso) sin la marca (vigata... kalanam) de dualismo (bheda), con un estado de apropiado "carácter de esto" u objetividad (samucita... idantākam) que no brota (anudita), (y) en unidad (abhinnam eva) sólo (mātra) con la conciencia del Yo (aham-parāmarśa).

En Eso (tatra) no existe ninguna (na... kaścid) distinción o particularización (avacchedaḥ).

Así (tathā), a causa de lo cual (yad), existiendo claramente (san spaṣṭaḥ) en Eso (yatra), este (ayam) modo (vidhiḥ) cuya esencia es Kula --Śakti-- y Akula --Śiva-- (kaulikaḥ) permanece (sthitaḥ), (es decir,) alcanza (prāptaḥ) un reposo (viśrāntim) (en esa misma Más Alta Realidad).

Todo (sarvam) esto (idam) --a saber, el universo-- que se compone de (ātma) treinta y seis (categorías) (ṣaṭ-triṁśat), aunque (api) es manifestado (sṛṣṭam... sat) desde ese (tataḥ) Śiva (śivāt) —por medio de Su propio Poder (sva-śaktyā)— en quien la Śakti Suprema predomina (para-śakti-pradhānāt), que es el Maestro de Śakti (śaktimataḥ) (y) que consiste esencialmente en (ātmanaḥ) Conciencia Pura (saṁvid) (en la forma de) Spanda --Vibración divina-- (spanda) general (sāmānya), descansa (viśrāmyet) allí (tatra), (a saber,) en la propia naturaleza (sva-sva-rūpe) de Śakti --lit. donde Śakti predomina-- (śakti-pradhāne), que es esencialmente (ātmani) el Spanda (spanda) particular (viśeṣa) de Bhairava (bhairava). Eso (tad eva) (es) la existencia o inherencia (niṣṭhitatvam) de las entidades positivas --lo que existe-- (bhāvānām) en sus propias --de dichas entidades-- (sva) naturalezas esenciales (sva-bhāva) (que son Bhairava).

Como (yad) se ha declarado (uktam):

"En quien (yasmin) todo (sarvam... iti)...".

Esa misma (multitud de entidades positivas --lo que existe--) (tad etad) cuya esencia (ātma eva) es Śiva y Śakti (śiva-śakti) —que son de la naturaleza (rūpam) del (Spanda) general y particular (sāmānya-viśeṣa)—, aunque (api) es una (eka-ātmakam), después que el Señor Supremo hizo (esa) separación (parama-īśvareṇa eva... pṛthak-kṛtya), (la multitud de todo lo que existe) fue definida (así) (nirūpyamāṇam) para usar (tal definición) (praveśāya) como un medio (upāya) de enseñanza (upadeśa). No obstante (punar), en verdad es solamente una (vastutas... ekam eva) (Realidad conocida como) Anuttara (anuttaram) cuya quintaesencia (sāram) es el Poder (śakti) de Soberanía (aiśvarya) (en la forma de) "Aham" o "Yo" (aham iti), el cual está lleno de (mayam) Conciencia (cit) Independiente (svatantra).

¿En qué clase de naturaleza esencial (kīdṛśe sva-svarūpe) (este modo cuya esencia es Kula --Śakti-- y Akula --Śiva--) permanece (avasthitaḥ)? (Bhairava dijo en la estrofa 4): "En el éter (vyomni) de Mi (mama) Corazón (hṛd). Este (etad) Corazón (hṛdayam) que (yad) es "Mío" (mama iti) (constituye) el Lugar (sthānam) (o) Receptáculo (pratiṣṭhā-dhāma) de todas las entidades positivas (sarva-bhāvānām), (o sea,) de (entidades existentes) comenzando con (ādīnām) color azul (nīla) (y) terminando en (paryantam) gusanos (krimi), que (no son) nada (na kiñcid) si ellas no resposan (aniviṣṭānām) en la porción (aṁśa) Cit (cit) --en la Conciencia--.

(De hecho,) el "color azul, etc." (nīla-ādi rūpam iti) pertenecen al conocedor (pramātuḥ) únicamente (eva). Eso (tad eva) que (yad) es "Mío" (mama iti) (y consiste en) un ascenso (upārohitvam) hasta la porción (aṁśa) (denominada) "Deleite (camatkāra) ininterrumpido (avicchinna)" --o conciencia del Yo--, (es) la "naturaleza (rūpatvam) del color azul, etc. (nīla-ādi... iti)", como (por ejemplo en la expresión:) "El color azul (nīlam) aparece (bhātam) ante mí (mama... iti)".

(Ahora, Abhinavagupta dará varias interpretaciones de la frase "mama hṛdvyomni" o "en el éter de Mi Corazón". Pero, tomando en cuenta que "vyomni" es el caso Locativo de la palabra "vyoma" o "éter", es decir "vyomni" significa "en el éter", te darás cuenta de que Abhinavagupta realmente analiza la expresión "mama hṛdvyoma" o "el éter de Mi Corazón", poniendo a un lado el caso Locativo antedicho. Por supuesto, ya que esta escritura está dirigida a discípulos y Guru-s muy avanzados, estos tópicos elementales son "dados por sentado" como "ya comprendidos" por el lector. De ahí que Abhinavagupta no explique en detalle la naturaleza de estos cambios:)

1) En el caso de eso (que ha sido descripto) (tasya), el éter (vyoma) "Mío" (mama iti) que (yad) es de este Corazón (asya... hṛdayasya) de todas (sarva) las interminables (ananta) entidades positivas (bhāva) (tales como) color azul (nīla), etc. (ādi), (es el lugar) donde (yatra) el universo (tad... viśvam) que consiste en (ātmakam) (lo que puede ser designado por) la palabra (kāra) "mío" (mama) --o sea, objetos-- (está) escondido (vītam), (a saber,) es mantenido plenamente (samyak dhṛtam). Por esta causa (atas eva), (es) "vyoma" o "éter" (vyoma) (eso) donde (yatra) existe un vacío (śūnya-rūpam) cuya forma innata (nija-rūpatayā) está desprovista de partes (tyakta-bhinna).

2) Similarmente (tathā), "mama" o "Mi" --es decir, "Mío"-- (mama iti) (significa) de eso cuya esencia (ātmanaḥ) es la Conciencia (apara-para) inferior y superior (saṁvid) (caracterizada por) división y ausencia de división (bhinna-abhinna). (El término) "hṛd" o "Corazón" (hṛdayam) (es) eso que (yad) (constituye) el Receptáculo (pratiṣṭhādhāma) final (paryanta), (o sea,) "Aham" o "Yo" --conciencia del Yo-- (aham iti). (Y) el "vyoma" o "éter" (vyoma) de ese (Corazón) (tasya api) se vuelve (bhavati) así (tathā) --a saber, se vuelve Anuttara-- (después del proceso siguiente:) Mediante la agitación (kalanena) en la forma de (rūpa) un retiro (saṁhāra) (llamado) "ma-ha-a" (ma ha a iti), la etapa "nara" (nara-ātmakam) (representada por) "ma" (ma iti) se disuelve (līnam) en el poder (śaktau) que aparece como un punto (bindu-ātma) --es decir, Anusvāra en Ahaṁ--, ("vyoma" o "éter") ingresa --lit. habiendo entrado-- (praviśya) en la (kalā-rūpāyām) "ha" (ha) que representa a Kuṇḍalinī (kuṇḍalinī), (y) finalmente penetra en ---lit. penetrado en-- (anupraviṣṭam) (la letra) "a" (a iti) que se une con (avicchinne) todo (sarva) (y) es Pleno Deleite Sin Impedimentos (paripūrṇa-nirargala-camatkāre). Éste (etad) (es) el éter (vyoma) de Mi (mama) Corazón (hṛd).

De esta manera (evam), Eso (tad eva) desde lo cual (yatas) esto --el universo-- (idam) ha surgido (prasṛtam) y (ca) en lo cual (yatra) llega a descansar (viśrāntam), es Anuttara --la Más Alta Realidad que nada puede sobrepasar-- (anuttaram), cuya naturaleza esencial (sva-bhāvam) está constantemente (nityam) no velada (anāvṛta), se expande (prathamānam) por Sí Misma (svayam) (y) no puede ser negada (anapahnavanīyam). Como (yathā) se ha mencionado (uktam) (en Spandakārikā-s I.2:)

"Puesto que tiene una naturaleza --rūpa-- (rūpatvāt) no velada (anāvṛta), no existe ninguna (na.. asti) obstrucción (nirodhaḥ) en ninguna parte (kutracid) para Aquél (tasya) en quien (yatra) todo (sarvam) este (idam) universo (kāryam) descansa (sthitam) y (ca) desde quien (yasmāt) se ha manifestado (nirgatam... iti)".

Porque (hi) el Señor Supremo (parama-īśvaraḥ), cuya esencia (ātmakaḥ eva) es Conocimiento (dṛk) (y) Acción (kriyā), aún si (api) se supone que (Él) (abhimataḥ) tuviese una obstrucción (nirodha) en la forma de un velo (āvarakatvena), (aún así) Él aparece destellantemente (prakāśamānaḥ) mediante (Su) Libertad Absoluta (svātantryeṇa) como ese (tad) velo (āvaraṇa), etc. (ādi) .

Esta (ayam) partícula (nipātaḥ) "yad" --quien, que, lo cual, etc.-- (yad iti) --que aparece declinada como "yatra" (en quien) y "yasmāt" (desde quien) en la antedicha estrofa de las Spandakārikā-s--, tiene el poder para expresar (vṛttiḥ) el significado (artha) de todos (sarva) los casos (que se hallan en la declinación sánscrita) (vibhakti), (y) debido a su aptitud (aucityāt) de relación (sambandha) con referencia a otra oración (apara-vākyīya), permanece firme (sthāsnuḥ) aquí (atra) de manera especial (viśeṣe) (y) se la utiliza (vartate) en el sentido (arthe... arthe) de los casos Ablativo y Locativo --en "yasmāt" y "yatra"-- (pañcamī... saptamī).

Éste (ayam) (es) sin duda (hi) inmediatamente (āñjasyena) (su) significado --de "yad" y sus declinaciones respectivas-- (arthaḥ). Anuttara (anuttaram) (es) Eso (tad eva) que (yad) (es tanto) esta (ayam) expansión (prasaraḥ) de la manifestación universal (sṛṣṭi) cuya esencia es Kula --Śakti-- y Akula --Śiva-- (kaulikaḥ) --se está usando el caso Ablativo, porque la manifestación universal emerge "desde Eso"-- como (ca) lo que (yad) permanece (avasthitaḥ) en el éter (vyomni) de Mi (mama) Corazón (hṛd) --se está usando el caso Locativo, porque la manifestación universal alcanza un reposo "en Eso" también--.

De este modo (evam), tras indicar (nirūpya) que Eso --Anuttara-- es el Lugar de tanto expansión como reposo (tasya eva prasara-viśrānti-ubhaya-sthānatvam), (el Señor Bhairava ahora) define (nirūpayati) la Emisión (visargam) del Spanda o Vibración (spanda) del Poder (śakti) de Acción (kriyā) cuya naturaleza --de tal Emisión-- (sva-rūpam) es una sucesión (krama) de expansiones (prasara). (Él dice en la estrofa 4:) "Voy a hablar (kathayāmi), etc. (iti-ādi)".

(Es) indudablemente (hi) de la naturaleza (rūpam) de "Aham" o "Yo" (aham), (o sea,) de la Más Alta Realidad (parama-arthaḥ), Eso (tad eva) cuya unidad (ekatā) no es interrumpida (avicchinna) a través de las series (paripāṭyāḥ) de expansiones (prasara) (tales como) Paśyantī (paśyantī), etc. (ādi) que consisten en (maya) (las etapas denominadas) Parāparā (parā-aparā), etc. (ādi) cuya esencia (ātma) es el Supremo (para) Anuttara (anuttara).

(La conjugación) "voy a hablar" (kathayāmi iti) (significa) "Yo manifiesto (vyaktayāmi) la serie continua (prabandham) de oraciones (vākya) compuesta de nombres apropiados (samucita-vyapadeśam), la cual surge (udaya-bhāgi) en la muy reverenciada (bhaṭṭārikā) Parā (parā) (y) finaliza en (antam) Vaikharī (vaikharī), (y que aparece) en muchas (bahu) variedades (bhedam) de formas mundanas (laukika), relativas a escrituras (śāstrīya), etc. (ādi... iti)". Esa (misma verdad) (tad) fue establecida (uktam) (aquí también:)

"Quien (yaḥ) (está) en todas partes (sarvatas ca... iti)".

(Ya sea) en las etapas inicial y final --Parā y Aparā-- (prathama-paryanta-bhuvi) cuya esencia (ātmani) es la muy venerable (bhaṭṭārikā) Parā (parā), y (ca) en eso cuya forma (vapuṣi) es la deidad (devatā) (denominada) Parāparā (parā-aparā) que es una expansión (prasara-ātmani) Suya (también) (tad), (existe) por cierto (eva) el despliegue (vijṛmbhā) del inmutable (dhruva) Estado (pada) de Anuttara (anuttara). El muy adorable Somānanda (śrī-somānanda-pādāḥ) (también) dijo (āhuḥ) eso (tad) en su propio comentario (nija-vivṛtau). (La conjugación) "voy a hablar" (kathayāmi iti) (quiere decir entonces) "declaro (uccārayāmi) a causa del anhelo (de la Diosa) (utkalikātas iti)". Y también (tathā) "voy a decir (kathayāmi) que Yo Mismo (aham eva) (estoy) en (antar) todo (sarvasya) en la forma de (rūpeṇa) Conciencia (cit... iti)". Tras haber atravesado por purificación (nirmalayya), esa mismísima (verdad) (tad eva) ha tomado asiento en mi corazón (asmābhiḥ... hṛdayaṅgamī-kṛtam) mediante razonamiento, enseñanza e impresiones residuales (que provienen de una experiencia directa acerca de ella) (yukti-upadeśa-saṁskāraiḥ).

(Ahora, Abhinavagupta desplegará varios significados posibles para el término "sadyas" --lit. inmediatamente-- que aparece en la cuarta estrofa:)

1) "Sadyas" (sadyas iti) (es) la naturaleza esencial (sva-rūpam ca) de este Señor Supremo (asya parama-īśvarasya). ("Sadyas" se transforma en "sadyaḥ" según las reglas de sandhi o combinación. En este caso, si a la palabra "sadyaḥ" se la divide de esta forma: "sat-yaḥ", siguiendo las mismas reglas de sandhi, entonces el significado de ella es "El Que es Sat" a través del siguiente razonamiento: "Yaḥ" implica que) el Señor Supremo (parama-īśvaraḥ) es El Que (yaḥ eva ca) es descripto (uktaḥ) como el Estado inmutable (dhruva-dhāmatayā) de Anuttara (anuttara), (es decir,) Akula (akula) que es (ātma) Bhairava (bhairava)". Esa misma (Realidad) (tad eva) (es) todo (sarvam) este (idam) Sat (sat) --lit. Existente--, (a saber, esto) cuya forma (rūpam) es el modo (vidhi) cuya esencia es Kula --Śakti-- y Akula --Śiva-- (kaulika). No existe ninguna (nahi... kiñcid) Existencia (sattvam) de entidades positivas --lo que existe-- (bhāvānām) que sobrepase o sea diferente (atireki) de la esencia (sva-rūpa) del Puro (śuddha) Bhairava (bhairava) que es Luz (prakāśa) (y) conciencia (del Yo) (vimarśa).

En el caso de existencia, relación, acción realizada con un propósito, el poder para hacer (una acción), etc. (sattā-sambandha-arthakriyā-kāritva-ādīnām api), aunque (api) (esas cosas) podrían ser (erróneamente) consideradas (abhimatānām) (como distintas y separadas) por otros (para), la causa (de todas ellas) es la existencia --lit. (hay) causalidad con referencia a la existencia-- (sattā-hetutā), pues si no hay conexión con la existencia, tal condición --o sea, relación, acción realizada con un propósito, el poder para hacer (una acción), etc.-- sería imposible (sattā-ayoge tathātva-anupapatteḥ). Y (ca) si hay conexión (yoge) con otra (antara) acción realizada con un propósito (arthakriyā) que provenga de otra (antara) existencia (sattva), entonces existe la contingencia (āpatteḥ) de continuar haciendo eso indefinidamente --a saber, un estado interminable-- (anavasthā). De esta manera (tathā), la existencia (sattvam) es (mayatvam) en primer lugar (prathamatas) solamente (eva) Luz (prakāśa) cuya vida (jīvita) (es) conciencia (del Yo) (vimarśa). Y (ca) ésa (tad) (es) la naturaleza (rūpam eva) de Bhairava (bhairava), "la cual --Su naturaleza-- está repleta del (bharitam) sentimiento de Yo (aham-bhāva) cuya esencia (sāra) es conciencia --un darse cuenta-- (vimarśa) de la Libertad Absoluta (svātantrya)"...


Aún sin una larga explicación global

al inicio


 Información adicional

Gabriel Pradīpaka

Este documento ha sido concebido por Gabriel Pradīpaka, uno de los dos fundadores de este sitio, y guru espiritual versado en idioma Sánscrito y filosofía Trika.

Para mayor información sobre Sánscrito, Yoga y Filosofía India; o si quieres hacerme algún comentario, preguntar algo o corregir algún error, siéntete libre de contactarnos: Ésta es nuestra dirección de correo.



Regresa a Estrofas 3 a 4 - Parte 2 Top  Sigue leyendo Estrofas 3 a 4 - Parte 4