Sanskrit & Trika Shaivism (English-Home)

जावास्क्रिप्ट अक्षम है! इस लिंक की जाँच करें!


 अष्टाध्यायी - व्याख्या

अध्याय ३ - उपध्याय २


 Introduction

This is the third chapter/second subchapter out of eight chapters/thirty-two subchapters अष्टाध्यायी consists of.

This work was written by the greatest Sanskrit grammarian of all time: Pāṇini, who lived about 500BCE in India.

This अष्टाध्यायी contains the entire set of rules controlling Sanskrit grammar. It is required reading for all Sanskrit scholars and also for those who want to go deep at Sanskrit grammar.

Now read अष्टाध्यायी and experience Supreme Delight.

Important: All that is in brackets and italicized within the translation has been added by me in order to complete the sense of a particular phrase or sentence. In turn, all that is between double hyphen (--...--) constitutes clarifying further information also added by me.

top


 Aphorisms 1-10

३.२.१ कर्मण्यण्।

3.2.1 Karmaṇyaṇ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.२ ह्वावामश्च।

3.2.2 Hvāvāmaśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.३ आतोऽनुपसर्गे कः।

3.2.3 Āto'nupasarge kaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.४ सुपि स्थः।

3.2.4 Supi sthaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.५ तुन्दशोकयोः परिमृजापनुदोः।

3.2.5 Tundaśokayoḥ parimṛjāpanudoḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.६ प्रे दाज्ञः।

3.2.6 Pre dājñaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.७ समि ख्यः।

3.2.7 Sami khyaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.८ गापोष्टक्।

3.2.8 Gāpoṣṭak|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.९ हरतेरनुद्यमनेऽच्।

3.2.9 Harateranudyamane'c|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१० वयसि च।

3.2.10 Vayasi ca|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 11-20

३.२.११ आङि ताच्छील्ये।

3.2.11 Āṅi tācchīlye|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१२ अर्हः।

3.2.12 Arhaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१३ स्तम्बकर्णयोः रमिजपोः।

3.2.13 Stambakarṇayoḥ ramijapoḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१४ शमि धातोः सञ्ज्ञायाम्।

3.2.14 Śami dhātoḥ sañjñāyām|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१५ अधिकरणे शेतेः।

3.2.15 Adhikaraṇe śeteḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१६ चरेष्टः।

3.2.16 Careṣṭaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१७ भिक्षासेनाऽऽदायेषु च।

3.2.17 Bhikṣāsenā''dāyeṣu ca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१८ पुरोऽग्रतोऽग्रेषु सर्तेः।

3.2.18 Puro'grato'greṣu sarteḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१९ पूर्वे कर्तरि।

3.2.19 Pūrve kartari|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.२० कृञो हेतुताच्छील्यानुलोम्येषु।

3.2.20 Kṛño hetutācchīlyānulomyeṣu|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 21-30

३.२.२१ दिवाविभानिशाप्रभाभास्करान्तानन्तादिबहुनान्दीकिम्लिपि लिबिबलिभक्तिकर्तृचित्रक्षेत्रसङ्ख्याजङ्घाबाह्वहर्यत्तत्धनुररुष्षु।

3.2.21 Divāvibhāniśāprabhābhāskarāntānantādibahunāndīkimlipi libibalibhaktikartṛcitrakṣetrasaṅkhyājaṅghābāhvaharyattatdhanuraruṣṣu|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.२२ कर्मणि भृतौ।

3.2.22 Karmaṇi bhṛtau|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.२३ न शब्दश्लोककलहगाथावैरचाटुसूत्रमन्त्रपदेषु।

3.2.23 Na śabdaślokakalahagāthāvairacāṭusūtramantrapadeṣu|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.२४ स्तम्बशकृतोरिन्।

3.2.24 Stambaśakṛtorin|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.२५ हरतेर्दृतिनाथयोः पशौ।

3.2.25 Haraterdṛtināthayoḥ paśau|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.२६ फलेग्रहिरात्मम्भरिश्च।

3.2.26 Phalegrahirātmambhariśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.२७ छन्दसि वनसनरक्षिमथाम्।

3.2.27 Chandasi vanasanarakṣimathām|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.२८ एजेः खश्।

3.2.28 Ejeḥ khaś|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.२९ नासिकास्तनयोर्ध्माधेटोः।

3.2.29 Nāsikāstanayordhmādheṭoḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.३० नाडीमुष्ट्योश्च।

3.2.30 Nāḍīmuṣṭyośca|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 31-40

३.२.३१ उदि कूले रुजिवहोः।

3.2.31 Udi kūle rujivahoḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.३२ वहाभ्रे लिहः।

3.2.32 Vahābhre lihaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.३३ परिमाणे पचः।

3.2.33 Parimāṇe pacaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.३४ मितनखे च।

3.2.34 Mitanakhe ca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.३५ विध्वरुषोः तुदः।

3.2.35 Vidhvaruṣoḥ tudaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.३६ असूर्यललाटयोर्दृशितपोः।

3.2.36 Asūryalalāṭayordṛśitapoḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.३७ उग्रम्पश्येरम्मदपाणिन्धमाश्च।

3.2.37 Ugrampaśyerammadapāṇindhamāśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.३८ प्रियवशे वदः खच्।

3.2.38 Priyavaśe vadaḥ khac|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.३९ द्विषत्परयोस्तापेः।

3.2.39 Dviṣatparayostāpeḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.४० वाचि यमो व्रते।

3.2.40 Vāci yamo vrate|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 41-50

३.२.४१ पूःसर्वयोर्दारिसहोः।

3.2.41 Pūḥsarvayordārisahoḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.४२ सर्वकूलाभ्रकरीषेषु कषः।

3.2.42 Sarvakūlābhrakarīṣeṣu kaṣaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.४३ मेघर्तिभयेषु कृञः।

3.2.43 Meghartibhayeṣu kṛñaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.४४ क्षेमप्रियमद्रेऽण् च।

3.2.44 Kṣemapriyamadre'ṇ ca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.४५ आशिते भुवः करणभावयोः।

3.2.45 Āśite bhuvaḥ karaṇabhāvayoḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.४६ सञ्ज्ञायां भृतॄवृजिधारिसहितपिदमः।

3.2.46 Sañjñāyāṁ bhṛtṝvṛjidhārisahitapidamaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.४७ गमश्च।

3.2.47 Gamaśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.४८ अन्तात्यन्ताध्वदूरपारसर्वानन्तेषु डः।

3.2.48 Antātyantādhvadūrapārasarvānanteṣu ḍaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.४९ आशिषि हनः।

3.2.49 Āśiṣi hanaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.५० अपे क्लेशतमसोः।

3.2.50 Ape kleśatamasoḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 51-60

३.२.५१ कुमारशीर्षयोर्णिनिः।

3.2.51 Kumāraśīrṣayorṇiniḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.५२ लक्षणे जायापत्योष्टक्।

3.2.52 Lakṣaṇe jāyāpatyoṣṭak|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.५३ अमनुष्यकर्तृके च।

3.2.53 Amanuṣyakartṛke ca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.५४ शक्तौ हस्तिकपाटयोः।

3.2.54 Śaktau hastikapāṭayoḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.५५ पाणिघताडघौ शिल्पिनि।

3.2.55 Pāṇighatāḍaghau śilpini|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.५६ आढ्यसुभगस्थूलपलितनग्नान्धप्रियेषु च्व्य्र्थेष्वच्वौ कृञः करणे ख्युन्।

3.2.56 Āḍhyasubhagasthūlapalitanagnāndhapriyeṣu cvyrtheṣvacvau kṛñaḥ karaṇe khyun|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.५७ कर्तरि भुवः खिष्णुच्खुकञौ।

3.2.57 Kartari bhuvaḥ khiṣṇuckhukañau|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.५८ स्पृशोऽनुदके क्विन्।

3.2.58 Spṛśo'nudake kvin|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.५९ ऋत्विग्दधृक्स्रग्दिगुष्णिगञ्चुयुजिक्रुञ्चां च।

3.2.59 Ṛtvigdadhṛksragdiguṣṇigañcuyujikruñcāṁ ca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.६० त्यदादिषु दृशोऽनालोचने कञ् च।

3.2.60 Tyadādiṣu dṛśo'nālocane kañ ca|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 61-70

३.२.६१ सत्सूद्विषद्रुहदुहयुजविदभिदच्छिदजिनीराजामुपसर्गेऽपि क्विप्।

3.2.61 Satsūdviṣadruhaduhayujavidabhidacchidajinīrājāmupasarge'pi kvip|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.६२ भजो ण्विः।

3.2.62 Bhajo ṇviḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.६३ छन्दसि सहः।

3.2.63 Chandasi sahaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.६४ वहश्च।

3.2.64 Vahaśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.६५ कव्यपुरीषपुरीष्येषु ञ्युट्।

3.2.65 Kavyapurīṣapurīṣyeṣu ñyuṭ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.६६ हव्येऽनन्तः पादम्।

3.2.66 Havye'nantaḥ pādam|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.६७ जनसनखनक्रमगमो विट्।

3.2.67 Janasanakhanakramagamo viṭ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.६८ अदोऽनन्ने।

3.2.68 Ado'nanne|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.६९ क्रव्ये च।

3.2.69 Kravye ca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.७० दुहः कब् घश्च।

3.2.70 Duhaḥ kab ghaśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 71-80

३.२.७१ मन्त्रे श्वेतवहौक्थशस्पुरोडाशो ण्विन्।

3.2.71 Mantre śvetavahaukthaśaspuroḍāśo ṇvin|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.७२ अवे यजः।

3.2.72 Ave yajaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.७३ विजुपे छन्दसि।

3.2.73 Vijupe chandasi|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.७४ आतो मनिन्क्वनिप्वनिपश्च।

3.2.74 Āto maninkvanipvanipaśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.७५ अन्येभ्योऽपि दृश्यन्ते।

3.2.75 Anyebhyo'pi dṛśyante|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.७६ क्विप् च।

3.2.76 Kvip ca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.७७ स्थः क च।

3.2.77 Sthaḥ ka ca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.७८ सुप्यजातौ णिनिस्ताच्छिल्ये।

3.2.78 Supyajātau ṇinistācchilye|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.७९ कर्तर्युपमाने।

3.2.79 Kartaryupamāne|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.८० व्रते।

3.2.80 Vrate|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 81-90

३.२.८१ बहुलमाभीक्ष्ण्ये।

3.2.81 Bahulamābhīkṣṇye|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.८२ मनः।

3.2.82 Manaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.८३ आत्ममाने खश्च।

3.2.83 Ātmamāne khaśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.८४ भूते।

3.2.84 Bhūte|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.८५ करणे यजः।

3.2.85 Karaṇe yajaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.८६ कर्मणि हनः।

3.2.86 Karmaṇi hanaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.८७ ब्रह्मभ्रूणवृत्रेषु क्विप्।

3.2.87 Brahmabhrūṇavṛtreṣu kvip|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.८८ बहुलं छन्दसि।

3.2.88 Bahulaṁ chandasi|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.८९ सुकर्मपापमन्त्रपुण्येषु कृञः।

3.2.89 Sukarmapāpamantrapuṇyeṣu kṛñaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.९० सोमे सुञः।

3.2.90 Some suñaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 91-100

३.२.९१ अग्नौ चेः।

3.2.91 Agnau ceḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.९२ कर्मण्यग्न्याख्यायाम्।

3.2.92 Karmaṇyagnyākhyāyām|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.९३ कर्मणीनिर्विक्रियः।

3.2.93 Karmaṇīnirvikriyaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.९४ दृशेः क्वनिप्।

3.2.94 Dṛśeḥ kvanip|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.९५ राजनि युधिकृञः।

3.2.95 Rājani yudhikṛñaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.९६ सहे च।

3.2.96 Sahe ca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.९७ सप्तम्यां जनेर्डः।

3.2.97 Saptamyāṁ janerḍaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.९८ पञ्चम्यामजातौ।

3.2.98 Pañcamyāmajātau|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.९९ उपसर्गे च सञ्ज्ञायाम्।

3.2.99 Upasarge ca sañjñāyām|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१०० अनौ कर्मणि।

3.2.100 Anau karmaṇi|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 101-110

३.२.१०१ अन्येष्वपि दृश्यते।

3.2.101 Anyeṣvapi dṛśyate|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१०२ निष्ठा।

3.2.102 Niṣṭhā|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१०३ सुयजोर्ङ्वनिप्।

3.2.103 Suyajorṅvanip|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१०४ जीर्यतेरतृन्।

3.2.104 Jīryateratṛn|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१०५ छन्दसि लिट्।

3.2.105 Chandasi liṭ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१०६ लिटः कानज्वा।

3.2.106 Liṭaḥ kānajvā|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१०७ क्वसुश्च।

3.2.107 Kvasuśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१०८ भाषायां सदवसश्रुवः।

3.2.108 Bhāṣāyāṁ sadavasaśruvaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१०९ उपेयिवाननाश्वाननूचानश्च।

3.2.109 Upeyivānanāśvānanūcānaśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.११० लुङ्।

3.2.110 Luṅ|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 111-120

३.२.१११ अनद्यतने लङ्।

3.2.111 Anadyatane laṅ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.११२ अभिज्ञावचने लृट्।

3.2.112 Abhijñāvacane lṛṭ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.११३ न यदि।

3.2.113 Na yadi|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.११४ विभाषा साकाङ्क्षे।

3.2.114 Vibhāṣā sākāṅkṣe|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.११५ परोक्षे लिट्।

3.2.115 Parokṣe liṭ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.११६ हशश्वतोर्लङ् च।

3.2.116 Haśaśvatorlaṅ ca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.११७ प्रश्ने चासन्नकाले।

3.2.117 Praśne cāsannakāle|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.११८ लट् स्मे।

3.2.118 Laṭ sme|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.११९ अपरोक्षे च।

3.2.119 Aparokṣe ca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१२० ननौ पृष्टप्रतिवचने।

3.2.120 Nanau pṛṣṭaprativacane|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 121-130

३.२.१२१ नन्वोर्विभाषा।

3.2.121 Nanvorvibhāṣā|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१२२ पुरि लुङ् चास्मे।

3.2.122 Puri luṅ cāsme|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१२३ वर्तमाने लट्।

3.2.123 Vartamāne laṭ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१२४ लटः शतृशनचावप्रथमासमानाधिकरणे।

3.2.124 Laṭaḥ śatṛśanacāvaprathamāsamānādhikaraṇe|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१२५ सम्बोधने च।

3.2.125 Sambodhane ca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१२६ लक्षणहेत्वोः क्रियायाः।

3.2.126 Lakṣaṇahetvoḥ kriyāyāḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१२७ तौ सत्।

3.2.127 Tau sat|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१२८ पूङ्यजोः शानन्।

3.2.128 Pūṅyajoḥ śānan|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१२९ ताच्छील्यवयोवचनशक्तिषु चानश्।

3.2.129 Tācchīlyavayovacanaśaktiṣu cānaś|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१३० इङ्धार्योः शत्रकृच्छ्रिणि।

3.2.130 Iṅdhāryoḥ śatrakṛcchriṇi|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 131-140

३.२.१३१ द्विषोऽमित्रे।

3.2.131 Dviṣo'mitre|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१३२ सुञो यज्ञसंयोगे।

3.2.132 Suño yajñasaṁyoge|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१३३ अर्हः पूजायाम्।

3.2.133 Arhaḥ pūjāyām|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१३४ आक्वेस्तच्छीलतद्धर्मतत्साधुकारिषु।

3.2.134 Ākvestacchīlataddharmatatsādhukāriṣu|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१३५ तृन्।

3.2.135 Tṛn|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१३६ अलङ्कृञ्निराकृञ्प्रजनोत्पचोत्पतोन्मदरुच्यपत्रपवृतुवृधुसहचर इष्णुच्।

3.2.136 Alaṅkṛñnirākṛñprajanotpacotpatonmadarucyapatrapavṛtuvṛdhusahacara iṣṇuc|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१३७ णेश्छन्दसि।

3.2.137 Ṇeśchandasi|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१३८ भुवश्च।

3.2.138 Bhuvaśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१३९ ग्लाजिस्थश्च क्स्नुः।

3.2.139 Glājisthaśca ksnuḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१४० त्रसिगृधिधृषिक्षिपेः क्नुः।

3.2.140 Trasigṛdhidhṛṣikṣipeḥ knuḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 141-150

३.२.१४१ शमित्यष्टाभ्यो घिनुण्।

3.2.141 Śamityaṣṭābhyo ghinuṇ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१४२ सम्पृचानुरुधाङ्यमाङ्यसपरिसृसंसृजपरिदेविसञ्ज्वरपरिक्षिपपरिरटपरिवदपरिदहपरिमुहदुषद्विषद्रुहदुहयुजाक्रीडविविचत्यजरजभजातिचरापचरामुषाभ्याहनश्च।

3.2.142 Sampṛcānurudhāṅyamāṅyasaparisṛsaṁsṛjaparidevisañjvaraparikṣipapariraṭaparivadaparidahaparimuhaduṣadviṣadruhaduhayujākrīḍavivicatyajarajabhajāticarāpacarāmuṣābhyāhanaśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१४३ वौ कषलसकत्थस्रम्भः।

3.2.143 Vau kaṣalasakatthasrambhaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१४४ अपे च लषः।

3.2.144 Ape ca laṣaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१४५ प्रे लपसृद्रुमथवदवसः।

3.2.145 Pre lapasṛdrumathavadavasaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१४६ निन्दहिंसक्लिशखादविनाशपरिक्षिपपरिरटपरिवादिव्याभाषासूयो वुञ्।

3.2.146 Nindahiṁsakliśakhādavināśaparikṣipapariraṭaparivādivyābhāṣāsūyo vuñ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१४७ देविक्रुशोश्चोपसर्गे।

3.2.147 Devikruśoścopasarge|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१४८ चलनशब्दार्थादकर्मकाद्युच्।

3.2.148 Calanaśabdārthādakarmakādyuc|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१४९ अनुदात्तेतश्च हलादेः।

3.2.149 Anudāttetaśca halādeḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१५० जुचङ्क्रम्यदन्द्रम्यसृगृधिज्वलशुचलषपतपदः।

3.2.150 Jucaṅkramyadandramyasṛgṛdhijvalaśucalaṣapatapadaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 151-160

३.२.१५१ क्रुधमण्डार्थेभ्यश्च।

3.2.151 Krudhamaṇḍārthebhyaśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१५२ न यः।

3.2.152 Na yaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१५३ सूददीपदीक्षश्च।

3.2.153 Sūdadīpadīkṣaśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१५४ लषपतपदस्थाभूवृषहनकमगमशॄभ्य उकञ्।

3.2.154 Laṣapatapadasthābhūvṛṣahanakamagamaśṝbhya ukañ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१५५ जल्पभिक्षकुट्टलुण्टवृङः षाकन्।

3.2.155 Jalpabhikṣakuṭṭaluṇṭavṛṅaḥ ṣākan|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१५६ प्रजोरिनिः।

3.2.156 Prajoriniḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१५७ जिदृक्षिविश्रीण्वमाव्यथाभ्यमपरिभूप्रसूभ्यश्च।

3.2.157 Jidṛkṣiviśrīṇvamāvyathābhyamaparibhūprasūbhyaśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१५८ स्पृहिगृहिपतिदयिनिद्रातन्द्राश्रद्धाभ्य आलुच्।

3.2.158 Spṛhigṛhipatidayinidrātandrāśraddhābhya āluc|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१५९ दाधेट्सिशदसदो रुः।

3.2.159 Dādheṭsiśadasado ruḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१६० सृघस्यदः क्मरच्।

3.2.160 Sṛghasyadaḥ kmarac|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 161-170

३.२.१६१ भञ्जभासमिदो घुरच्।

3.2.161 Bhañjabhāsamido ghurac|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१६२ विदिभिदिच्छिदेः कुरच्।

3.2.162 Vidibhidicchideḥ kurac|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१६३ इण्नश्जिसर्त्तिभ्यः क्वरप्।

3.2.163 Iṇnaśjisarttibhyaḥ kvarap|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१६४ गत्वरश्च।

3.2.164 Gatvaraśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१६५ जागुरूकः।

3.2.165 Jāgurūkaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१६६ यजजपदशां यङः।

3.2.166 Yajajapadaśāṁ yaṅaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१६७ नमिकम्पिस्म्यजसकमहिंसदीपो रः।

3.2.167 Namikampismyajasakamahiṁsadīpo raḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१६८ सनाशंसभिक्ष उः।

3.2.168 Sanāśaṁsabhikṣa uḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१६९ विन्दुरिच्छुः।

3.2.169 Vinduricchuḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१७० क्याच्छन्दसि।

3.2.170 Kyācchandasi|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 171-180

३.२.१७१ आदृगमहनजनः किकिनौ लिट् च।

3.2.171 Ādṛgamahanajanaḥ kikinau liṭ ca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१७२ स्वपितृषोर्नजिङ्।

3.2.172 Svapitṛṣornajiṅ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१७३ शॄवन्द्योरारुः।

3.2.173 Śṝvandyorāruḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१७४ भियः क्रुक्लुकनौ।

3.2.174 Bhiyaḥ kruklukanau|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१७५ स्थेशभासपिसकसो वरच्।

3.2.175 Stheśabhāsapisakaso varac|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१७६ यश्च यङः।

3.2.176 Yaśca yaṅaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१७७ भ्राजभासधुर्विद्युतोर्जिपॄजुग्रावस्तुवः क्विप्।

3.2.177 Bhrājabhāsadhurvidyutorjipṝjugrāvastuvaḥ kvip|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१७८ अन्येभ्योऽपि दृश्यते।

3.2.178 Anyebhyo'pi dṛśyate|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१७९ भुवः सञ्ज्ञाऽन्तरयोः।

3.2.179 Bhuvaḥ sañjñā'ntarayoḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१८० विप्रसम्भ्यो ड्वसञ्ज्ञायाम्।

3.2.180 Viprasambhyo ḍvasañjñāyām|

Untranslated yet.

No explanation yet.

top


 Aphorisms 181-188

३.२.१८१ धः कर्मणि ष्ट्रन्।

3.2.181 Dhaḥ karmaṇi ṣṭran|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१८२ दाम्नीशसयुयुजस्तुतुदसिसिचमिहपतदशनहः करणे।

3.2.182 Dāmnīśasayuyujastutudasisicamihapatadaśanahaḥ karaṇe|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१८३ हलसूकरयोः पुवः।

3.2.183 Halasūkarayoḥ puvaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१८४ अर्तिलूधूसूखनसहचर इत्रः।

3.2.184 Artilūdhūsūkhanasahacara itraḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१८५ पुवः सञ्ज्ञायाम्।

3.2.185 Puvaḥ sañjñāyām|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१८६ कर्तरि चर्षिदेवतयोः।

3.2.186 Kartari carṣidevatayoḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१८७ ञीतः क्तः।

3.2.187 Ñītaḥ ktaḥ|

Untranslated yet.

No explanation yet.


३.२.१८८ मतिबुद्धिपूजार्थेभ्यश्च।

3.2.188 Matibuddhipūjārthebhyaśca|

Untranslated yet.

No explanation yet.


EXPLANATION IS IN PROGRESS WITH NO POLISHING YET

top


 Further Information

Gabriel Pradīpaka

This document was conceived by Gabriel Pradīpaka, one of the two founders of this site, and spiritual guru conversant with Sanskrit language and Trika philosophy.

For further information about Sanskrit, Yoga and Indian Philosophy; or if you simply want to comment, ask a question or correct a mistake, feel free to contact us: This is our e-mail address.



Back to अध्याय ३ - उपध्याय १ Top  Continue to read अध्याय ३ - उपध्याय ३

अपनी टिप्पणी पोस्ट करें

टिप्पणी पोस्ट करने के लिए कृपया रजिस्टर, या लॉग इन करें.