Sanskrit & Trika Shaivism (Español-Home)

¡Javascript está deshabilitado! ¡Revisa este enlace!


 El Paramārthasāra (Paramarthasara) de Abhinavagupta: Estrofas 40 a 43 - Shaivismo No dual de Cachemira

Traducción normal


 Introducción

El Paramārthasāra continúa con cuatro estrofas más. Éste es el undécimo grupo de estrofas, el cual se compone de 4 de las 105 que constituyen la obra entera.

Por supuesto, también insertaré las estrofas originales sobre las cuales Yogarāja esté comentando. Escribiré muchas notas para hacer que este libro sea tan entendible para el lector promedio como me sea posible.

El Sánscrito de Yogarāja estará en color verde oscuro en tanto que las estrofas originales de Abhinavagupta se exhibirán en color rojo oscuro. A su vez, dentro de la transliteración, las estrofas originales estarán en color marrón, mientras que los comentarios de Yogarāja aparecerán en negro. Asimismo, dentro de la traducción, las estrofas originales de Abhinavagupta, es decir, el Paramārthasāra, estarán en colores verde y negro, en tanto que el comentario de Yogarāja contendrá palabras tanto en color negro como en rojo.

Lee el Paramārthasāra y experimenta Supremo Ānanda o Divina Bienaventuranza, querido Śiva.

Importante: Todo lo que está entre paréntesis y en cursiva dentro de la traducción ha sido agregado por mí para completar el sentido de una determinada frase u oración. A su vez, todo lo que está entre doble guión (--...--) constituye adicional información aclaratoria también agregada por mí.

al inicio


 Estrofa 40

एवं भ्रान्तिद्वयापसारणात्परमेश्वरीभूतस्य योगिनो न किञ्चित्कार्यमवशिष्यते — इत्याह


इत्थं विभ्रमयुगलकसमूलविच्छेदने कृतार्थस्य।
कर्तव्यान्तरकलना न जातु परयोगिनो भवति॥४०॥


इत्थं कारिकार्थप्रतिपादितप्रकारेण भ्रान्तिद्वयस्य प्ररोहविदारणे कृतार्थस्य स्वस्वातन्त्र्यस्य परिज्ञप्तेरशेषसङ्कोचविदलनात्कृतः प्राप्तोऽर्थः पुरुषार्थलाभो येन तस्य प्रकृष्टयोगयुक्तस्य न कदाचित्कर्तव्यान्तरस्य तीर्थाटनक्षेत्रपरिग्रहदीक्षाजपध्यानव्याख्याश्रवणादिरूपस्य कार्यशेषस्य कलना मनोव्यापारोऽपि न विद्यते

अयमेव परो धर्मो यद्योगेनात्मदर्शनम्।

इति हि स्वात्मयोगस्य प्राधान्यमतस्तत्प्राप्त्या नान्यत्र परिश्रमः पूर्णयोगिनः। यदुक्तम्

यदा ते मोहकलिलं बुद्धिर्व्यतितरिष्यति।
तदा गन्तासि निर्वेदं श्रोतव्यस्य श्रुतस्य च॥

इति गीतासु॥४०॥

Evaṁ bhrāntidvayāpasāraṇātparameśvarībhūtasya yogino na kiñcitkāryamavaśiṣyate — Ityāha


Itthaṁ vibhramayugalakasamūlavicchedane kṛtārthasya|
Kartavyāntarakalanā na jātu parayogino bhavati||40||


Itthaṁ kārikārthapratipāditaprakāreṇa bhrāntidvayasya prarohavidāraṇe kṛtārthasya svasvātantryasya parijñapteraśeṣasaṅkocavidalanātkṛtaḥ prāpto'rthaḥ puruṣārthalābho yena tasya prakṛṣṭayogayuktasya na kadācitkartavyāntarasya tīrthāṭanakṣetraparigrahadīkṣājapadhyānavyākhyāśravaṇādirūpasya kāryaśeṣasya kalanā manovyāpāro'pi na vidyate

Ayameva paro dharmo yadyogenātmadarśanam|

Iti hi svātmayogasya prādhānyamatastatprāptyā nānyatra pariśramaḥ pūrṇayoginaḥ| Yaduktam

Yadā te mohakalilaṁ buddhirvyatitariṣyati|
Tadā gantāsi nirvedaṁ śrotavyasya śrutasya ca||

Iti gītāsu||40||

De este modo (evam), (Abhinavagupta) dijo (en la estrofa 40 que) (āha), mediante la extirpación (apasāraṇāt) de las dos (dvaya) confusiones (bhrānti), nada (na kiñcid) queda (avaśiṣyate) por hacer (kāryam) para el Yogī (yoginaḥ) que se ha vuelto el Señor Supremo (parama-īśvarī-bhūtasya... iti):


De esta manera (ittham), cuando hay una extirpación total (samūla-vicchedane) del par (yugalaka) de confusiones (vibhrama), no hay nunca (na jātu... bhavati) actividad mental (kalanā) con referencia a otra (antara) tarea por hacer (kartavya) en el caso del Supremo Yogī (para-yoginaḥ) que ha alcanzado la Meta (kṛta-arthasya) ||40||


(Los términos) "kṛta (y) artha" (kṛtaḥ... arthaḥ) (significan) "alcanzada" (prāptaḥ) (y) "la Meta de la existencia humana" (puruṣa-artha) (respectivamente) --por lo tanto, un "kṛtārtha" es alguien que ha alcanzado la Meta de la existencia humana--. De esta manera (ittham)(o sea,) en la manera (prakāreṇa) explicada (pratipādita) por el significado (artha) del (presente) aforismo (kārikā)—, cuando se aplasta (vidāraṇe) el brote (praroha) (conocido como) las dos confusiones (bhrānti-dvayasya) (se produce) el logro (lābhaḥ) de la Meta de la existencia humana (puruṣa-artha) como resultado (yena) en el caso de un "kṛtārtha" (kṛta-arthasya), (a saber,) en el caso de alguien que se ha dado cuenta (parijñapteḥ) de su propia Libertad Absoluta (sva-svātantryasya) destrozando completamente (vidalanāt) todas (aśeṣa) (sus) limitaciones (saṅkoca). Para el que está absorto en el Yoga superior (tasya prakṛṣṭa-yoga-yuktasya), no hay (na vidyate) nunca (na kadācid... api) "kalanā" (kalanā) (o) actividad mental (manas-vyāpāraḥ) con referencia a "kartavyāntara" (kartavya-antarasya), (es decir,) con referencia a alguna otra tarea que quede por hacerse (kārya-śeṣasya) tal como (rūpasya), (por ejemplo,) el ir (aṭana) a un lugar de peregrinación (tīrtha), el establecer su lugar de residencia (parigraha) en una región sagrada (kṣetra), la iniciación (dīkṣā), la murmuración de un mantra (japa), la meditación (dhyāna), el escuchar (śravaṇa) exposiciones (acerca de la espiritualidad) (vyākhyā). La supremacía (prādhānyam) del Yoga (yogasya) del propio (sva) Ser (ātma) (ha sido) indudablemente (hi) (mostrada en el siguiente pasaje:)

"Éste (ayam) (es) ciertamente (eva) el más alto (paraḥ) dharma o deber (dharmaḥ): Ver (darśanam) al Ser (ātma) mediante Su (yad) Yoga (yogena... iti)".

Por esta razón (atas), después de haber obtenido (prāptyā) ese (tipo de Yoga) (tad) no hay ninguna (na) ocupación fatigosa (pariśramaḥ) en nada más (anyatra) en el caso del Yogī perfecto (pūrṇa-yoginaḥ) --o sea, el Yogī perfecto no se ocupa ya más de ninguna otra tarea fatigosa--.

Como se ha dicho (yad uktam) en los versos de la Bhagavadgītā (gītāsu):

"Cuando (yadā) tu (te) inteligencia (buddhiḥ) pase totalmente a través (vyatitariṣyati) de la espesura (kalilam) del engaño (moha), entonces (tadā) llegarás a un estado de indiferencia (gantāsi nirvedam) hacia lo que debe ser oído (śrotavyasya) y (ca) lo que ha sido oído (śrutasya... iti)".

||40||


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Estrofa 41

सम्प्रति पृथिव्यादिमायान्तस्य भेदावभासभाजो विश्वस्य भेदाभेदमयशाक्तभूमिकावेशेन पूर्णप्रकाशानन्दघनशाम्भवपदसमापत्त्या भेदविलायनेन तदभेदमयताप्राप्तिमभिधाय ततः शाम्भवात्पदात्सम्पूर्णसुधाम्भोधिकल्पान्महाप्रवाहदेशीयशाक्तप्रसरोल्लासप्रमुखं तत्तत्तरङ्गभङ्गिरूपतामभिदधत्स्वानुभवसिद्धं महामन्त्रवीर्यसारं समस्तभेदविलायनपरमाद्वयोदयं नरशक्तिशिवसामरस्यात्मकं परसंविद्धृदयं क्रमेणोन्मीलयिष्यन्विश्वस्यागमिकाण्डत्रयात्मतासङ्कलनयुक्त्यैकीकारं तावदाह


पृथिवी प्रकृतिर्माया त्रितयमिदं वेद्यरूपतापतितम्।
अद्वैतभावनबलाद्भवति हि सन्मात्रपरिशेषम्॥४१॥


पार्थिवप्राकृतमायीयाण्डात्मकं यत्स्थूलसूक्ष्मपररूपं त्रिविधं वेद्यरूपतापतितं ज्ञानगोचरतां प्राप्तम्

तत्तद्रूपतया ज्ञानं बहिरन्तः प्रकाशते।
ज्ञानादृते नार्थसत्ता ज्ञानरूपं ततो जगत्॥
नहि ज्ञानादृते भावाः केनचिद्विषयीकृताः।
ज्ञानं तदात्मतां यातमेतस्मादवसीयते॥

इति श्रीकालिकाक्रमोक्तन्यायेन यद् अद्वैतभावनं तद्बलात् — तत्प्रकर्षात्सन्मात्रपरिशेषं प्रकाशमानतात्मकसत्तामात्रात्मकं भवति। हिर्यस्मादर्थे॥४१॥

Samprati pṛthivyādimāyāntasya bhedāvabhāsabhājo viśvasya bhedābhedamayaśāktabhūmikāveśena pūrṇaprakāśānandaghanaśāmbhavapadasamāpattyā bhedavilāyanena tadabhedamayatāprāptimabhidhāya tataḥ śāmbhavātpadātsampūrṇasudhāmbhodhikalpānmahāpravāhadeśīyaśāktaprasarollāsapramukhaṁ tattattaraṅgabhaṅgirūpatāmabhidadhatsvānubhavasiddhaṁ mahāmantravīryasāraṁ samastabhedavilāyanaparamādvayodayaṁ naraśaktiśivasāmarasyātmakaṁ parasaṁviddhṛdayaṁ krameṇonmīlayiṣyanviśvasyāgamikāṇḍatrayātmatāsaṅkalanayuktyaikīkāraṁ tāvadāha


Pṛthivī prakṛtirmāyā tritayamidaṁ vedyarūpatāpatitam|
Advaitabhāvanabalādbhavati hi sanmātrapariśeṣam||41||


Pārthivaprākṛtamāyīyāṇḍātmakaṁ yatsthūlasūkṣmapararūpaṁ trividhaṁ vedyarūpatāpatitaṁ jñānagocaratāṁ prāptam

Tattadrūpatayā jñānaṁ bahirantaḥ prakāśate|
Jñānādṛte nārthasattā jñānarūpaṁ tato jagat||
Nahi jñānādṛte bhāvāḥ kenacidviṣayīkṛtāḥ|
Jñānaṁ tadātmatāṁ yātametasmādavasīyate||

Iti śrīkālikākramoktanyāyena yad advaitabhāvanaṁ tadbalāt — Tatprakarṣātsanmātrapariśeṣaṁ prakāśamānatātmakasattāmātrātmakaṁ bhavati| Hiryasmādarthe||41||

Ahora (samprati), después de explicar (abhidhāya) el logro (prāptim) de la identificación (abheda-mayatā) con Él (tad) como una destrucción (vilāyanena) de la dualidad (bheda) a través de una absorción (samāpattyā) en el Estado (pada) de Śambhu --de Śiva-- (śāmbhava) que es una masa compacta (ghana) de perfectas (pūrṇa) Luz (prakāśa) (y) Bienaventuranza (ānanda) (acompañadas) por el ingreso (veśena) del universo (viśvasya) —que empieza con (ādi) (el huevo de) Pṛthivī (pṛthivī) (y) termina en (antasya) (el huevo de) Māyā (māyā), (y) que es un receptáculo (bhājaḥ) para la manifestación (avabhāsa) de dualidad (bheda)— en la etapa de Śakti --en el huevo de Śakti-- (śākta-bhūmikā) que está lleno de (maya) no dualidad --unidad-- (abheda) en la dualidad --diversidad-- (bheda), a eso que principalmente (pramukham) aparece (ullāsa) como una corriente (prasara) de Śakti (śākta) semejante (deśīya) a un gran (mahā) río (pravāha) desde ese (tataḥ) Estado (padāt) de Śambhu --de Śiva-- (śāmbhavāt) —el cual es como (kalpāt) un océano (ambhodhi) totalmente lleno de (sampūrṇa) Néctar (sudhā)— se lo describe --lit. denotando-- (abhidadhat) como teniendo una forma (rūpatām) dotada con la apariencia de (bhaṅgi) múltiples (tad-tad) olas (taraṅga). (Y Abhinavagupta,) deseando mostrar gradualmente (krameṇa unmīlayiṣyan) que el Corazón (hṛdayam) de la Conciencia (saṁvid) Suprema (para), como lo prueba (siddham) la propia (sva) experiencia (anuvabha), (consiste en:) (1) "un equilibrio (sāmarasya-ātmakam) de Śiva (śiva), Śakti (śakti) (y) nara --el individuo limitado-- (nara)", (2) "un surgimiento (udayam) de supremo (parama) no dualismo (advaya) que destruye completamente (samasta... vilāyana) la dualidad (bheda)" (y) (3) "la esencia (sāram) de la gran (mahā) fuente generativa --virilidad o potencia-- (vīrya) de (todos) los mantra-s (mantra)", primeramente (tāvat) expresó (āha) la unidad (ekīkāram) del universo (viśvasya) por medio de (yuktyā) la combinación (saṅkalana) de la tríada (traya-ātmatā) de huevos (aṇḍa) tal como se declara (a esa tríada) en las escrituras reveladas --los 64 Bhairavatantra-s sagrados-- (āgamikā):


Pṛthivī (pṛthivī), Prakṛti (prakṛtiḥ) (y) Māyā (māyā)... esta (idam) tríada (de huevos) (tritayam) que estaba en (patitam) la forma (rūpatā) de objetos conocibles (vedya), por la fuerza de (balāt) la contemplación (bhāvana) del No Dual --del Señor Śiva-- (advaita), se vuelve (bhavati) como resultado (hi) un remanente (pariśeṣam) que es únicamente (mātra) Ser (sat)||41||


(Antes del logro de la Liberación Final producida por la Gracia del Señor, el universo) que (yad) consistía en (ātmaka) los huevos (aṇḍa) de Pṛthivī, Prakṛti (y) Māyā (pārthiva-prākṛta-māyīya) (era) triple (trividham) —burdo, sutil y superior (sthūla-sūkṣma-para-rūpam)(y) estaba en (patitam) la forma (rūpatā) de objetos conocibles (vedya), (es decir,) permanecía en la esfera (gocaratām prāptam) del conocimiento --también llamado "conciencia" en los Tantra-s-- (jñāna).

"La conciencia (jñāna) brilla --se hace manifiesta-- (prakāśate) dentro (antar) (y) fuera (bahis) de diversas maneras (tad-tad-rūpatayā) --p. ej. dentro como placer, fuera como una vasija, etc.--. No hay (na) existencia (sattā) de objetos (artha) sin (ṛte) la conciencia (jñānāt). Por ende (tatas), el mundo (jagat) (es) una forma (rūpam) de la conciencia (jñāna). Sin (ṛte) la conciencia (jñānāt), los objetos (bhāvāḥ) no son (na hi) percibidos (viṣayīkṛtāḥ) por nadie (kenacid). La conciencia (jñānam) se ha vuelto (yātam) la naturaleza (ātmatām) de esos (objetos) (tad), (y) a través de ella (etasmāt) (cada uno de ellos) es determinado y claramente distinguido (avasīyate... iti)".

De acuerdo con el axioma (nyāyena) expresado (ukta) por el venerable Kālikākrama (śrī-kālikākrama) --en la estrofa de arriba--, ese (universo que consiste en tres huevos) (yad), (por la fuerza de) la contemplación (bhāvanam) del No Dual (advaita), (o sea,) mediante Su fuerza o intensidad (tad-balāt... tad-prakarṣāt), se vuelve (bhavati) un remanente (pariśeṣam) que es únicamente (mātra) Ser (sat), (a saber, se convierte en algo) que es sólo (mātra-ātmakam) Existencia (sattā) consistente en (ātmaka) el estado de hacerse manifiesto --el estado de ser Luz-- (prakāśamānatā).

(El término) "hi" (en la estrofa) (hiḥ) (se utiliza) en el sentido de (arthe) "como resultado" --lit. a partir de lo cual, por dicha causa-- (yasmāt)||41||


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Estrofa 42

एतदेव भेदस्यावास्तवत्वप्रतिपादनाभिप्रायेणोपपादयति


रशनाकुण्डलकटकं भेदत्यागेन दृश्यते यथा हेम।
तद्वद्भेदत्यागे सन्मात्रं सर्वमाभाति॥४२॥


यथा किल सौवर्णं रशनाद्याभरणं सुवर्णार्थिनो रशनाविशेषपरिहारेण हेममात्रतयैवाभाति हेमरजतकांस्यताम्रनागादि तावन्मात्रार्थिनो लोहरूपतया तद्वत्सर्वमिदं त्यक्तहानादानादिविकल्पकलङ्कस्याविकल्पप्रतिभासमात्रनिष्ठस्य योगिनो

रूपादिषु परिणामात्तत्सिद्धिः।

इति भट्टश्रीकल्लटोक्तनीत्या भेदत्यागे सति सन्मात्रं सत्तामात्रात्मकमाभाति॥४२॥

Etadeva bhedasyāvāstavatvapratipādanābhiprāyeṇopapādayati


Raśanākuṇḍalakaṭakaṁ bhedatyāgena dṛśyate yathā hema|
Tadvadbhedatyāge sanmātraṁ sarvamābhāti||42||


Yathā kila sauvarṇaṁ raśanādyābharaṇaṁ suvarṇārthino raśanāviśeṣaparihāreṇa hemamātratayaivābhāti hemarajatakāṁsyatāmranāgādi tāvanmātrārthino loharūpatayā tadvatsarvamidaṁ tyaktahānādānādivikalpakalaṅkasyāvikalpapratibhāsamātraniṣṭhasya yogino

Rūpādiṣu pariṇāmāttatsiddhiḥ|

Iti bhaṭṭaśrīkallaṭoktanītyā bhedatyāge sati sanmātraṁ sattāmātrātmakamābhāti||42||

(Abhinavagupta) presenta (upapādayati) (la estrofa 42) con el propósito (abhiprāyeṇa) de explicar (pratipādana) la irrealidad (avāstavatva) del dualismo (bhedasya):


Una faja (raśanā), un pendiente (kuṇḍala), un brazalete (kaṭakam)... abandonando la dualidad (con respecto a ese grupo de objetos hechos de oro) (bheda-tyāgena), se lo ve (dṛśyate) (sólo) como (yathā) oro (hema). De igual modo (tadvat), cuando la dualidad es abandonanda (con relación al universo) (bheda-tyāge), todo (sarvam) aparece (ābhāti) solamente (mātram) como Ser (sat)||42||


Al igual que (yathā) un ornamento (ābharaṇam) hecho de oro (sauvarṇam) (tal como) una faja (raśanā), etc. (ādi o ādya) aparece (ābhāti) únicamente como (mātrataya eva) oro (hema) para alguien que desea (arthinaḥ) oro (suvarṇa) independientemente de (parihāreṇa) las características específicas (viśeṣa) de la faja (raśanā); (o al igual que) oro (hema), plata (rajata), bronce (kāṁsya), cobre (tāmra), plomo (nāga), etc. (ādi) (aparecen únicamente) como (rūpatayā) metal (loha) para alguien que desea (arthinaḥ) tanta (variedad) (tāvat-mātra), de la misma manera (tadvat) todo (sarvam) esto (idam) --es decir, el universo-- (aparece) para el Yogī (yoginaḥ) que tras renunciar a todas las manchas (tyakta... kalaṅkasya) (en la forma de) pensamientos (vikalpa) relativos a los actos de abandonar (hāna), tomar (ādāna), etc. (ādi) está consagrado (niṣṭhasya) sólo a (mātra) la aparición (pratibhāsa) del estado sin pensamientos (avikalpa).

"La perfección (siddhiḥ) con respecto a eso --con respecto al desarrollo de la madhyaśakti-- (tad) (se cumple) mediante una transformación (de la propia conciencia) (pariṇāmāt) (inclusive) en presencia de formas, etc. (rūpa-ādiṣu... iti)".

Según el axioma (de arriba) (nītyā) declarado (ukta) por el muy venerable (bhaṭṭaśrī) Kallaṭa (kallaṭa), cuando hay un abandono de la dualidad (bheda-tyāge sati) (con relación al universo, él --el universo--) aparece (ābhāti) solamente (mātram) como Ser (sat), (o sea,) únicamente (mātra-ātmakam) como Existencia (sattā)||42||.


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Estrofa 43

तदियतः सर्वस्य सङ्कोचावभासपरित्यागादागमप्रसिद्ध्या नररूपस्य शाक्तरूपोपारोहं मन्त्रसम्प्रदायं कटाक्षयन्नभिदधाति


तद्ब्रह्म परं शुद्धं शान्तमभेदात्मकं समं सकलम्।
अमृतं सत्यं शक्तौ विश्राम्यति भास्वरूपायाम्॥४३॥


तद् एतत्सत्तामात्रात्मकं सर्वं बृहत्त्वात्ब्रह्म। यदाहुः श्रुत्यन्तविदः

सदेवेदं सोम्य अग्र आसीत्।

इति पूर्णत्वात्परं हेयोपादेयभावात्शुद्धं पृथक्त्वोपशमात्शान्तमत एवाभेदात्मकं प्रकर्षापकर्षाभावात्समम्

प्रदेशोऽपि ब्रह्मणः सार्वरूप्यमनतिक्रान्तश्चाविकल्प्यश्च।

इति स्थित्या सकलमत एवामृतमविनाशि

सत्यासत्यौ तु यौ भागौ प्रतिभावं व्यवस्थितौ।
सत्यं यत्तत्र सा जातिरसत्या व्यक्तयः स्थिताः॥

इति।

यदादौ च यदन्ते च यन्मध्ये तस्य सत्यता।

इति तत्रभवद्भर्तृहरिनिरूपितनीत्या सत्यं तदेव सत्तामात्रात्मकमेतत्सर्वं भास्वरूपायामिच्छाज्ञानक्रियारूपशक्तिसामरस्यात्मिकायां परस्यां शक्तौ विश्राम्यति

संविन्निष्ठा विषयव्यवस्थितिः।

इति स्थित्या तन्मयीभवतीति।

अथ च शान्तं शकारस्यान्ते यन्मूर्धन्यरूपं ततः परं यद् अमृतममृतबीजात्मकं ब्रह्म सन्मात्रात्मकं सादाख्यपदस्पर्शात्शुद्धमत एवाहमिदं सर्वमिति सर्वसमरसीकरणात्समं सकलं चातश्चाख्यातिगलनात्सत्यम्। यदादिष्टं भगवता

तृतीयं ब्रह्म सुश्रोणि...।

इति श्रीत्रिंशिकायाम्। तदिदममृतीभावावमृष्टं सदाशिवपदोपारूढमेतद्विश्वात्मकं ब्रह्म प्रागुक्तायां शक्तौ विश्राम्यति॥४३॥

Tadiyataḥ sarvasya saṅkocāvabhāsaparityāgādāgamaprasiddhyā nararūpasya śāktarūpopārohaṁ mantrasampradāyaṁ kaṭākṣayannabhidadhāti


Tadbrahma paraṁ śuddhaṁ śāntamabhedātmakaṁ samaṁ sakalam|
Amṛtaṁ satyaṁ śaktau viśrāmyati bhāsvarūpāyām||43||


Tad etatsattāmātrātmakaṁ sarvaṁ bṛhattvātbrahma| Yadāhuḥ śrutyantavidaḥ

Sadevedaṁ somya agra āsīt|

Iti pūrṇatvātparaṁ heyopādeyabhāvātśuddhaṁ pṛthaktvopaśamātśāntamata evābhedātmakaṁ prakarṣāpakarṣābhāvātsamam

Pradeśo'pi brahmaṇaḥ sārvarūpyamanatikrāntaścāvikalpyaśca|

Iti sthityā sakalamata evāmṛtamavināśi

Satyāsatyau tu yau bhāgau pratibhāvaṁ vyavasthitau|
Satyaṁ yattatra sā jātirasatyā vyaktayaḥ sthitāḥ||

Iti|

Yadādau ca yadante ca yanmadhye tasya satyatā|

Iti tatrabhavadbhartṛharinirūpitanītyā satyaṁ tadeva sattāmātrātmakametatsarvaṁ bhāsvarūpāyāmicchājñānakriyārūpaśaktisāmarasyātmikāyāṁ parasyāṁ śaktau viśrāmyati

Saṁvinniṣṭhā viṣayavyavasthitiḥ|

Iti sthityā tanmayībhavatīti|

Atha ca śāntaṁ śakārasyānte yanmūrdhanyarūpaṁ tataḥ paraṁ yad amṛtamamṛtabījātmakaṁ brahma sanmātrātmakaṁ sādākhyapadasparśātśuddhamata evāhamidaṁ sarvamiti sarvasamarasīkaraṇātsamaṁ sakalaṁ cātaścākhyātigalanātsatyam| Yadādiṣṭaṁ bhagavatā

Tṛtīyaṁ brahma suśroṇi...|

Iti śrītriṁśikāyām| Tadidamamṛtībhāvāvamṛṣṭaṁ sadāśivapadopārūḍhametadviśvātmakaṁ brahma prāguktāyāṁ śaktau viśrāmyati||43||

(Abhinavagupta, en la estrofa 43,) menciona indirectamente (kaṭa-akṣayan abhidadhāti) la tradición (sampradāyam) del Mantra (mantra) que trata sobre un ascenso hacia (upāroham) la naturaleza (rūpa) de Śakti (śākta) por parte de (los) que están dotado(s) de una forma humana (nara-rūpasya), (el cual se logra) renunciando completamente (parityāgāt) a la manifestación (avabhāsa) de limitaciones (saṅkoca) en todos (sarvasya) los que están delimitados (iyataḥ) por esa (forma humana) (tad), (el proceso entero llevándose a cabo) de acuerdo con los argumentos (prasiddhyā) presentados por las escrituras reveladas (āgama):


Ese (tad) Brahma (brahma) (que es) Supremo (param), Puro (śuddham), Calmo (śāntam), No Dual (abheda-ātmakam), Homogéneo (samam), Completo (sakalam), Inmortal (amṛtam) (y) Real (satyam) descansa (viśrāmyati) en Śakti o Poder (śaktau) cuya naturaleza (sva-rūpāyām) es Brillantez (bhā)||43||


(La expresión) "tadbrahma" --"Ese Brahma"-- (tad... brahma) (denota) todo (sarvam) esto (etad) que es (ātmakam) solamente (mātra) Existencia (sattā) a causa de Su Inmensidad (bṛhattvāt).

Como (yad) dijeron (āhuḥ) los conocedores (vidaḥ) del Vedānta (śrutyanta):

"Al comienzo (agre), querido mío (somya), esto --el universo-- (idam) era (āsīt) sólo (eva) Sat --Ser-- (sat... iti)".

(Brahma es) Supremo (param) puesto que Él es Pleno (pūrṇatvāt), (y) Puro (śuddham) porque (Él está) más allá (param) del sentimiento (bhāvāt) de aceptación (upādeya) (y) rechazo (heya). (Es) Calmo (śāntam) debido a la cesación (en Él) (upaśamāt) de la diferenciación (pṛthaktva), (y) por esta misma razón (atas eva) (se dice que Él es) No Dual (abheda-ātmakam). (Es) Homogéneo (samam) a causa de la ausencia (en Él) de (abhāvāt) superioridad (prakarṣa) (e) inferioridad (apakarṣa). (Y,) según la máxima (sthityā):

"Inclusive (api) una (pequeña) región (pradeśaḥ) de Brahma (brahmaṇaḥ) tiene todas las formas --es decir, es omnipresente-- (sārvarūpyam), no puede ser sobrepasada (anatikrāntaḥ) y (ca... ca) está más allá del pensamiento (avikalpyaḥ... iti)".

(Él es) Completo --contiene todas las partes-- (sakalam). De aquí que (atas eva), (también se lo llame) Inmortal (amṛtam) (o) Imperecedero (avināśi).

"Las dos porciones (bhāgau) que (yau) se componen de lo que es real y lo que es irreal (satya-asatyau) permanecen (vyavasthitau) en un estado de mutua correspondencia (pratibhāvam) en verdad (tu). Lo que (yad) es real (satyam) allí --en ese dúo-- (tatra) (es) la clase (sā jātiḥ) (en tando que) los individuos (vyaktayaḥ) permanecen (sthitāḥ) como irreales (asatyāḥ... iti)".

"La Realidad (satyatā) le pertenece a Eso (tasya) que (yad... yad... yad) (existe) al principio (ādau), al final (ante) y (ca... ca) en el medio (madhye... iti)".

De acuerdo con el axioma (nītyā) definido (nirūpita) por el muy venerable (tatrabhavat) Bhartṛhari (bhartṛhari) --el célebre gramático-- (en las dos estrofas de arriba), lo que es Real (satyam) (es así, como se señala en tales estrofas). (Y) Eso Mismo --es decir, lo que es Real-- (tad eva), que (es) todo (sarvam) esto (idam) que consiste en (ātmakam) Existencia (sattā) solamente (mātra), descansa (viśrāmyati) en la Más Alta Śakti o Poder (parasyām śaktau) cuya naturaleza (sva-rūpāyām) es Brillantez (bhā), (en otras palabras,) cuya esencia (ātmikāyām) es un equilibrio (sāmarasya) entre los Poderes (śakti) de Voluntad, Conocimiento y Acción (icchā-jñāna-kriyā-rūpa). Según la máxima (sthityā):

"El estado que permanece (vyavasthitiḥ) (en la forma de) objetos (viṣaya) --a saber, Sat o Ser-- descansa (niṣṭhā) en la Conciencia Pura (saṁvid... iti) --en Śakti--".

(tal estado que permanece en la forma de objetos --Sat o Ser, es decir, Eso que es Real--) está (bhavati) lleno de (mayī) Ella --de Śakti-- (tad... iti).

Además (atha ca), (ese Brahma es) "Śānta" o "Calmo" (śāntam) (puesto que) tiene la forma (rūpam) de la letra que reverbera en la cabeza (mūrdhanya) en esa (palabra) (yad), (es decir, Él tiene la forma de la letra "n" situada) al final --después-- (ante) de la letra (kārasya) "śa" (śa). Después (param) de eso (tatas), (a este) Brahma (brahma), que (yad) (se dice que es) "Amṛta" o "Inmortal" (amṛtam) —ya que está constituido por (ātmakam) las letras semillas (bīja) denominadas "Amṛta" o "Imperecederas" --la cuatro vocales ṛ, ṝ, ḷ y ḹ-- (amṛta)(y que) consiste en (ātmakam) únicamente (mātra) Sat o Ser (sat), (también se lo llama) "Puro" (śuddham) pues Él toca (sparśāt) el estado (pada) de Sādākhya --Sadāśiva, el tercer tattva o categoría-- (sādākhya). Por esta misma causa (atas eva), (se dice que Brahma es) "Homogéneo" (samam) y (ca) "Completo" (sakalam) puesto que produce el equilibrio (samarasī-karaṇāt) de todo (sarva) (en la forma de la experiencia de:) "Yo (aham) (soy) todo (sarvam) esto (idam... iti)". Y (ca) debido a esto (atas), (a Brahma también se lo conoce como) "Real" (satyam) (ya que permanece) después de la caída o desaparición (galanāt) de la ignorancia primordial --Āṇavamala-- (akhyāti).

Como (yad) ha sido indicado (ādiṣṭam) por el Afortunado (Mismo) --Śiva-- (bhagavatā) en la venerable Parātrīśikā --la última porción del Rudrayāmalatantra-- (śrī-triṁśikāyām):

"¡Oh Tú, la de bellas caderas (suśroṇi)!, el tercer (tṛtīyam) Brahma (brahma... iti)...".

(En definitiva,) ese mismo (tad idam) Brahma (brahma) que está constituido por (ātmakam) este (etad) universo (viśva), que llega hasta (upārūḍham) la condición (pada) de Sadāśiva (sadāśiva) (y) que está (como resultado) tocado (avamṛṣṭa) por el estado de ser Inmortal (amṛtī-bhāva), descansa (viśrāmyati) en la Śakti o Poder (śaktau) que ha sido descripta previamente (prāk-uktāyām)||43||.


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Información adicional

Gabriel Pradīpaka

Este documento ha sido concebido por Gabriel Pradīpaka, uno de los dos fundadores de este sitio, y guru espiritual versado en idioma Sánscrito y filosofía Trika.

Para mayor información sobre Sánscrito, Yoga y Filosofía India; o si quieres hacerme algún comentario, preguntar algo o corregir algún error, siéntete libre de contactarnos: Ésta es nuestra dirección de correo.



Regresa a Estrofas 36 a 39 Top  Sigue leyendo Estrofas 44 a 50