Sanskrit & Trika Shaivism (Español-Home)

¡Javascript está deshabilitado! ¡Revisa este enlace!


 El Paramārthasāra (Paramarthasara) de Abhinavagupta: Estrofas 100 a 105 - Shaivismo No dual de Cachemira

Traducción normal


 Introducción

El Paramārthasāra continúa con cuatro estrofas más. Éste es el vigésimo quinto y último grupo de estrofas, el cual se compone de 6 de las 105 que constituyen la obra entera.

Por supuesto, también insertaré las estrofas originales sobre las cuales Yogarāja esté comentando. Escribiré muchas notas para hacer que este libro sea tan entendible para el lector promedio como me sea posible.

El Sánscrito de Yogarāja estará en color verde oscuro en tanto que las estrofas originales de Abhinavagupta se exhibirán en color rojo oscuro. A su vez, dentro de la transliteración, las estrofas originales estarán en color marrón, mientras que los comentarios de Yogarāja aparecerán en negro. Asimismo, dentro de la traducción, las estrofas originales de Abhinavagupta, es decir, el Paramārthasāra, estarán en colores verde y negro, en tanto que el comentario de Yogarāja contendrá palabras tanto en color negro como en rojo.

Lee el Paramārthasāra y experimenta Supremo Ānanda o Divina Bienaventuranza, querido Śiva.

Importante: Todo lo que está entre paréntesis y en cursiva dentro de la traducción ha sido agregado por mí para completar el sentido de una determinada frase u oración. A su vez, todo lo que está entre doble guión (--...--) constituye adicional información aclaratoria también agregada por mí.

al inicio


 Estrofas 100-101

अथाभ्यस्यतोऽपि योगं योगिनो मनश्चाञ्चल्याद्विश्रान्तिमेकदेशेऽपि मनागप्यलभमानस्य योगं प्रति श्रद्धावतश्च पिण्डपातात्का गतिः स्यात् — इत्याह


परमार्थमार्गमेनं ह्यभ्यस्याप्राप्य योगमपि नाम।
सुरलोकभोगभागी मुदितमना मोदते सुचिरम्॥१००॥

विषयेषु सार्वभौमः सर्वजनैः पूज्यते यथा राजा।
भुवनेषु सर्वदैवैर्योगभ्रष्टस्तथा पूज्यः॥१०१॥


एनमिति शतशः प्रतिपादितं स्वात्मज्ञानसतत्त्वं पन्थानमभ्यस्य श्रद्धाभक्तिभ्यां सेवित्वापि चित्तदोषानवस्थानेन यथावद्योगलक्षणां विश्रान्तिं जन्ममध्येऽप्यनधिगतः सन् मृतश्चेत्तदा स योगभ्रष्टो ज्ञानयोगविषयप्ररूढश्रद्धाभक्तिप्रसादसामर्थ्येन देवलोकभोगभागी साह्लादचित्तः सुचिरं कालं हर्षं प्रयाति सुरैरपि भुवनेषु निजनिजस्थानेषु पूज्यो भवति। क इव — इत्याह सार्व इत्यादि। यथा सार्वभौमो राजा सप्तद्वीपेश्वरो राजा चक्रवर्ती विषयेषु नानामण्डलेषु सर्वजनैः पूज्यते समभ्यर्च्यते तथैवायं प्रक्षीणपुण्यापुण्यविषयः समुत्पन्नवैराग्यः पश्चिमजन्मा वन्द्योऽस्माकं यस्य स्वात्मनि जिज्ञासार्थं प्राग्जन्मन्युद्यमोऽभूत् — इति सुरैरपि स्तूयत इति यावत्॥१०१॥

Athābhyasyato'pi yogaṁ yogino manaścāñcalyādviśrāntimekadeśe'pi manāgapyalabhamānasya yogaṁ prati śraddhāvataśca piṇḍapātātkā gatiḥ syāt — Ityāha


Paramārthamārgamenaṁ hyabhyasyāprāpya yogamapi nāma|
Suralokabhogabhāgī muditamanā modate suciram||100||

Viṣayeṣu sārvabhaumaḥ sarvajanaiḥ pūjyate yathā rājā|
Bhuvaneṣu sarvadaivairyogabhraṣṭastathā pūjyaḥ||101||


Enamiti śataśaḥ pratipāditaṁ svātmajñānasatattvaṁ panthānamabhyasya śraddhābhaktibhyāṁ sevitvāpi cittadoṣānavasthānena yathāvadyogalakṣaṇāṁ viśrāntiṁ janmamadhye'pyanadhigataḥ san mṛtaścettadā sa yogabhraṣṭo jñānayogaviṣayaprarūḍhaśraddhābhaktiprasādasāmarthyena devalokabhogabhāgī sāhlādacittaḥ suciraṁ kālaṁ harṣaṁ prayāti surairapi bhuvaneṣu nijanijasthāneṣu pūjyo bhavati| Ka iva — Ityāha sārva ityādi| Yathā sārvabhaumo rājā saptadvīpeśvaro rājā cakravartī viṣayeṣu nānāmaṇḍaleṣu sarvajanaiḥ pūjyate samabhyarcyate tathaivāyaṁ prakṣīṇapuṇyāpuṇyaviṣayaḥ samutpannavairāgyaḥ paścimajanmā vandyo'smākaṁ yasya svātmani jijñāsārthaṁ prāgjanmanyudyamo'bhūt — Iti surairapi stūyata iti yāvat||101||

"Ahora (atha), para el que, tras haber practicado (abhyasyataḥ api) Yoga (yogam), no pudo alcanzar ni siquiera levemente (manāk api alabhamānasya) un reposo (viśrāntim) en una zona --en una de esas etapas tales como kanda, ombligo, etc.-- (eka-deśe api) debido a la inestabilidad mental (manas-cāñcalyāt) de (tal) yogī (yoginaḥ), pero (y) está (no obstante) dotado de fe (śraddhāvataḥ) en el Yoga (yogam prati), ¿cuál (kim) sería (syāt) el curso (gatiḥ) (de su alma) después de que su cuerpo cae (piṇḍa-pātāt... iti)?". (Abhinavagupta) dijo (āha) (lo siguiente):


Inclusive (api) después de haber practicado (abhyasya) este (enam) sendero (mārgam) de la Más Alta (parama) Realidad (artha) en verdad (hi), pero (nāma) no habiendo alcanzado (aprāpya) un (reposo caracterizado por una correcta) unión (con su propio Ser) (yogam), (él, el que cayó del Yoga,) es partícipe de (bhāgī) los disfrutes (bhoga) en los mundos (loka) de los dioses (sura), (y) con su mente llena de alegría (mudita-manā), es feliz (modate) (allí) por muchísimo tiempo (suciram). Al igual que (yathā) un soberano (rājā) (y) monarca universal (sārvabhaumaḥ) es adorado (pūjyate) por toda la gente (sarva-janaiḥ) en (sus) territorios (viṣayeṣu), de la misma manera (tathā), alguien que ha caído (bhraṣṭaḥ) del Yoga (yoga) (es) adorado (pūjyaḥ) por todos los dioses (sarva-daivaiḥ) en (cada uno de sus) mundos (celestiales) (bhuvaneṣu)||100-101||


"Abhyasya" (abhyasya) (o) inclusive (api) después de haber practicado (sevitvā) con fe y devoción (śraddhā-bhaktibhyām) este (enam) sendero (panthānam) concerniente a la verdadera naturaleza (satattvam) del Conocimiento (jñāna) acerca del propio (sva) Ser (ātma) —la cual ha sido explicada (pratipāditam) cien veces (śataśaḥ)—, si (ced) él muere (san mṛtaḥ) sin conseguir (anadhigataḥ) durante (su) nacimiento --o sea, durante su vida-- (janma-madhye api) un reposo (viśrāntim) caracterizado por (lakṣaṇām) una correcta (yathāvat) unión (con su propio Ser) (yoga) a causa de inestabilidad (anavasthānena) (y) deficiencia (doṣa) en (su) mente (citta), entonces (tadā) él (saḥ) (es) alguien que ha caído (bhraṣṭaḥ) del Yoga (yoga) (quien,) debido a (sāmarthyena) (su) pureza (prasāda) con relación a fe y devoción (śraddhā-bhakti) desarrolladas (prarūḍha) en la esfera (viṣaya) del Yoga (yoga) del Conocimiento (jñāna), es partícipe de (bhāgī) los disfrutes (bhoga) en los mundos (loka) de los dioses (deva), (y) con su mente llena de alegría (sāhlāda-cittaḥ), es feliz (allí) (harṣam prayāti) por muchísimo (suciram) tiempo (kālam). Es (bhavati) adorado (pūjyaḥ) por los dioses (suraiḥ api) en los "bhuvana-s" --lit. en los mundos-- (bhuvaneṣu), (es decir,) en cada una de sus propias regiones (nija-nija-sthāneṣu).

"¿Cómo (kaḥ iva iti) (se lo trata en esos mundos)?". (Abhinavagupta) dijo (āha) "sārva", etc. (sārva iti-ādi).

"Al igual que (yathā) un soberano (rājā) (y) monarca universal (sārvabhaumaḥ)(a saber,) un rey (rājā) (y) gran soberano (cakravartī) que es el señor (īśvaraḥ) de las siete (sapta) islas (dvīpa)— es adorado (pūjyate) (y) toda la gente (sarva-janaiḥ) (que reside) en (sus) "viṣaya-s" (viṣayeṣu) (o) diversos territorios (nānā-maṇḍaleṣu) le rinde gran honor (samabhyarcyate), de la misma manera (tathā eva), éste (ayam) en cuya esfera o campo de actividad (viṣayaḥ) mérito (puṇy) (y) demérito (apuṇya) han desaparecido (prakṣīṇa), en quien la renuncia (vairāgyaḥ) ha surgido (samutpanna), al estar en su último nacimiento (paścima-janmā), (es) muy venerable (vandyaḥ) para nosotros(asmākam). (¿Por qué? Porque) en su caso (yasya), durante su nacimiento anterior (prāk-janmani), hubo (abhūt) un esfuerzo continuado (udyamaḥ) a causa de (artham) un deseo de conocer (jijñāsā) con referencia a su propio Ser (sva-ātmani)". Él es alabado de esta forma (iti... stūyate) por los dioses (suraiḥ api). Tal es el significado (iti yāvat)||101||


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Estrofa 102

तस्य लोकान्तरभोगाधिकारनिवृत्तेरनन्तरं किं स्यात् — इत्याह


महता कालेन पुनर्मानुष्यं प्राप्य योगमभ्यस्य।
प्राप्नोति दिव्यममृतं यस्मादावर्तते न पुनः॥१०२॥


देवलोकेषु यथानिर्दिष्टेषु भोगान्भुक्त्वातिदीर्घेण कालेन स योगभ्रष्टः संसारेऽस्मिन्मनुष्यभावमागत्य योगाभ्याससाधनयोग्यं शरीरमासाद्य प्राग्जन्मनि मनश्चाञ्चल्याद्यो योगो दुष्प्रापोऽभूत्तमेव योगं प्राग्जातभक्तिश्रद्धाप्ररूढयोगवासनासंस्कारप्रबोधमनायासेन प्राप्य समभ्यस्य च देहान्ते दिव्यममृतं परतत्त्वस्वरूपमुपलभते परस्वरूपतादार्ढ्यं गच्छति — इति यावत्। अत एव तस्मात्पुनरावर्तनं तस्य न स्यात् — इति। एवं महति कल्याणे स्वात्मज्ञानविषये मनागपि प्रत्यवमर्शः संसारसरणाय न भवति। यदुक्तं श्रीगीतासु

नेहाभिक्रमनाशोऽस्ति प्रत्यवायो न विद्यते।
स्वल्पमप्यस्य धर्मस्य त्रायते महतो भयात्॥

इति। तथा

अयतिः श्रद्धयोपेतो योगाच्चलितमानसः।
अप्राप्य योगसंसिद्धिम्...॥

इत्यादिप्रश्नादारभ्य

अनेकजन्मसंसिद्धस्ततो याति परां गतिम्॥

इत्युत्तरपर्यन्तो ग्रन्थो मुनिना प्रतिपादितोऽपि स्मर्तव्यः — इति॥१०२॥

Tasya lokāntarabhogādhikāranivṛtteranantaraṁ kiṁ syāt — Ityāha


Mahatā kālena punarmānuṣyaṁ prāpya yogamabhyasya|
Prāpnoti divyamamṛtaṁ yasmādāvartate na punaḥ||102||


Devalokeṣu yathānirdiṣṭeṣu bhogānbhuktvātidīrgheṇa kālena sa yogabhraṣṭaḥ saṁsāre'sminmanuṣyabhāvamāgatya yogābhyāsasādhanayogyaṁ śarīramāsādya prāgjanmani manaścāñcalyādyo yogo duṣprāpo'bhūttameva yogaṁ prāgjātabhaktiśraddhāprarūḍhayogavāsanāsaṁskāraprabodhamanāyāsena prāpya samabhyasya ca dehānte divyamamṛtaṁ paratattvasvarūpamupalabhate parasvarūpatādārḍhyaṁ gacchati — Iti yāvat| Ata eva tasmātpunarāvartanaṁ tasya na syāt — Iti| Evaṁ mahati kalyāṇe svātmajñānaviṣaye manāgapi pratyavamarśaḥ saṁsārasaraṇāya na bhavati| Yaduktaṁ śrīgītāsu

Nehābhikramanāśo'sti pratyavāyo na vidyate|
Svalpamapyasya dharmasya trāyate mahato bhayāt||

Iti| Tathā

Ayatiḥ śraddhayopeto yogāccalitamānasaḥ|
Aprāpya yogasaṁsiddhim...||

Ityādipraśnādārabhya

Anekajanmasaṁsiddhastato yāti parāṁ gatim||

Ityuttaraparyanto grantho muninā pratipādito'pi smartavyaḥ — Iti||102||

Al cesar (nivṛtteḥ) su (tasya) derecho (adhikāra) a los disfrutes (bhoga) en otros (antara) mundos (loka), ¿qué (kim) le sucede (syāt) a él (tasya) inmediatamente después de (eso) (anantaram)? (Abhinavagupta) dijo (āha) así (iti):


Tras muchísimo tiempo (mahatā kālena) (viviendo en esos mundos celestiales, el que cayó del Yoga,) después de obtener (prāpya) nuevamente (punar) la condición humana (mānuṣyam), practica (abhyasya) Yoga (yogam) (y) adquiere (prāpnoti) el divino (divyam) Néctar de la Inmortalidad (amṛtam) del cual (yasmāt) no regresa (āvartate na) ya más (punar)||102||


Después de experimentar (bhuktvā) disfrutes (bhogān) en los mundos de los dioses (deva-lokeṣu) durante muchísimo tiempo (ati-dīrgheṇa kālena) tales como ellos --es decir, tales mundos-- fueron descriptos (yathā-nirdiṣṭeṣu), el que ha caído del Yoga (saḥ yoga-bhraṣṭaḥ) arriba (otra vez) a (āgatya) la condición (bhāvam) humana (manuṣya) en este Saṁsāra --Trasmigración llena de miseria-- (saṁsāre asmin) (y) obtiene (āsādya) un cuerpo físico (śarīram) que es apto (yogyam) (y) efectivo (sādhana) para la práctica (abhyāsa) del Yoga (yoga)... un Yoga o unión con el Ser Supremo (yogaḥ) que (yaḥ) en (su) nacimiento previo (prāk-janmani) (le) era (abhūt) inaccesible (duṣprāpaḥ) a causa de la falta de firmeza (cāñcalyāt) de (su) mente (manas). Después de fácilmente adquirir (anāyāsena prāpya) y (ca) practicar (samabhyasya) ese (tam) Yoga (yogam)(o sea,) un despertar (prabodham) de las yóguicas (yoga) impresiones acumuladas (saṁskāra) (y) tendencias (vāsanā) desarrolladas (prarūḍha) por (su) fe (śraddhā) (y) devoción (bhakti) en el nacimiento anterior (prāk-jāta)—, cuando el final de (su) cuerpo físico llega (deha-ante), él consigue (upalabhate) el divino (divyam) Néctar de la Inmortalidad (amṛtam) cuya naturaleza esencial (sva-rūpam) es el Principio (tattva) Supremo (para). (En otras palabras,) él logra firmeza (dārḍhyaṁ gacchati) en lo concerniente a la Más Alta Naturaleza (para-svarūpatā). Éste es el significado (iti yāvat).

Por esta misma razón (atas eva), no hay ningún (na syāt) retorno (āvartanam) ya más (punar) desde ese (Estado) (tasmāt) en su caso (tasya).

De este modo (evam), una reflexión (pratyavamarśaḥ) acerca de (esta) Gran Buena Fortuna (mahati kalyāṇe) cuya esfera de actividad (viṣaye) es el Conocimiento (jñāna) del propio (sva) Ser (ātma), incluso (api) levemente (manāk), no lleva a moverse de un lugar al otro (saraṇāya na bhavati) en Saṁsāra --Trasmigración repleta de miseria-- (saṁsāra).

Como (yad) se ha dicho (uktam) en los versos de la venerable Bhagavadgītā (śrī-gītāsu):

"Aquí, (es decir, en la inteligencia descripta en Yoga) (iha), no existe ni (na... asti) esfuerzo no exitoso (abhikrama-nāśaḥ) ni (na vidyate) decrecimiento o disminución (pratyavāyaḥ). Aun (api) una muy pequeña cantidad (su-alpam) de este (asya) dharma (dharmasya) (te) protege (trāyate) de un gran (mahataḥ) peligro (bhayāt... iti)".

Similarmente (tathā), (en la Bhagavadgītā también:)

"(Aunque) dotado (upetaḥ) de fe (śraddhayā), el que no hace esfuerzos apropiadamente (ayatiḥ) (y) cuya mente (mānasaḥ) se ha desviado (calita) del Yoga (yogāt), no habiendo obtenido (aprāpya) total perfección o éxito (saṁsiddhim) en Yoga (yoga)...".

etc. (iti-ādi). (Y) comenzando (ārabhya) a partir de la pregunta (praśnāt) (de Arjuna justo al final de la estrofa citada previamente --VI.37--: "¿oh Kṛṣṇa, por qué senda va? --es decir, ¿qué estado alcanza tras morir?--", y también él pregunta otra vez en la estrofa siguiente --VI.38--: "Oh tú el de grandes brazos, caído de ambos, sin soporte, completamente engañado y confundido en el sendero de Brahma --o sea, en el sendero que lleva a Brahma--, ¿no perece como una nube desgarrada?"), el texto (granthaḥ) que se extiende hasta (paryantaḥ) la respuesta (final dada por el Señor Kṛṣṇa) (uttara) (en VI.45:)

"(El yogī que se esfuerza diligentemente, que esté purificado del pecado y) haya logrado perfección plena (saṁsiddhaḥ) (tras) muchos (aneka) nacimientos (janma), alcanza (yāti) en consecuencia (tatas) el más alto (parām) estado --Liberación-- (gatim... iti)".

que --(es decir,) el texto desde la estrofa VI.37 a VI.45-- fue también explicado (pratipāditaḥ api) por el Sabio --por Abhinavagupta en su comentario sobre la Bhagavadgītā conocido como Gītārthasaṅgraha... pero en este comentario, como proviene de una recensión distinta —la de Cachemira—, el texto se extiende desde VI.39 hasta VI.47 y existen varias modificaciones adicionales-- (muninā) ¡debe ser recordado (smartavyaḥ... iti) (por todos!)||102||


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Estrofa 103

एवमनेन ज्ञानयोगक्रमेण जन्तोर्मनागपि स्पृष्टस्य सत इयान्विभूत्यतिशयो यः प्रवक्तुं न पार्यते तस्मात्सर्वात्मना विवेकार्द्रहृदयैर्जननमरणनिवृत्तौ सावधानैर्भाव्यम् — इति निरूपयति


तस्मात्सन्मार्गेऽस्मिन्निरतो यः कश्चिदेति स शिवत्वम्।
इति मत्वा परमार्थे यथातथापि प्रयतनीयम्॥१०३॥


यत एवं स्वात्मप्रत्यवमर्शाभ्यासः प्रतिपादितक्रमवशादुत्तमफललाभस्तस्मादेतस्मिन्सुशोभने मार्गे प्रकृष्टमुक्तिप्रापके पथि यः कश्चिन्निरत इत्यधिकारिनियमाभावः प्रदर्शितः। यः कश्चिज्जनो जननमरणव्याध्यादिक्लेशशतपरिपीडितो निरतो विवेकबुद्ध्या निःशेषेण रतस्तत्रैव श्रद्दधानो भूत्वा निमग्नः स जन्तुरचिराल्लघुनैव कालेन शिवत्वमेति सकलसांसारिकक्लेशानवधूय परश्रेयोरूपदशामेकेनैव जन्मना प्राप्नोति। यथा शिवधर्मोत्तरे शास्त्रे

इहैकभविको मोक्ष एष तावत्परीक्ष्यताम्।
अनेकभविका मुक्तिर्भवतां केन वार्यते॥

इति। इति मत्वैवं विमृश्य तस्मिन् परमार्थे यथातथा येन तेनापि प्रकारेण प्रयतनीयं प्रकर्षेण समुद्यमः कार्यः। प्रधाने यत्नः फलवानिति कृत्वात्रार्थे मनागप्यवलेपो न विधेयो येन योगाभ्यासेन स्वात्मप्ररूढिश्चेत्समुत्पन्ना सिद्धं नः समीहितं न चेद्दिव्यलोकान्तरप्राप्तिः। ततोऽपि प्रत्यावृत्तस्य प्राक्समभ्यस्तयोगवासनाप्रबोधबलेन पुनरपि योगसम्बन्धः — इति श्रेयोमार्गपरिशीलनान्न विरुद्धं किञ्चित्कर्तुः समापतति — इति परमपुरुषार्थसाधनायां मनागप्यवलेपो न कार्यः — इति शिवम्॥१०३॥

Evamanena jñānayogakrameṇa jantormanāgapi spṛṣṭasya sata iyānvibhūtyatiśayo yaḥ pravaktuṁ na pāryate tasmātsarvātmanā vivekārdrahṛdayairjananamaraṇanivṛttau sāvadhānairbhāvyam — Iti nirūpayati


Tasmātsanmārge'sminnirato yaḥ kaścideti sa śivatvam|
Iti matvā paramārthe yathātathāpi prayatanīyam||103||


Yata evaṁ svātmapratyavamarśābhyāsaḥ pratipāditakramavaśāduttamaphalalābhastasmādetasminsuśobhane mārge prakṛṣṭamuktiprāpake pathi yaḥ kaścinnirata ityadhikāriniyamābhāvaḥ pradarśitaḥ| Yaḥ kaścijjano jananamaraṇavyādhyādikleśaśataparipīḍito nirato vivekabuddhyā niḥśeṣeṇa ratastatraiva śraddadhāno bhūtvā nimagnaḥ sa janturacirāllaghunaiva kālena śivatvameti sakalasāṁsārikakleśānavadhūya paraśreyorūpadaśāmekenaiva janmanā prāpnoti| Yathā śivadharmottare śāstre

Ihaikabhaviko mokṣa eṣa tāvatparīkṣyatām|
Anekabhavikā muktirbhavatāṁ kena vāryate||

Iti| Iti matvaivaṁ vimṛśya tasmin paramārthe yathātathā yena tenāpi prakāreṇa prayatanīyaṁ prakarṣeṇa samudyamaḥ kāryaḥ| Pradhāne yatnaḥ phalavāniti kṛtvātrārthe manāgapyavalepo na vidheyo yena yogābhyāsena svātmaprarūḍhiścetsamutpannā siddhaṁ naḥ samīhitaṁ na ceddivyalokāntaraprāptiḥ| Tato'pi pratyāvṛttasya prāksamabhyastayogavāsanāprabodhabalena punarapi yogasambandhaḥ — Iti śreyomārgapariśīlanānna viruddhaṁ kiñcitkartuḥ samāpatati — Iti paramapuruṣārthasādhanāyāṁ manāgapyavalepo na kāryaḥ — Iti śivam||103||

De esta forma (evam), para el ser limitado --lit. insecto-- (jantoḥ) que es siquiera levemente tocado (manāk api spṛṣṭasya sataḥ) por este método (anena... krameṇa) (llamado) el Yoga (yoga) del Conocimiento (jñāna), hay una superioridad tan poderosa (iyān vibhūti-atiśayaḥ) que no se puede (na pāryate) hablar de ella (pravaktum). Por lo tanto (tasmāt), aquéllos cuyos corazones (hṛdayaiḥ) están llenos de sentimientos (ārdra) (y) discernimiento (viveka) deberían estar (bhāvyam) atentos y enfocados (sa-avadhānaiḥ), con toda su alma (sarva-ātmanā), en la cesación (nivṛttau) de nacimiento (janana) (y) muerte (maraṇa). Esto es lo que (Abhinavagupta) establece (iti nirūpayati) (mediante la estrofa siguiente):


Por consiguiente (tasmāt), todo aquél --cualquiera pueda ser-- (yaḥ kaścid) que esté completamente consagrado a (nirataḥ) esta (asmin) muy bella senda (sat-mārge) se convierte en Śiva (eti saḥ śivatvam). Reflexionando de esta manera (iti matvā), debe hacerse intensamente un gran esfuerzo (prayatanīyam) en cualquier modo (posible) (yathā-tathā api) para alcanzar la Más Alta Realidad o Meta Suprema (parama-arthe)||103||


Puesto que (yatas) la práctica (abhyāsaḥ) de volverse consciente del --de reconocer al-- (pratyavamarśa) propio (sva) Ser (ātma) de esta manera (evam) por medio del (vaśāt) método (krama) que (ya) se explicó (pratipādita) (lleva a) la adquisición (lābhaḥ) del Más Alto (uttama) Fruto (phala), por lo tanto (tasmāt), "todo aquél --cualquiera pueda ser-- (yaḥ kaścid) que esté completamente consagrado a (nirataḥ iti)" esta (etasmin) muy bella (suśobhane) senda (mārge)(a saber, a esta) vía (pathi) que conduce a (prāpake) una Liberación (mukti) superior (prakṛṣṭa)(puede adquirir el Más Alto Fruto antedicho. Con la frase "todo aquél --cualquiera pueda ser-- que esté completamente consagrado a",) se muestra (claramente) (pradarśitaḥ) la ausencia (abhāvaḥ) de requisitos --lit. restricciones para ser un "adhikārin" o alguien que esté calificado para recibir conocimiento espiritual-- (adhikāri-niyama).

Toda persona --cualquiera pueda ser-- (yaḥ kaścid janaḥ) atormentada (paripīḍitaḥ) por cientos (śata) de aflicciones (kleśa) tales como nacimiento (janana), muerte (maraṇa), enfermedades (vyādhi), etc. (ādi) que sea "nirata" (nirataḥ) (o) "totalmente (niḥśeṣeṇa) dedicada (rataḥ)" con un intelecto (buddhyā) (lleno de) discernimiento (viveka), (o sea,) después que (tal persona) queda (bhūtvā) inmersa (nimagnaḥ), con (gran) fe (śraddadhānaḥ), en ello --en la senda mencionada anteriormente-- (tatra eva), (entonces) ese ser limitado (saḥ jantuḥ) obtiene el Estado de Śiva (śivatvam eti) pronto (acirāt), en corto tiempo (laghunā eva kālena). (En definitiva,) sacudiéndose de encima (avadhūya) todas (sakala) las aflicciones (kleśān) del Saṁsāra --Trasmigración atestada de miseria-- (sāṁsārika), adquiere (prāpnoti) el Estado (daśām) cuya naturaleza (rūpa) es el Bien (śreyas) Más Elevado (para) en un único nacimiento (ekena eva janmanā).

Como (yathā) (se ha declarado) en la escritura (śāstre) (cuyo nombre es) Śivadharmottarapurāṇa (śivadharmottare):

(Que) esta (eṣaḥ) Liberación (mokṣaḥ) sea buscada (parīkṣyatām) aquí --en este mundo-- (iha) en un nacimiento (eka-bhavikaḥ) ciertamente (tāvat)! En el caso de los seres vivientes (bhavatām), ¿cómo --¿por qué medio?-- (kena) se detiene (vāryate) la Liberación (muktiḥ) que conlleva muchos nacimientos (aneka-bhavikā)?".

(La expresión final en la estrofa 103, a saber,) "Iti matvā paramārthe yathātathāpi prayatanīyam" (iti matvā... parama-arthe yathā-tathā... api... prayatanīyam) (quiere decir:) Considerando o reflexionando (vimṛśya) de esta manera (evam), debe hacerse intensamente (prakarṣeṇa... kāryaḥ) un gran esfuerzo (samudyamaḥ) en cualquier modo (posible) (yena tena... prakāreṇa) para alcanzar Eso (tasmin).

Considerando que (iti kṛtvā) "(Cualquier) esfuerzo (yatnaḥ) para lograr lo Más Importante (pradhāne) produce resultados (phalavān)", el orgullo (avalepaḥ) con respecto a esta Meta (atra arthe) no se despliega o muestra (na vidheyaḥ) ni siquiera levemente (manāk api). Como resultado (yena), si (ced) mediante la práctica (abhyāsena) del Yoga (yoga), tiene lugar (samutpannā) una germinación (prarūḍhiḥ) del propio (sva) Ser (ātma), (entonces) nuestro (naḥ) deseo (samīhitam) (está) cumplido (siddham). (Y) si (ced) (ello) no (es así) --por las razones que ya se explicaron plenamente-- (na), se arriba a (prāptiḥ) otros (antara) mundos (loka) divinos (divya). Después de eso --después de vivir en tales mundos celestiales-- (tatas api), en el caso de esa persona que ha regresado (a la condición humana) (pratyāvṛttasya), hay una vez más una conexión (punar api... sambandhaḥ) con el Yoga (yoga) por la fuerza del (balena) despertar (prabodha) de las tendencias (vāsanā) relativas al Yoga (yoga) que había sido practicado (samabhyasta) antes (prāk). De esta forma (iti), (como) ninguna oposición (na viruddham kiñcid) le sobreviene al (samāpatati) agente --al aspirante espiritual-- (kartuḥ) a partir de (su) constante adherencia al (pariśīlanāt) sendero (mārga) (que lleva al Más Alto) Bien (śreyas), (entonces,) cuando se cumple la Meta Suprema de la existencia humana (parama-puruṣa-artha-sādhanāyām), el orgullo (avalepaḥ) no es (na) ni siquiera (api) levemente (manāk) el resultado (final) (kāryaḥ). ¡Que haya bienestar (para todos) (iti śivam)!||103||


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Estrofa 104

एवं शास्त्रकारः शेषभट्टारकोक्तं परमार्थसारोपदेशं शिवाद्वयशासनक्रमेण युक्त्यनुभवागमसनाथं प्रतिपाद्य स्वात्मनः परितोषमात्रार्थितया स्वाभिधानप्रदर्शनपूर्वकमयमेवोपदेशः परपुरुषार्थसाधनोपाय इति निरूपयन्ग्रन्थार्थोपसंहारमाह


इदमभिनवगुप्तोदितसङ्क्षेपं ध्यायतः परं ब्रह्म।
अचिरादेव शिवत्वं निजहृदयावेशमभ्येति॥१०४॥


इदं प्रथमानं वितत्य प्रतिपादितं यत् परं प्रकृष्टं ब्रह्म बृंहकत्वात्परिपूर्णानन्दमयं स्वात्मस्वरूपं ध्यायतोऽनायासेन स्वात्मनि प्रत्यवमृशतो जनस्याचिरात्शीघ्रमेव न तु पुनर्बहूनां जन्मनामन्ते — इति। तदेवंविधस्य ब्रह्मभूतस्य शिवत्वमभ्येति निःश्रेयसप्राप्तिः सम्भवति। कथं निजहृदयावेशं कृत्वा निजं हृदयं परामर्शस्थानमाविश्य। कीदृशं तद्ब्रह्म कीर्तनीयनाम्ना अभिनवगुप्तेनोदितः प्रकाशितः सङ्क्षेपस्तात्पर्यं यत्र तदेवंविधम्। अत्र च नामव्याजेनेदमप्युक्तं स्याद्यथा — अभिनवो योऽन्यैरदृष्टः परब्रह्मरहस्यातिशयो गुप्तश्चावच्छन्न इवाभूत्स एवंविध उदितः प्रकाशितः सङ्क्षेपो यत्र तदेवंविधं ब्रह्म —इति। एवमावेदयता दुर्लभतोपदेशस्य प्रतिपादिता स्यात्॥१०४॥

Evaṁ śāstrakāraḥ śeṣabhaṭṭārakoktaṁ paramārthasāropadeśaṁ śivādvayaśāsanakrameṇa yuktyanubhavāgamasanāthaṁ pratipādya svātmanaḥ paritoṣamātrārthitayā svābhidhānapradarśanapūrvakamayamevopadeśaḥ parapuruṣārthasādhanopāya iti nirūpayangranthārthopasaṁhāramāha


Idamabhinavaguptoditasaṅkṣepaṁ dhyāyataḥ paraṁ brahma|
Acirādeva śivatvaṁ nijahṛdayāveśamabhyeti||104||


Idaṁ prathamānaṁ vitatya pratipāditaṁ yat paraṁ prakṛṣṭaṁ brahma bṛṁhakatvātparipūrṇānandamayaṁ svātmasvarūpaṁ dhyāyato'nāyāsena svātmani pratyavamṛśato janasyācirātśīghrameva na tu punarbahūnāṁ janmanāmante — Iti| Tadevaṁvidhasya brahmabhūtasya śivatvamabhyeti niḥśreyasaprāptiḥ sambhavati| Kathaṁ nijahṛdayāveśaṁ kṛtvā nijaṁ hṛdayaṁ parāmarśasthānamāviśya| Kīdṛśaṁ tadbrahma kīrtanīyanāmnā abhinavaguptenoditaḥ prakāśitaḥ saṅkṣepastātparyaṁ yatra tadevaṁvidham| Atra ca nāmavyājenedamapyuktaṁ syādyathā — Abhinavo yo'nyairadṛṣṭaḥ parabrahmarahasyātiśayo guptaścāvacchanna ivābhūtsa evaṁvidha uditaḥ prakāśitaḥ saṅkṣepo yatra tadevaṁvidhaṁ brahma —Iti| Evamāvedayatā durlabhatopadeśasya pratipāditā syāt||104||

De este modo (eva), el autor de la escritura --Abhinavagupta-- (śāstra-kāraḥ), tras haber explicado (pratipādya) la enseñanza (upadeśam) (contenida) en el Paramārthasāra (parama-artha-sāra) hablado por (uktam) el muy venerable (bhaṭṭāraka) Śeṣa -- también conocido como Ādiśeṣa o Ādhāra-- (śeṣa) (pero) dotado de (sanātham) razonamiento (yukti), experiencia (anubhava) (y) escritura revelada (āgama) según el método (krameṇa) (estipulado) por la doctrina (śāsana) no dualista (advaya) de Śiva (śiva), (y) después de (pūrvakam) exhibir (pradarśana) su propio (sva) nombre (abhidhāna) con el único deseo (mātra-arthitayā) de deleitarse (paritoṣa) en su Ser (sva-ātmanaḥ), al establecer que (nirūpayan) "esta (ayam eva) enseñanza (upadeśaḥ) es el medio (upāyaḥ) que lleva directo hacia (sādhana) la Más Alta (para) Meta de la existencia humana (puruṣa-artha... iti)", expresó (āha) el epílogo así como también un resumen (upasaṁhāram) del significado del libro (grantha-artha) (mediante la estrofa siguiente:)


En el caso de alguien que medite (dhyāyataḥ) en este (idam) Supremo (param) Brahma (brahma) en quien una breve explicación (acerca de Su naturaleza) (saṅkṣepam) ha sido proclamada (udita) por Abhinavagupta (abhinavagupta) (en la forma del venerable Paramārthasāra), el Estado de Śiva (śivatvam) pronto (acirāt eva) penetra en (āveśam abhyeti) su (nija) corazón (hṛdaya)||104||


(El significado de) "(Idam)... (dhyāyataḥ) paraṁ (brahma)| Acirāt" (param... acirāt) (es como sigue:) En el caso de una persona que medite (dhyāyataḥ... janasya) en este (idam) Eminente (prakṛṣṭam) Brahma (brahma)(se denomina "Brahma" al Ser Supremo) porque Él hace (que todo) crezca y se desarrolle (bṛṁhakatvāt)—, quien (yad) (ya) fue explicado (pratipāditam) tras escribir (vitatya) extensamente (prathamānam), como siendo (svarūpam) su propio (sva) Ser (ātma) lleno de (mayam) Perfecta (paripūrṇa) Bienaventuranza (ānanda), ella --es decir, tal persona-- fácilmente se vuelve consciente de (anāyāsena... pratyavamṛśataḥ) su Ser (sva-ātmani) pronto (acirāt), (o sea,) rápidamente (śīghram eva), y no (na tu punar) al final (ante) de muchos nacimientos (bahūnām janmanām... iti).

Ese (tad) Estado de Śiva (śivatvam) —el logro (prāptiḥ) más excelente (niḥśreyasa)— "abhyeti" --lit. viene a-- (abhyeti) (o) le sobreviene a (sambhavati) tal (persona) (evaṁvidhasya) que se volvió (bhūtasya) Brahma (brahma).

¿Cómo (katham)? Haciendo (kṛtvā) una penetración (āveśam) en "nija-hṛdaya" (nija-hṛdaya). (En otras palabras,) penetrando en (āviśya) su propio (nija) corazón (hṛdaya) (o) sitio (sthānam) donde puede haber "parāmarśa" --donde el Ser puede ser captado mentalmente, donde uno se puede dar cuenta de Él-- (parāmarśa).

¿Cómo es ese Brahma (kīdṛśam tad brahma)? (Él es) Ése --lit. Ése de tal clase, Ése que es así-- (tad evaṁvidham) donde (yatra) un "saṅkṣepa" (saṅkṣepaḥ) (o breve) explicación (tātparyam) (acerca de Su naturaleza) ha sido proclamada (uditaḥ) (o) revelada (prakāśitaḥ) por Abhinavagupta (abhinavaguptena), el que porta un nombre famoso (kīrtanīya-nāmnā), (en la forma del venerable Paramārthasāra).

A este respecto (atra ca), por medio del (vyājena) nombre (nāma) este (Eminente Brahma) (idam) es (syāt) incluso (api) descripto (uktam), a saber (yathā): "abhinava" y "gupta" (abhinavaḥ... guptaḥ ca), (es decir,) el que (yaḥ), al ser la muy secreta (rahasya-atiśayaḥ) (naturaleza del) Supremo (para) Brahma (brahma), no era visto (adṛṣṭaḥ) por otros (anyaiḥ) (y) estaba (abhūt) oculto (avacchannaḥ), por así decir (iva). Brahma (brahma) (es entonces) Ése --lit. Ése de tal clase, Ése que es así-- (tad evaṁvidham) en quien (yatra) tal (saḥ evaṁvidhaḥ) "saṅkṣepa" --a breve explicación-- (saṅkṣepaḥ) (acerca de Su naturaleza) ha sido proclamada (uditaḥ) (o) revelada (prakāśitaḥ... iti).

De tal manera (evam), la escasez y rareza (durlabhatā) de la enseñanza (upadeśasya) es (syāt) (también tácitamente) explicada (pratipāditā) por el que (la) da a conocer --por Abhinavagupta-- (āvedayatā)||104||


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Estrofa 105

ग्रन्थपरिमाणं निरूपयन्नस्मिन्प्रकरणे कर्तृत्वमाह


आर्याशतेन तदिदं सङ्क्षिप्तं शास्त्रसारमतिगूढम्।
अभिनवगुप्तेन मया शिवचरणस्मरणदीप्तेन॥१०५॥


इदं शास्त्रसारं बहूनां ग्रन्थानां यत्प्रकृष्टं सतत्त्वं तन्मया सङ्क्षिप्तं ग्रन्थसहस्रैरप्युपपादयितुमशक्यं तदेव लघुना वृत्तशतपरिमाणेन स्वीकृत्योक्तम् — इत्यनेन प्रतिभाकौशलमुक्तं भवेत्। कीदृशेण मया शिवचरणस्मरणदीप्तेन इति। शिवस्य परश्रेयःस्वभावस्य स्वात्मस्थस्य चिदानन्दैकमूर्तेर्यानि चरणानि चिद्रश्मयस्तेषां स्मरणं शब्दादिविषयग्रहणकाले निभालनं प्रतिक्षणं स्वानुभवाप्रमोषस्तेन दीप्तः पराहन्ताचमत्कारभास्वरोऽत एव कीर्तनीयाभिधानेन। अन्यथा कथं देहाद्यात्ममानिनोऽज्ञातस्वात्ममहेश्वरसतत्त्वस्येयति महार्थोपदेशेऽस्य कर्तृताधिकारित्वमुपपद्यते यतो यो यत्स्वभावः स तत्स्वभावं विवेक्तुं प्रगल्भते — इत्युपदेष्टुः समाविष्टमहेश्वरस्वभावोऽनेन वाक्येनोक्तः स्यात् — इति शिवम्॥१०५॥

Granthaparimāṇaṁ nirūpayannasminprakaraṇe kartṛtvamāha


Āryāśatena tadidaṁ saṅkṣiptaṁ śāstrasāramatigūḍham|
Abhinavaguptena mayā śivacaraṇasmaraṇadīptena||105||


Idaṁ śāstrasāraṁ bahūnāṁ granthānāṁ yatprakṛṣṭaṁ satattvaṁ tanmayā saṅkṣiptaṁ granthasahasrairapyupapādayitumaśakyaṁ tadeva laghunā vṛttaśataparimāṇena svīkṛtyoktam — Ityanena pratibhākauśalamuktaṁ bhavet| Kīdṛśeṇa mayā śivacaraṇasmaraṇadīptena iti| Śivasya paraśreyaḥsvabhāvasya svātmasthasya cidānandaikamūrteryāni caraṇāni cidraśmayasteṣāṁ smaraṇaṁ śabdādiviṣayagrahaṇakāle nibhālanaṁ pratikṣaṇaṁ svānubhavāpramoṣastena dīptaḥ parāhantācamatkārabhāsvaro'ta eva kīrtanīyābhidhānena| Anyathā kathaṁ dehādyātmamānino'jñātasvātmamaheśvarasatattvasyeyati mahārthopadeśe'sya kartṛtādhikāritvamupapadyate yato yo yatsvabhāvaḥ sa tatsvabhāvaṁ vivektuṁ pragalbhate — Ityupadeṣṭuḥ samāviṣṭamaheśvarasvabhāvo'nena vākyenoktaḥ syāt — Iti śivam||105||

Tras establecer (nirūpayan) la extensión (parimāṇam) del libro (grantha), (Abhinavagupta) declaró (āha) la autoría (kartṛtvam) con referencia a este tratado (asmin prakaraṇe):


Esta mismísima (tad idam) (y) extremadamente secreta (ati-gūḍham) esencia (sāram) de (todas) las escrituras (śāstra) ha sido resumida (saṅkṣiptam) en cien (śatena) (versos en) métrica Āryā (āryā) por mí (mayā), Abhinavagupta (abhinavaguptena), el que brilla (dīptena) mediante la remembranza (smaraṇa) de los pies de Śiva (śiva-caraṇa)||105||


Esta (idam) Esencia (sāram) de (todas las) escrituras (śāstra), (a saber,) eso (tad) que (yad) (es) la Naturaleza (satattvam) Superior (prakṛṣṭam) de muchos libros (bahūnām granthānām), (ha sido) "mayā saṅkṣiptam" --lit. "resumida por mí, (por Abhinavagupta)-- (mayā saṅkṣiptam). (En suma,) aunque no puede (aśakyam) se presentada (upapādayitum) por medio de miles de (sahasraiḥ) libros (grantha), se asegura que ha sido descripta (tad eva... svīkṛtya uktam) mediante la corta extensión (laghunā... parimāṇena) de cien (śata) versos regulados por métrica (vṛtta... iti). Con esta (declaración) (anena) se (bhavet) expresa (uktam) la destreza (kauśalam) de la inteligencia de (Abhinavagupta) (pratibhā).

"¿Cómo pudo esto ser llevado a cabo por mí (kīdṛśeṇa mayā)?" --como si Abhinavagupta hubiese preguntado eso--, (y él respondió:) "śivacaraṇasmaraṇadīptena" (śiva-caraṇa-smaraṇa-dīptena iti).

(En el compuesto "śivacaraṇasmaraṇadīptena", "śivacaraṇa" significa) esos (yāni) pies (caraṇāni) —rayos de la Luz (raśmayaḥ) de la Conciencia (cit)— de Śiva (śivasya) cuya naturaleza esencial (sva-bhāvasya) es el Más Alto (para) Bien (śreyas), que permanece (sthasya) como el propio (sva) Ser (ātma) (y) cuya única (eka) forma (mūrteḥ) es Conciencia (cit) (y) Bienaventuranza (ānanda). La remembranza (smaraṇam) de esos (pies de Śiva) (teṣām) es conciencia (nibhālanam) que no es robada (apramoṣaḥ) en la propia (sva) experiencia (anubhava) a cada instante (pratikṣaṇam), en el momento (kāle) de percibir (grahaṇa) objetos (viṣaya) tales como sonidos (śabda), etc. (ādi). El que es "dīpta" (dīptaḥ) mediante esa (remembranza de los pies de Śiva) (tena) (es) el que brilla (bhāsvaraḥ) como el Deleite (camatkāra) de la Perfecta (parā) conciencia del Yo (ahantā). Por esta razón (atas eva), (la expresión "śivacaraṇasmaraṇadīptena" en la estrofa es una descripción adicional de "abhinavaguptena" o) "por éste cuyo nombre es famoso" --por Abhinavagupta-- (kīrtanīya-abhidhānena).

De otro modo (anyathā), ¿cómo (katham), incluso extendiéndose hasta la enseñanza (iyati... upadeśe) de la escuela Mahārtha (mahārtha) --o sea, inclusive incluyendo el punto de vista de esta escuela de Trika a la que también se la conoce como sistema Krama--, podría haber (upapadyate) derecho (adhikāritvam) a la autoría (kartṛtā) por parte de alguien (asya) que piensa (māninaḥ) que el cuerpo físico (deha), etc. (ādi) es él mismo (ātma) (y acordemente) ignora que la naturaleza (ajñāta... satattvasya) del Gran Señor (mahā-īśvara) (es) su propio (sva) Ser (ātma)? --en definitiva, solamente alguien que no sea ignorante acerca de su esencia divina tiene el derecho de ser el autor de una obra tan monumental como el Paramārthasāra--. Porque (yatas) el (saḥ) que (yaḥ) tiene esta o esa naturaleza (yat-svabhāvaḥ) es (únicamente) capaz de (pragalbhate) discernir (vivektum) ese (tipo de) (tad) naturaleza (svabhāvam) --en suma, una persona no puede discernir una naturaleza que ignora tener--. De este modo (iti), por medio de esta expresa declaración (anena vākyena), se dice que (uktaḥ syāt) la naturaleza esencial (svabhāvaḥ) del Maestro --lit. "el que da la enseñanza", es decir, Abhinavagupta-- (upadeṣṭuḥ) ha ingresado en (samāviṣṭa) el Gran Señor (mahā-īśvara) --la naturaleza esencial de Abhinavagupta es una con la del Señor Śiva--. ¡Qué haya bienestar (para todos) (iti śivam)!||105||


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Fin de la escritura


इति श्रीमहामाहेश्वराचार्याभिनवगुप्तविरचितः परमार्थसारः॥


श्रीमतः क्षेमराजस्य सद्गुर्वाम्नायशालिनः।
साक्षात्कृतमहेशस्य तस्यान्तेवासिना मया॥१॥

श्रीवितस्तापुरीधाम्ना विरक्तेन तपस्विना।
विवृतिर्योगनाम्नेयं पूर्णाद्वयमयी कृता॥२॥

सम्पूर्णेयं परमार्थसारसङ्ग्रहविवृतिः कृतिस्तत्रभवत्परममाहेश्वरश्रीराजानकयोगराजस्य॥


Iti śrīmahāmāheśvarācāryābhinavaguptaviracitaḥ paramārthasāraḥ||


Śrīmataḥ kṣemarājasya sadgurvāmnāyaśālinaḥ|
Sākṣātkṛtamaheśasya tasyāntevāsinā mayā||1||

Śrīvitastāpurīdhāmnā viraktena tapasvinā|
Vivṛtiryoganāmneyaṁ pūrṇādvayamayī kṛtā||2||

Sampūrṇeyaṁ paramārthasārasaṅgrahavivṛtiḥ kṛtistatrabhavatparamamāheśvaraśrīrājānakayogarājasya||


Aquí termina (iti) el Paramārthasāra --La esencia de la Más Alta Realidad o Meta Suprema-- (parama-artha-sāraḥ) compuesto (viracitaḥ) por Abhinavagupta (abhinavagupta), el venerable (śrī) Maestro (ācārya) (y) Gran Devoto del Gran Señor (mahā-māhā-īśvara).


Este (iyam) completo comentario (vivṛtiḥ), que está repleto de (mayī) perfecto (pūrṇa) no dualismo (advaya), ha sido hecho (kṛtā) por mí (mayā) —el que porta el nombre de (nāmnā) Yogarāja (yoga)—, un desapegado (viraktena) asceta (tapasvinā) que reside (dhāmnā) en la sagrada (śrī) Vitastāpurī (vitastāpurī), que es el discípulo --especialmente un discípulo que vive cerca de la casa de su Guru-- (antevāsinā) de ese (tasya) muy venerable (śrīmataḥ) Kṣemarāja (kṣemarājasya) que está lleno de (śālinaḥ) la sagrada tradición (āmnāya) de los genuinos Guru-s (sad-guru) (y) se ha dado cuenta del --lit. ha visto con sus propios ojos al-- Gran Señor (sākṣāt-kṛta-mahā-īśasya)||1-2||

Esta (iyam) obra (kṛtiḥ) —un completo comentario (vivṛtiḥ) sobre el compendio (saṅgraha) (conocido como) Paramārthasāra (parama-artha-sāra)— perteneciente al reverenciado (y) supremo devoto del Gran Señor (cuyo nombre es) Śrīrājānakayogarāja (tatrabhavat-parama-māhā-īśvara-śrī-rājānaka-yogarājasya) (está) totalmente terminada (sampūrṇā).


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Información adicional

Gabriel Pradīpaka

Este documento ha sido concebido por Gabriel Pradīpaka, uno de los dos fundadores de este sitio, y guru espiritual versado en idioma Sánscrito y filosofía Trika.

Para mayor información sobre Sánscrito, Yoga y Filosofía India; o si quieres hacerme algún comentario, preguntar algo o corregir algún error, siéntete libre de contactarnos: Ésta es nuestra dirección de correo.



Regresa a Estrofas 96 a 99 Top