Sanskrit & Trika Shaivism (Español-Home)

¡Javascript está deshabilitado! ¡Revisa este enlace!


 Śivasūtravimarśinī (Shiva Sutra Vimarshini): Sección II (aforismos 1 a 10) - Shaivismo No dual de Cachemira

Traducción normal


 Introducción

La Śivasūtravimarśinī continúa: Kṣemarāja sigue comentando los aforismos.

Éste es un único grupo de 10 aforismos en que consiste la segunda Sección (la cual versa sobre Śāktopāya). Como sabes, la obra entera se compone de los 77 aforismos de los Śivasūtra-s más sus respectivos comentarios.

Por supuesto, insertaré también los aforismos de Śiva sobre los cuales Kṣemarāja esté comentando. Aun cuando no comentaré sobre los sūtra-s originales o sobre el comentario de Kṣemarāja, escribiré algunas notas para aclarar algún punto toda vez que sea necesario. Si quieres una detallada explicación de los ocultos significados en esta escritura, ve a "Escrituras (estudio)/Śivasūtravimarśinī (castellano)" en la sección Trika.

El Sánscrito de Kṣemarāja estará en color verde oscuro mientras que los aforismos originales de Śiva se exhibirán en color rojo oscuro. A su vez, dentro de la transliteración, los aforismos originales estarán en color marrón, en tanto que los comentarios de Kṣemarāja aparecerán en negro. Asimismo, dentro de la traducción, los aforismos originales de Śiva, o sea, los Śivasūtra-s, estarán en colores verde y negro, mientras que el comentario de Kṣemarāja contendrá palabras tanto en color negro como en rojo.

Lee la Śivasūtravimarśinī y experimenta Supremo Deleite, querido Śiva.

Importante: Todo lo que está entre paréntesis y en cursiva dentro de la traducción ha sido agregado por mí para completar el sentido de una determinada frase u oración. A su vez, todo lo que está entre doble guión (--...--) constituye adicional información aclaratoria también agregada por mí.

al inicio


 Aforismo 1

इदानीं शाक्तोपायः प्रदर्श्यते। तत्र शक्तिर्मन्त्रवीर्यस्फाररूपेति प्रथमोन्मेषान्तसूत्रिततत्स्वरूपविवेचनपुरःसरमुन्मेषान्तरमारभमाणो मन्त्रस्वरूपं तावन्निरूपयति—


चित्तं मन्त्रः॥१॥


चेत्यते विमृश्यतेऽनेन परं तत्त्वमिति चित्तं पूर्णस्फुरत्तासतत्त्वप्रासादप्रणवादिविमर्शरूपं संवेदनं तदेव मन्त्र्यते गुप्तमन्तरभेदेन विमृश्यते परमेश्वररूपमनेनेति कृत्वा मन्त्रः। अत एव च परस्फुरत्तात्मकमननधर्मात्मता भेदमयसंसारप्रशमनात्मकत्राणधर्मता चास्य निरुच्यते।

अथ च मन्त्रदेवताविमर्शपरत्वेन प्राप्ततत्सामरस्यमाराधकचित्तमेव मन्त्रो न तु विचित्रवर्णसङ्घट्टनामात्रकम्। यदुक्तं श्रीमत्सर्वज्ञानोत्तरे

उच्चार्यमाणा ये मन्त्रा न मन्त्रांश्चापि तान्विदुः।
मोहिता देवगन्धर्वा मिथ्याज्ञानेन गर्विताः॥

इति। श्रीतन्त्रसद्भावेऽपि

मन्त्राणां जीवभूता तु या स्मृता शक्तिरव्यया।
तया हीना वरारोहे निष्फलाः शरदभ्रवत्॥

इति। श्रीश्रीकण्ठीयसंहितायां तु

पृथङ्मन्त्रः पृथङ्मन्त्री न सिद्ध्यति कदाचन।
ज्ञानमूलमिदं सर्वमन्यथा नैव सिद्ध्यति॥

इत्युक्तम्। एतच्च स्पन्दे

सहाराधकचित्तेन तेनैते शिवधर्मिणः॥

इति भङ्ग्या प्रतिपादितम्॥१॥

Idānīṁ śāktopāyaḥ pradarśyate| Tatra śaktirmantravīryasphārarūpeti prathamonmeṣāntasūtritatatsvarūpavivecanapuraḥsaramunmeṣāntaramārabhamāṇo mantrasvarūpaṁ tāvannirūpayati—


Cittaṁ mantraḥ||1||


Cetyate vimṛśyate'nena paraṁ tattvamiti cittaṁ pūrṇasphurattāsatattvaprāsādapraṇavādivimarśarūpaṁ saṁvedanaṁ tadeva mantryate guptamantarabhedena vimṛśyate parameśvararūpamaneneti kṛtvā mantraḥ| Ata eva ca parasphurattātmakamananadharmātmatā bhedamayasaṁsārapraśamanātmakatrāṇadharmatā cāsya nirucyate|

Atha ca mantradevatāvimarśaparatvena prāptatatsāmarasyamārādhakacittameva mantro na tu vicitravarṇasaṅghaṭṭanāmātrakam| Yaduktaṁ śrīmatsarvajñānottare

Uccāryamāṇā ye mantrā na mantrāṁścāpi tānviduḥ|
Mohitā devagandharvā mithyājñānena garvitāḥ||

iti| Śrītantrasadbhāve'pi

Mantrāṇāṁ jīvabhūtā tu yā smṛtā śaktiravyayā|
Tayā hīnā varārohe niṣphalāḥ śaradabhravat||

iti| Śrīśrīkaṇṭhīyasaṁhitāyāṁ tu

Pṛthaṅmantraḥ pṛthaṅmantrī na siddhyati kadācana|
Jñānamūlamidaṁ sarvamanyathā naiva siddhyati||

ityuktam| Etacca spande

Sahārādhakacittena tenaite śivadharmiṇaḥ||

iti bhaṅgyā pratipāditam||1||


Ahora (idānīm), se describe (pradarśyate) (Śāktopāya,) el medio (upāyaḥ) que atañe a Śakti (śākta)1 |

La segunda (antaram) Sección (unmeṣa) primeramente (tāvat) indaga (nirūpayati) acerca de la naturaleza (sva-rūpam) del mantra (mantra) comenzando (ārabhamāṇaḥ) con (puraḥsaram) un examen (vivecana) de su --del mantra-- (tad) característica esencial (sva-rūpa) tal como se la declara en el aforismo (sūtrita) que está al final (anta) de la Primera (prathama) Sección (unmeṣa). En ese (aforismo) (tatra) (se establece sucintamente que) "Śakti (śaktiḥ) es una expansión (sphāra-rūpā) de la fuente generativa --virilidad o potencia-- (vīrya) de (todos) los mantra-s (mantra... iti)"—


La mente (de alguien que constantemente reflexiona en la Más Alta Realidad) (cittam) (es) el Mantra (mantraḥ)||1||


Citta --en este contexto-- (cittam) (es) "eso mediante lo cual (anena) se reflexiona (cetyate) (e) investiga (vimṛśyate... iti) acerca del Principio (tattvam) Supremo (param)". (Así, es) conciencia (saṁvedanam) cuya forma o naturaleza (rūpam) (consiste en) un examen (vimarśa) de Prāsāda (prāsāda), Praṇava (praṇava), etc. (ādi)2  que son la esencia (satattva) de la Perfecta (pūrṇa) Sphurattā --lit. "un vibrante fulgor", éste es un epíteto de Śakti que es la propia conciencia de Yo-- (sphurattā). Ese (tad) mismo (eva) (Citta es) mantra (mantraḥ); (y mantra) es considerado como --lit. habiendo así considerado-- (iti kṛtvā) "esto por medio de lo cual (anena) se delibera (mantryate) secretamente (guptam) sobre la naturaleza (rūpam) del Señor (īśvara) Supremo (parama), (o sea, por medio de lo cual,) se reflexiona (vimṛśyate) internamente (antar) y en unidad (abhedena... iti)3  (acerca de tal naturaleza)"|

A partir de este mismo (hecho) (atas eva ca), se interpreta o explica (etimológica y acrósticamente) (nirucyate) su --del mantra-- (asya) característica (dharma-ātmatā) de manana (o reflexionar en) (manana) lo que está hecho de (ātmaka) la Más Alta (para) Sphurattā --lit. "un vibrante fulgor", como mencioné antes; en definitiva, "la conciencia del Yo"-- (sphurattā) así como también (ca) (su otra) característica (dharmatā) de trāṇa (o protección) (trāṇa) que consiste en (ātmaka) una terminación o conclusión (praśamana) del Saṁsāra --existencia transmigratoria-- (saṁsāra) lleno de (maya) diferencia o dualidad (bheda)4 |

Además (atha ca), (es) sólo (eva) la mente (cittam) del devoto (ārādhaka) que ha alcanzado unión (prāpta... sāmarasyam) con Eso --el Ser Supremo-- (tad) por estar consagrada totalmente a (paratvena) una intensa conciencia (vimarśa) de la deidad (devatā) del mantra (mantra) (la que es) el mantra (mantraḥ), y no (na tu) la así llamada (nāma-atrakam) conglomeración (saṅghaṭṭa) de múltiples (vicitra) letras (varṇa)|

Eso (yad) (es lo que) se dice (uktam) en el muy venerable (śrīmat) Sarvajñānottara (sarvajñānottare):

"No son (na) mantra-s (mantrāḥ) los que (ye) son pronunciados (uccāryamāṇāḥ). E (ca) inclusive (api) los engañados (mohitāḥ) (y) presumidos (garvitāḥ) dioses y músicos celestiales (deva-gandharvāḥ), debido al conocimiento ilusorio (mithyā-jñānena), consideran (viduḥ) a esos (tān) como mantra-s (mantrān... iti)"||

(La misma verdad ha sido establecida) también (api) en el venerable Tantrasadbhāva (śrī-tantrasadbhāve):

"La que (yā) es considerada como (smṛtā) la imperecedera (avyayā) Śakti (śakti) --es decir, la conciencia del Yo-- es (bhūtā) ciertamente (tu) el alma (jīva) de los mantra-s (mantrāṇām). ¡Oh bella (vara-ārohe)!, sin (hīnāḥ) Ella (tayā), ellos --los mantra-s-- son infructíferos (niṣphalāḥ) como (vat) nubes (abhra) otoñales (śarad... iti) --porque estas nubes no descargan lluvia en absoluto--"||

Se ha dicho (uktam) en la muy venerable Kaṇṭhīyasaṁhitā (śrī-śrī-kaṇṭhīyasaṁhitāyām tu):

"(Si) el mantra (mantraḥ) (y) el practicante del mantra (mantrī) son diferentes el uno del otro (pṛthak... pṛthak), (entonces tal mantra) nunca (na... kadācana) es exitoso (siddhyati). Todo (sarvam) esto (idam) (es) la raíz (mūlam) del conocimiento (jñāna) (en Mantrayoga.) No (na eva) resulta exitoso (siddhyati) (si se lo practica) de otro modo (anyathā)"||

En las Spandakārikā-s (spande) esto (etad ca) se explica (pratipāditam) indirectamente (bhaṅgyā):

"... junto (saha) con la mente (cittena) de (sus) adoradores (ārādhaka). Por lo tanto (tena), estos (Mantra-s) (ete) tienen la naturaleza (dharmiṇaḥ) de Śiva (śiva)"||
(Ver Spandakārikā-s II, 2)

||1||

1  En suma, ha comenzado la Segunda Sección que versa sobre el medio o método que utiliza el punto de vista de Śakti.Retornar 

2  Prāsāda es el nombre técnico del mantra Sauḥ, al cual lo estudio en detalle en la Parāprāveśikā. Existen varios tipos de Praṇava como lo explico en Meditación 6, pero en este contexto significa Śaivapraṇava (a saber, Hūm̐).Retornar 

3  Mediante un mantra uno delibera en secreto sobre la naturaleza del Señor Supremo, a saber, uno reflexiona en él internamente mientras al mismo tiempo conserva completa unidad con el Señor Supremo (la deidad del mantra) y el mantra mismo. Y éste es el secreto de la murmuración de un mantra: uno mismo, el Señor y el mantra son la misma cosa. Si una persona que murmura un mantra fracasa en hacer así (es decir, si no puede alcanzar y conservar ese darse cuenta acerca de la inherente unidad entre ella, el Señor y el mantra), entonces el mantra no produce frutos adecuados. Y sobre ello no hay duda alguna.Retornar 

4  Etimológicamente, el término "mantra" proviene de la raíz "man" (pensar). De ahí que uno de los primeros significados literales de esta palabra sea "instrumento de pensamiento". Pero acrósticamente, "mantra" viene de manana + trāṇa, que es "reflexión + protección". La conocida definición de "mantra" como "मननात्त्रायत इति मन्त्रः" - "mananāttrāyata iti mantraḥ" o "mantra es eso que protege mediante la reflexión" muestra claramente el acróstico. En conclusión: un mantra es eso que protege al que reflexiona en él. El mantra protege en el sentido de que concluye con la existencia transmigratoria, con la continua identificación con los siempre cambiantes pensamientos, sentimientos y así sucesivamente, lo cual es un signo de esclavitud. De todas formas, la existencia transmigratoria puede ser entendida también como nacer para morir y morir para renacer.Retornar 

al inicio


 Aforismo 2

अस्य च—


प्रयत्नः साधकः॥२॥


यथोक्तरूपस्य मन्त्रस्यानुसन्धित्साप्रथमोन्मेषावष्टम्भप्रयतनात्मा अकृतको यः प्रयत्नः स एव साधको मन्त्रयितुर्मन्त्रदेवतातादात्म्यप्रदः। तदुक्तं श्रीतन्त्रसद्भावे

आमिषं तु यथा खस्थः सम्पश्यञ्शकुनिः प्रिये।
क्षिप्रमाकर्षयेद्यद्वद्वेगेन सहजेन तु॥
तद्वदेव हि योगीन्द्रो मनो बिन्दुं विकर्षयेत्।
यथा शरो धनुःसंस्थो यत्नेनाताड्य धावति॥
तथा बिन्दुर्वरारोह उच्चारेणैव धावति॥

इति। अन्यत्रापि

तद्ग्रहो मन्त्रसद्भावः...।

इति। अत्र हि तद्वदित्यकृतकनिजोद्योगबलेन योगीन्द्रो मनः कर्म बिन्दुं विकर्षयेत्परप्रकाशात्मतां प्रापयेदिति। तथा बिन्दुः परप्रकाशोऽकृतकोद्यन्तृतात्मनोच्चारेण धावति प्रसरतीत्यर्थः। एतच्च स्पन्दे

अयमेवोदयस्तस्य ध्येयस्य ध्यायिचेतसि।
तदात्मतासमापत्तिरिच्छतः साधकस्य या॥

इत्यनेनोक्तम्॥२॥

Asya ca—


Prayatnaḥ sādhakaḥ||2||


Yathoktarūpasya mantrasyānusandhitsāprathamonmeṣāvaṣṭambhaprayatanātmā akṛtako yaḥ prayatnaḥ sa eva sādhako mantrayiturmantradevatātādātmyapradaḥ| Taduktaṁ śrītantrasadbhāve

Āmiṣaṁ tu yathā khasthaḥ sampaśyañśakuniḥ priye|
Kṣipramākarṣayedyadvadvegena sahajena tu||
Tadvadeva hi yogīndro mano binduṁ vikarṣayet|
Yathā śaro dhanuḥsaṁstho yatnenātāḍya dhāvati||
Tathā bindurvarāroha uccāreṇaiva dhāvati||

iti| Anyatrāpi

Tadgraho mantrasadbhāvaḥ...|

iti| Atra hi tadvadityakṛtakanijodyogabalena yogīndro manaḥ karma binduṁ vikarṣayetparaprakāśātmatāṁ prāpayediti| Tathā binduḥ paraprakāśo'kṛtakodyantṛtātmanoccāreṇa dhāvati prasaratītyarthaḥ| Etacca spande

Ayamevodayastasya dhyeyasya dhyāyicetasi|
Tadātmatāsamāpattiricchataḥ sādhakasya yā||

ityanenoktam||2||


Y (ca) de este (mantra) (asya)


(El entusiasta y espontáneo) esfuerzo (prayatnaḥ) (es) efectivo para el logro del éxito (sādhakaḥ)||2||


Prayatna (prayatnaḥ) (es) ese (yaḥ) espontáneo (akṛtakaḥ) esfuerzo (prayatana-ātmā) basado en tomarse firmemente (avaṣṭambha) del primer (prathama) surgimiento (unmeṣa) del deseo de explorar (anusandhitsā) al mantra (mantrasya) cuya naturaleza (rūpasya) ha sido previamente mencionada (en el primer aforismo) (yathā ukta)1 . (Y) ese (prayatna) (saḥ) (es) efectivo para el logro del éxito (sādhakaḥ), (o sea,) le otorga (pradaḥ) identidad (tādātmya) con la deidad (devatā) del mantra (mantra) al que reflexiona en el mantra (mantrayituḥ) --en definitiva, prayatna hace que uno se dé cuenta de que se es la deidad del mantra, es decir, el Señor Supremo--|

Esa (misma verdad) (tad) se declara (uktam) en el venerable Tantrasadbhāva (śrī-tantrasadbhāve):

"¡Oh querida (priye)!, así como (yathā... yad-vat) un pájaro (śakuniḥ) en el cielo (kha-sthaḥ) al ver (sampaśyan) carne (āmiṣam) (en el suelo, la) hala hacia sí mismo (ākarṣayet) rápidamente (kṣipram) con natural arremetida e impetuosidad (vegena sahajena) por cierto (tu... tu), así también (tad-vat) indudablemente (eva hi) el principal (indraḥ) entre los Yogī-s (yogi) arrastra (vikarṣayet) a (su) mente (manas) hacia Bindu (bindum)2 . Así como (yathā) una flecha (śaraḥ) puesta en (saṁsthaḥ) un arco (dhanus) corre (tras su blanco) (dhāvati) después de estirar (el arco) (ātāḍya) con esfuerzo (yatnena), así también (tathā), ¡oh bella (vara-ārohe)!, Bindu (binduḥ) corre --fluye, avanza, se expande-- (dhāvati) por medio de uccāra --movimiento de la mente hacia arriba, o sea, hacia Bindu-- (uccāreṇa eva... iti)"||

En otra parte (anyatra) (se ha establecido) también (api):

"La captación --el darse cuenta-- (grahaḥ) de Eso --el Señor Supremo-- (tad) (es) el verdadero (sat) ser --esencia-- (bhāvaḥ) del mantra (mantra... iti)..."|

Aquí --en los antedichos versos del Tantrasadbhāva-- (atra hi) (el término) "tadvat" --así también-- (tad-vat iti) (indica) que el principal (indraḥ) entre los Yogī-s (yogi), mediante (balena) su propio (nija) (y) espontáneo (akṛtaka) esfuerzo (udyoga), arrastra (vikarṣayet) a la mente (manas), (que debe ser considerada en este contexto como) karma o el objeto (en construcción activa) (karma)3 , hacia Bindu (bindum). (En otras palabras,) "él hace que (su mente) alcance (prāpayet) la Más Alta (para) Luz de la Conciencia (prakāśa-ātmatām... iti)"|

"Así también (tathā), Bindu (binduḥ), la Suprema (para) Luz del Ser (prakāśaḥ), corre (dhāvati), (es decir,) se mueve, se expande (prasarati) por medio de uccāra (uccāreṇa), el cual es (ātmanā) una espontánea (akṛtaka) elevación (udyantṛtā) (de la mente)". Éste es el significado (iti arthaḥ)|

Se ha descripto (uktam) esto (etad ca) en las Spandakārikā-s (spande) mediante este (aforismo) (anena):

"Sólo (eva) esto (ayam) (es) el surgimiento (udayaḥ) de ese (tasya) objeto de meditación (dhyeyasya) en la mente (cetasi) del meditador (dhyāyi). (En suma,) para un sādhaka o aspirante espiritual (sādhakasya) con voluntad firme (icchataḥ), hay un darse cuenta (samāpattiḥ... yā) de (su) identidad (con ese dhyeya u objeto) (tadātmatā)"||
(Ver Spandakārikā-s II, 6)

||2||

1  Prayatna es entusiasta y espontáneo esfuerzo basado en tomarse firmemente del primer surgimiento del deseo de indagar acerca del mantra. Cuando emerge ese deseo por primera vez mientras uno repite un mantra, el tomarse de ello de manera espontánea y firme es prayatna.Retornar 

2  En Trika, el término "bindu" quiere decir tantas cosas distintas que es casi desbordante la tarea de explicar todos sus posibles significados mediante una sencilla nota explicativa. De todas maneras, en este contexto significa la no dividida Luz de la Conciencia, es decir, la Luz del propio Ser.Retornar 

3  "Karma" se utiliza aquí como un término técnico de la gramática sánscrita. Significa el objeto relacionado con una cierta acción realizada por el sujeto o "kartṛ". En este contexto, la construcción es activa y por eso es que la palabra "manas" (mente) está declinada en caso Acusativo. Por otro lado, si la construcción fuese pasiva, el término "manas" debería ser declinado en caso Nominativo. Puede que digas "¡Oh, Dios mío, qué difícil!", y tienes razón, jeje, de cualquier forma te doy un ejemplo sencillo en castellano ahora:
"Él mueve la mente" - Construcción activa; donde "la mente" es el objeto de la acción "mover", siendo "él" el sujeto. A su vez, en Sánscrito, "la mente" debería estar declinada en caso Acusativo.
"La mente es movida por él" - Construcción pasiva; "la mente" sigue siendo el objeto de la acción, pero, en Sánscrito, debe estar declinada en caso Nominativo.
Con todo, puesto que el término "manas" es un sustantivo neutro terminado en "as", tanto el caso Nominativo como el Acusativo coinciden mutuamente en número singular (en dual y plural también, pero el término cambia a "manasī" y "manāṁsi", respectivamente), o sea, ambos casos usan la misma palabra en singular: "manas". Así, no detectarás la diferencia a menos que seas lo suficientemente diestro en gramática sánscrita. Sin embargo, con otros sustantivos, p. ej. "yoga", notarás la diferencia muy fácilmente, porque Nominativo y Acusativo en singular son distintos: "yogaḥ" (Nominativo) y "yogam" (Acusativo). Finalmente, si no tienes ni idea de lo que estuve hablando antes, estás realmente necesitando leer Declinación (1), ¡ups!Retornar 

al inicio


 Aforismo 3

ईदृशसाधकसाध्यस्य मन्त्रस्य पूर्वोपक्षिप्तं वीर्यं लक्षयति—


विद्याशरीरसत्ता मन्त्ररहस्यम्॥३॥


विद्या पराद्वयप्रथा शरीरं स्वरूपं यस्य स विद्याशरीरो भगवान् शब्दराशिस्तस्य या सत्ताशेषविश्वाभेदमयपूर्णाहंविमर्शनात्मा स्फुरत्ता सा मन्त्राणां रहस्यमुपनिषत्। यदुक्तं श्रीतन्त्रसद्भावे

सर्वे वर्णात्मका मन्त्रास्ते च शक्त्यात्मकाः प्रिये।
शक्तिस्तु मातृका ज्ञेया सा च ज्ञेया शिवात्मिका॥

इति। तत्रैव चायमर्थोऽतिरहस्योऽपि वितत्य स्फुटीकृतः। तथा च

न जानन्ति गुरुं देवं शास्त्रोक्तान्समयांस्तथा।
दम्भकौटिल्यनिरता लौल्यार्थाः क्रिययोज्झिताः॥
अस्मात्तु कारणाद्देवि मया वीर्यं प्रगोपितम्।
तेन गुप्तेन ते गुप्ताः शेषा वर्णास्तु केवलाः॥

इति पीठिकाबन्धं कृत्वा

या सा तु मातृका देवि परतेजःसमन्विता।
तया व्याप्तमिदं विश्वं सब्रह्मभुवनान्तकम्॥
तत्रस्थं च सदा देवि व्यापितं च सुरार्चिते।
अवर्णस्थो यथा वर्णः स्थितः सर्वगतः प्रिये॥
तथाहं कथयिष्यामि निर्णयार्थं स्फुटं तव।

इत्युपक्रम्य

या सा शक्तिः परा सूक्ष्मा निराचारेति कीर्तिता॥
हृद्बिन्दुं वेष्टयित्वान्तः सुषुप्तभुजगाकृतिः।
तत्र सुप्ता महाभागे न किञ्चिन्मन्यत उमे॥
चन्द्राग्निरविनक्षत्रैर्भुवनानि चतुर्दश।
क्षिप्त्वोदरे तु या देवी विषमूढेव सा गता॥
प्रबुद्धा सा निनादेन परेण ज्ञानरूपिणा।
मथिता चोदरस्थेन विन्दुना वरवर्णिनि॥
तावद्वै भ्रमवेगेन मथनं शक्तिविग्रहे।
भेदात्तु प्रथमोत्पन्ना विन्दवस्तेऽतिवर्चसः॥
उत्थिता तु यदा तेन कला सूक्ष्मा तु कुण्डली।
चतुष्कलमयो विन्दुः शक्तेरुदरगः प्रभुः॥
मथ्यमन्थनयोगेन ऋजुत्वं जायते प्रिये।
ज्येष्ठाशक्तिः स्मृता सा तु विन्दुद्वयसुमध्यगा॥
विन्दुना क्षोभमायाता रेखैवामृतकुण्डली।
रेखिणी नाम सा ज्ञेया उभौ विन्दू यदन्तगौ॥
त्रिपथा सा समाख्याता रौद्री नाम्ना तु गीयते।
रोधिनी सा समुद्दिष्टा मोक्षमार्गनिरोधनात्॥
शशाङ्कशकलाकारा अम्बिका चार्धचन्द्रिका।
एकैवेत्थं परा शक्तिस्त्रिधा सा तु प्रजायते॥
आभ्यो युक्तवियुक्ताभ्यः सञ्जातो नववर्गकः।
नवधा च स्मृता सा तु नववर्गोपलक्षिता॥
पञ्चमन्त्रगता देवि सद्य आदिरनुक्रमात्।
तेन पञ्चविधा प्रोक्ता ज्ञातव्या सुरनायिके॥
स्वरद्वादशगा देवि द्वादशस्था उदाहृता।
अकारादिक्षकारान्ता स्थिता पञ्चाशता भिदा॥
हृत्स्था एकाणवा प्रोक्ता कण्ठे प्रोक्ता द्वितीयका।
त्रिराणवा तु ज्ञातव्या जिह्वामूले सदा स्थिता॥
जिह्वाग्रे वर्णनिष्पत्तिर्भवत्यत्र न संशयः।
एवं शब्दस्य निष्पत्तिः शब्दव्याप्तं चराचरम्॥

इत्यादिना ग्रन्थेन परभैरवीयपरावाक्शक्त्यात्मकमातृकात एव ज्येष्ठारौद्र्यम्बाख्यशक्तिप्रसरसम्भेदवैचित्र्येण सर्ववर्णोदयस्योक्तत्वाद्वर्णसङ्घट्टनाशरीराणां मन्त्राणां सैव भगवती व्याख्यातरूपा विद्याशरीरसत्ता रहस्यमिति प्रदर्शितम्। प्रत्यागमं च मातृकामालिनीप्रस्तारपूर्वकं मन्त्रोद्धारकथनस्यायमेवाशयः। रहस्यागमसारसङ्ग्रहरूपत्वाच्छिवसूत्राणामागमसंवादे भरोऽस्माभिः कृत इति नास्मभ्यमसूयितव्यम्। एवमपि संवादित आगमे यदि रहस्यार्थो न बुद्ध्यते तस्मात्सद्गुरुसपर्या कार्या। एष च सूत्रार्थः

तदाक्रम्य बलं मन्त्राः...।

इत्यनेन कारिकाद्वयेन स्पन्दे दर्शितः॥३॥

Īdṛśasādhakasādhyasya mantrasya pūrvopakṣiptaṁ vīryaṁ lakṣayati—


Vidyāśarīrasattā mantrarahasyam||3||


Vidyā parādvayaprathā śarīraṁ svarūpaṁ yasya sa vidyāśarīro bhagavān śabdarāśistasya yā sattāśeṣaviśvābhedamayapūrṇāhaṁvimarśanātmā sphurattā sā mantrāṇāṁ rahasyamupaniṣat| Yaduktaṁ śrītantrasadbhāve

Sarve varṇātmakā mantrāste ca śaktyātmakāḥ priye|
Śaktistu mātṛkā jñeyā sā ca jñeyā śivātmikā||

iti| Tatraiva cāyamartho'tirahasyo'pi vitatya sphuṭīkṛtaḥ| Tathā ca

Na jānanti guruṁ devaṁ śāstroktānsamayāṁstathā|
Dambhakauṭilyaniratā laulyārthāḥ kriyayojjhitāḥ||
Asmāttu kāraṇāddevi mayā vīryaṁ pragopitam|
Tena guptena te guptāḥ śeṣā varṇāstu kevalāḥ||

iti pīṭhikābandhaṁ kṛtvā

Yā sā tu mātṛkā devi paratejaḥsamanvitā|
Tayā vyāptamidaṁ viśvaṁ sabrahmabhuvanāntakam||
Tatrasthaṁ ca sadā devi vyāpitaṁ ca surārcite|
Avarṇastho yathā varṇaḥ sthitaḥ sarvagataḥ priye||
Tathāhaṁ kathayiṣyāmi nirṇayārthaṁ sphuṭaṁ tava|

ityupakramya

Yā sā śaktiḥ parā sūkṣmā nirācāreti kīrtitā||
Hṛdbinduṁ veṣṭayitvāntaḥ suṣuptabhujagākṛtiḥ|
Tatra suptā mahābhāge na kiñcinmanyata ume||
Candrāgniravinakṣatrairbhuvanāni caturdaśa|
Kṣiptvodare tu yā devī viṣamūḍheva sā gatā||
Prabuddhā sā ninādena pareṇa jñānarūpiṇā|
Mathitā codarasthena vindunā varavarṇini||
Tāvadvai bhramavegena mathanaṁ śaktivigrahe|
Bhedāttu prathamotpannā vindavaste'tivarcasaḥ||
Utthitā tu yadā tena kalā sūkṣmā tu kuṇḍalī|
Catuṣkalamayo vinduḥ śakterudaragaḥ prabhuḥ||
Mathyamanthanayogena ṛjutvaṁ jāyate priye|
Jyeṣṭhāśaktiḥ smṛtā sā tu vindudvayasumadhyagā||
Vindunā kṣobhamāyātā rekhaivāmṛtakuṇḍalī|
Rekhiṇī nāma sā jñeyā ubhau vindū yadantagau||
Tripathā sā samākhyātā raudrī nāmnā tu gīyate|
Rodhinī sā samuddiṣṭā mokṣamārganirodhanāt||
Śaśāṅkaśakalākārā ambikā cārdhacandrikā|
Ekaivetthaṁ parā śaktistridhā sā tu prajāyate||
Ābhyo yuktaviyuktābhyaḥ sañjāto navavargakaḥ|
Navadhā ca smṛtā sā tu navavargopalakṣitā||
Pañcamantragatā devi sadya ādiranukramāt|
Tena pañcavidhā proktā jñātavyā suranāyike||
Svaradvādaśagā devi dvādaśasthā udāhṛtā|
Akārādikṣakārāntā sthitā pañcāśatā bhidā||
Hṛtsthā ekāṇavā proktā kaṇṭhe proktā dvitīyakā|
Trirāṇavā tu jñātavyā jihvāmūle sadā sthitā||
Jihvāgre varṇaniṣpattirbhavatyatra na saṁśayaḥ|
Evaṁ śabdasya niṣpattiḥ śabdavyāptaṁ carācaram||

ityādinā granthena parabhairavīyaparāvākśaktyātmakamātṛkāta eva jyeṣṭhāraudryambākhyaśaktiprasarasambhedavaicitryeṇa sarvavarṇodayasyoktatvādvarṇasaṅghaṭṭanāśarīrāṇāṁ mantrāṇāṁ saiva bhagavatī vyākhyātarūpā vidyāśarīrasattā rahasyamiti pradarśitam| Pratyāgamaṁ ca mātṛkāmālinīprastārapūrvakaṁ mantroddhārakathanasyāyamevāśayaḥ| Rahasyāgamasārasaṅgraharūpatvācchivasūtrāṇāmāgamasaṁvāde bharo'smābhiḥ kṛta iti nāsmabhyamasūyitavyam| Evamapi saṁvādita āgame yadi rahasyārtho na buddhyate tasmātsadgurusaparyā kāryā| Eṣa ca sūtrārthaḥ

Tadākramya balaṁ mantrāḥ...|

ityanena kārikādvayena spande darśitaḥ||3||


(El siguiente aforismo) tiene en vista (lakṣayati) la previamente (pūrva) mencionada (upakṣiptam)1  fuente generativa --virilidad o potencia-- (vīryam) del mantra (mantrasya) que debe ser consumado (sādhyasya) por tal (īdṛśa) aspirante (sādhaka) (que hace un esfuerzo entusiasta y espontáneo)


La (luminosa) Existencia o Ser (de la Perfecta Conciencia del Yo) (sattā), (la cual consiste en multitud de palabras) cuya esencia (śarīra) (es) el conocimiento (del más alto no dualismo) (vidyā), es el secreto (rahasyam) del Mantra (mantra)||3||


(El compuesto atributivo, también conocido como Bahuvrīhi,) "vidyāśarīra" (vidyā-śarīraḥ)2  (significa) eso (saḥ) cuya (yasya) esencia (śarīram) (o) naturaleza (sva-rūpam) es conocimiento (vidyā), (a saber,) conocimiento (prathā) del más alto (para) no dualismo (advaya). (Este vidyāśarīra) es una gloriosa (bhagavān) multitud (rāśiḥ) de palabras (śabda). La que (yā) (es) la (luminosa) Existencia o Ser (sattā) de ese (vidyāśarīra no es otra que) Sphurattā --lit. "un vibrante fulgor", éste es un epíteto de Śakti-- (sphurattā) cuya naturaleza (ātmā) (es) la perfecta (pūrṇa) conciencia del Yo (aham-vimarśana) que no es diferente --lit. llena de unidad-- (abheda-maya) del universo (viśva) entero (aśeṣa). (Y) Ella --Sphurattā o la divina Śakti-- (sā) (es) el secreto (rahasyam) (o) misterio (upaniṣad) de los mantra-s (mantrāṇām)3 "|

Se ha dicho (uktam) eso (también) (yad) en el venerable Tantrasadbhāva (śrī-tantrasadbhāve):

"¡Oh querida (priye)!, todos (sarve) los mantra-s (mantrāḥ) se componen de (ātmakāḥ) letras (varṇa) y (ca) ellas (te) (son) formas (ātmakāḥ) de Śakti (śakti). (A) la Śakti (śaktiḥ) se la conoce (jñeyā) como Mātṛkā (mātṛkā)4  en verdad (tu), y (ca) (a) Ella --a Mātṛkā-- (sā) se la conoce (jñeyā) como poseedora de la naturaleza (ātmikā) de Śiva (śiva... iti)"||

En esa misma (escritura) --en el Tantrasadbhāva-- (tatra eva ca), este (ayam) asunto (arthaḥ), aunque (api) excesivamente (ati) secreto (rahasyaḥ), se ha desplegado con claridad (vitatya sphuṭīkṛtaḥ)|

Acordemente (tathā ca), tras hacer (kṛtvā) (la siguiente) composición (bandham) introductoria (pīṭhikā) (como advertencia):

"(Las personas) no (na) saben (jānanti) que el Guru (gurum) es Dios (devam) ni --lit. así como también-- (tathā) (tampoco conocen) las prácticas (samayān) enunciadas (uktān) en las escrituras (śāstra). Están apegadas (niratāḥ) a hipocresía (dambha) (y) deshonestidad (kauṭilya), tienen como meta a la lujuria (laulya-arthāḥ) (y) están desprovistas de (ujjhitāḥ) kriyā o actividad espiritual (kriyayā). Por esta razón (asmāt tu kāraṇāt), ¡oh diosa (devi)!, la fuente generativa --virilidad o potencia-- (de los mantra-s) (vīryam) ha sido ocultada (pragopitam) por Mí (mayā). A causa de esa ocultación (tena guptena), ellos --los mantra-s-- (te) (permanecen) protegidos y preservados (guptāḥ). Lo que queda (śeṣāḥ) (es) únicamente (kevalāḥ) letras (varṇāḥ) muy ciertamente (tu.. iti)"||

(Śiva) comienza (Su explicación de ese misterio) --lit. habiendo comenzado-- (upakramya):

"La que (yā sā) (se conoce como) Mātṛkā (mātṛkā) (está) verdaderamente (tu) llena (samanvitā) del más alto (para) esplendor (tejas). Este (idam) universo (viśvam), desde Brahmā --el Creador-- (sa-brahma) hasta el último (antakam) de los mundos (bhuvana) está penetrado (vyāptam) por Ella (tayā). ¡Oh diosa (devi), adorada (arcite) por los dioses (sura)!, (ese más alto esplendor) siempre (sadā) reside (stham) allí --en Mātṛkā-- (tatra) y (ca... ca) está lleno (de Ella) (vyāpitam). ¡Oh querida (priye)!, por lo tanto (tathā) Yo (aham) te diré (kathayiṣyāmi... tava) claramente (sphuṭam), para (artham) que te cerciores por completo (nirṇaya), como (yathā) Eso que está (sthaḥ) en la letra (varṇa) "a" (a) --es decir, Śiva, el Señor Supremo-- está (sthitaḥ) omnipresente (sarvagataḥ) en (todas) las letra(s) (del alfabeto) (varṇaḥ)"|

(Śiva sigue diciendo):

"Esa (sā) Śakti o (divino) Poder (śaktiḥ) se describe como (kīrtitā) 'supremo (parā), sutil (sūkṣmā) (y) desprovisto de ācāra --reglas de conducta, prácticas espirituales y así sucesivamente-- (nirācārā iti)'. (Ella,) encerrando (veṣṭayitvā) dentro de Sí Misma (antar) al Bindu (bindum) del corazón (hṛd), aparece en la forma (ākṛtiḥ) de una serpiente (bhujaga) profundamente dormida (suṣupta)5 . ¡Oh grandemente afortunada (mahābhāge) Umā (ume)!, mientras duerme (suptā) allí (tatra) Ella no piensa en nada (na kiñcid manyate). Habiendo arrojado (kṣiptvā) dentro de (Su propio) vientre (udare tu) a los catorce (caturdaśa) mundos (bhuvanāni) junto con luna (candra), fuego (agni), sol (ravi) (y) estrellas --nakṣatra-- (nakṣatraiḥ), esa (yā... sā) diosa (devī) parece (gatā) como si (iva) (estuviese) inconsciente (mūḍhā) debido al veneno (viṣa) --o sea, tras manifestar al universo entero Ella permanece profundamente dormida ahí, como si estuviera inconsciente--.

(Luego,) ¡oh bella (vara-varṇini)!, Ella (sā) se despierta (prabuddhā) con la vibración (ninādena) del más elevado (pareṇa) conocimiento (jñāna-rūpiṇā), al ser batida (mathitā ca) por Vindu --Bindu o Vindu es lo mismo, ya que "b" y "v" pueden generalmente intercambiarse-- (vindunā) que está situado (sthena) en el viente (de Ella) (udara). El batido (mathanam) (continúa) por un tiempo en efecto (tāvat vai), con fuerza (vegena) rotativa (bhrama), en el cuerpo (vigrahe) de Śakti (śakti) (hasta que,) con la penetración (de Bindu) (bhedāt tu), se producen (utpannāḥ) primeramente --al principio-- (prathama) Bindu-s --gotas de luz-- (adicionales) (vindavaḥ). Ellos --los Bindu-s o gotas de luz-- (te) (son) muy brillantes y llenos de gran esplendor (ativarcasaḥ).

Sin embargo (tu), cuando (yadā) la sutil (sūkṣmā tu) Kalā Kuṇḍalī --la Kalā o Śakti con forma de anillo-- (kalā... kuṇḍalī) se despierta (utthitā) mediante eso --mediante la vibración del más alto conocimiento-- (tena), (entonces) ¡oh querida (priye)!, el poderoso (prabhuḥ) Vindu (vinduḥ) de cuatro fases (catuṣkala-mayaḥ) que mora (gaḥ) en el vientre (udara) de Śakti (śakteḥ) se endereza (ṛjutvam jāyate) con la unión (yogena) del que bate --Śiva en la forma de Vindu-- (manthana) (y) lo que es batido --Śakti-- (mathya). La śakti o poder (śaktiḥ) que pasa (gā) exactamente por el medio (su-madhya) del par (dvaya) de Vindu-s --en suma, de Śiva y Śakti-- (vindu) se denomina (smṛtā... tu) Jyeṣṭhā (jyeṣṭhā).

(Además,) al ser Ella agitada (kṣobham āyātā) por Vindu (vindunā), (a) la mismísima línea recta (rekhā eva) (se la conoce como) Amṛtakuṇḍalī (amṛta-kuṇḍalī). (A su vez, a) Ella (sā) se la conoce (también) (jñeyā) con el nombre (nāma) de Rekhiṇī --una cuya forma es una línea recta-- (rekhiṇī), estando (gau) ambos (ubhau) Vindu-s --el de Śiva arriba, en tanto que el otro de Śakti está debajo-- (vindū) al final (anta) de la cual --es decir, de Rekhiṇī-- (yad). Ella (sā) se llama (samākhyātā) Tripathā --la que tiene tres cursos o sendas-- (śakti) (y) se la conoce (gīyate) con el nombre (nāmnā tu) de Raudrī (raudrī) (también). (A) Ella (sā) se la designa como (samuddiṣṭā) Rodhinī (rodhinī) pues obstruye (nirodhanāt) el sendero (mārga) hacia la Liberación Final (mokṣa).

(Finalmente,) Ambikā (ambikā ca), cuya forma (ākārā) consiste en un pedazo (śakala) de luna (śaśa-aṅka) (es) como una medialuna (ardhacandrikā). De este modo (ittham), la Más Alta (parā) Śakti (śaktiḥ) (que es) sólo (eva) una (ekā) aparece (sā... prajāyate) ciertamente (tu) en tres maneras (tridhā) --a saber, Jyeṣṭhā, Raudrī y Ambikā--. A través de estas (tres formas de Śakti) (ābhyaḥ), por medio de uniones y desuniones (yukta-viyuktābhyaḥ), se engendran (sañjātaḥ) los nueve (nava) grupos (de letras) (vargakaḥ). Y (ca) Ella (sā tu), al estar caracterizada (upalakṣitā) por nueve (nava) grupos (de letras) (varga), se describe (smṛtā) en nueve maneras (navadhā).

¡Oh diosa (devi)!, Ella está contenida (gatā) en los cinco (pañca) mantra-s (mantra) (llamados) Sadyojāta (sadya), etc. (ādiḥ) sucesivamente (anukramāt). Por esa razón (tena), ¡oh líder (nāyike) de los dioses (sura)!, se la describe (proktā) (y) ha de ser conocida (jñātavyā) en cinco modos (pañcavidhā). ¡Oh diosa (devi)!, se dice que Ella (udāhṛtā) está (sthā) en doce (dvādaśa) (puesto que) existe (gā) en las doce (dvādaśa) vocales (svara). Ella está presente (sthitā) desde la letra (kāra-ādi) 'a' (a) hasta la letra (kāra-antā) 'kṣa' (kṣa) en la forma de cincuenta (pañcāśatā) variedades (bhidā).

(Mientras) permanece (sthā) en el corazón (hṛd), se dice que Ella (proktā) consiste en un átomo (eka-āṇavā); (y) en la garganta (kaṇṭhe), se dice que Ella (proktā) está compuesta de dos (átomos) (dvitīyakā). Sin embargo (tu), siempre (sadā) situada (sthitā) en la raíz (mūle) de la lengua (jihvā) a Ella se la conoce como (jñātavyā) estando formada por tres átomos (tris-āṇavā). En la punta (agre) de la lengua (jihvā), existe producción (niṣpattiḥ) de letras (varṇa), (y) no hay ninguna (na) duda (saṁśayaḥ) sobre esto (atra). La producción (niṣpattiḥ) de palabra(s) (śabdasya) (sucede) de esta forma (evam). (El mundo, que es) el conjunto de todas las cosas creadas, ya sean animadas o inanimadas (cara-acaram), está penetrado (vyāptam) por las palabras (śabda)"||

etc., mediante estas y otras declaraciones (iti-ādinā) expresadas en el libro --en el Tantrasadbhāva-- (granthena), Mātṛkā (mātṛkā) consiste en (ātmaka) Parāvāk --el Habla Suprema o Parāśakti, desde donde surgen todas las letras-- (parāvāk), que es la Śakti o Poder (śakti) del Más Alto Bhairava --el Señor Supremo-- (para-bhairavīya). Por esta misma razón (atas eva), puesto que se ha dicho (en el Tantrasadbhāva) (uktatvāt) que existe surgimiento o aparición (udayasya) de todas (sarva) las letras (varṇa) a causa de las variedades (vaicitryeṇa) (generadas) a partir de la unión (sambheda) de la extensión (prasara) de las śakti-s (śakti) cuyos nombres (son) (ākhya) Jyeṣṭhā (jyeṣṭhā), Raudrī (raudrī) (y) Ambā o Ambikā (ambā), (es) únicamente (eva) esa (sā) afortunada (bhagavatī) Vidyāśarīrasattā —(luminosa) Existencia o Ser (de la Perfecta Conciencia del Yo) (sattā), (la cual consiste en multitud de palabras) cuya esencia (śarīra) (es) el conocimiento (del más alto no dualismo) (vidyā)—, como (ya) se explicó (vyākhyāta-rūpā), la que es el secreto (rahasyam) de los mantra-s (mantrāṇām) que están encarnados (śarīrāṇām) en la estrecha unión (saṅghaṭṭanā) de las letras (varṇa). Esto es lo que se ha mostrado y enseñado (por medio de la cita anterior del renombrado Tantrasadbhāva) (iti pradarśitam)|

En cada Āgama --escritura revelada-- (prati-āgamam ca), ésta (ayam eva) (es) la intención (āśayaḥ) de la declaración (kathanasya) acerca del surgimiento (uddhāra) de los mantra-s (mantra) según (pūrvakam) la extensión (prastāra) de Mātṛkā (mātṛkā) (y) Mālinī (mālinī)6 |

Llevamos a cabo (asmābhiḥ kṛtaḥ) el pesado trabajo (bharaḥ) (de mostrar) la concordancia (saṁvāde) entre los Āgama-s (āgama) (y) los Śivasūtra-s (śivasūtrāṇām) ya que (estos últimos) son (rūpatvāt) un compendio (saṅgraha) de la esencia (sāra) de los Āgama-s (āgama) secretos (rahasya). Así (iti), (la gente) no debe estar descontenta (na... asūyitavyam) con nosotros (asmabhyam)|

De este modo (evam), incluso (api) si (yadi) después de (todas) las concordancias con los Āgama-s (que hemos indicado) (saṁvādite āgame), el significado (arthaḥ) secreto (rahasya) (todavía) no se comprende (na buddhyate), entonces (tasmāt) se debe realizar (kāryā) la adoración (saparyā) de un verdadero (sad) Guru --preceptor espiritual-- (guru)|

Este (eṣaḥ) significado (arthaḥ) del (presente) aforismo (sūtra) se ha exhibido (darśitaḥ) mediante este (anena) par de (dvayena) kārikā-s --aforismos-- (kārikā) en las Spandakārikā-s (spande).

Prendiéndose (ākramya) de esa (tad) Fuerza (balam), los Mantra-s (mantrāḥ... iti)...|
(Ver Spandakārikā-s II, 1 y 2)

||3||

1  Ver el último aforismo de la Primera Sección.Retornar 

2  Los compuestos Bahuvrīhi son atributivos. Cuando se los disuelve, aparece la palabra "yad" (el/la/lo cual, que, quien) declinada en cualquiera de los casos posibles (salvo el Vocativo). Aquí, aparece declinada en Genitivo singular: yasya (del cual, de la/lo cual, de quien, cuyo/a). Para más información, lee mi introducción a compuestos atributivos.Retornar 

3  A pesar de la ampulosa glosa de Kṣemarāja que podría confundir a alguna gente, la enseñanza muestra un hecho simple: Si repites un mantra sin prestar atención a la conciencia del Yo o Śakti, tu mantra no te llevará a la meta final, es decir, a tu propio Ser. Por eso es que esto es Śāktopāya (el medio que atañe a Śakti). En Śāktopāya la concentración está siempre en la raíz del mantra, en la conciencia del Yo, y no en el mantra mismo. Por supuesto, durante tu práctica atraviesas muchas fases, pero al final tu atención debe reposar en la conciencia del Yo (Śakti) o tu mantra no será exitoso puesto que sólo Ella es el secreto de los mantra-s. Ella es el Poder que da nacimiento a todos los mantra-s, ¡y sobre ello no hay duda alguna! Éste es el significado.Retornar 

4  Para recoger más información acerca de Mātṛkā, lee el cuarto aforismo (y su comentario) de la Primera Sección.Retornar 

5  Los significados de muchas cosas contenidas en la cita de este Tantra son tan profundos y esotéricos que tomé la decisión de no comentar nada sobre todos ellos aquí de ahora en adelante. Esto debe ser explicado en profundidad en mis estudios de la sección Trika. La razón es muy sencilla: Si no tienes suficiente conocimiento y experiencia "básicos" sobre esto (cakra-s, kuṇḍalinī, etc.), unas cortas notas explicativas sólo traerán más confusión y malos entendidos. E incluir notas explicativas demasiado largas aquí no es práctico. A medida que leas el resto del texto citado verás muy claramente lo que quise decir. De todos modos, si consultas Meditación 6 podrás recoger mucha información relevante sobre este tema (algunos nombres cambian pero las características permanecen).Retornar 

6  Expliqué sucintamente el significado de Mātṛkā y Mālinī en la tercera nota de I, 22.Retornar 

al inicio


 Aforismo 4

येषां तु एवंविधमेतन्मन्त्रवीर्यं प्रोक्तमहाह्रदानुसन्धानौपयिकमपि परमेश्वरेच्छात एव न हृदयङ्गमीभवत्यपि त्वानुषङ्गिकमात्रविन्दुनादादिकलाजनितासु मितसिद्धिषु चित्तं रोहति तेषाम्—


गर्भे चित्तविकासोऽविशिष्टविद्यास्वप्नः॥४॥


गर्भोऽख्यातिर्महामाया तत्र तदात्मके मितमन्त्रसिद्धिप्रपञ्चे यश्चित्तस्य विकासस्तावन्मात्रे प्रपञ्चे सन्तोषोऽसावेवाविशिष्टा सर्वजनसाधारणरूपा विद्या किञ्चिज्ज्ञत्वरूपाशुद्धविद्या सैव स्वप्नो भेदनिष्ठो विचित्रो विकल्पात्मा भ्रमः। तदुक्तं पातञ्जले

ते समाधावुपसर्गा व्युत्थाने सिद्धयः॥ (३-३७)

इति। तदेतत्

अतो विन्दुरतो नादो रूपमस्मादतो रसः।
प्रवर्तन्तेऽचिरेणैव क्षोभकत्वेन देहिनः॥

इत्यनेन दर्शितम्॥४॥

Yeṣāṁ tu evaṁvidhametanmantravīryaṁ proktamahāhradānusandhānaupayikamapi parameśvarecchāta eva na hṛdayaṅgamībhavatyapi tvānuṣaṅgikamātravindunādādikalājanitāsu mitasiddhiṣu cittaṁ rohati teṣām—


Garbhe cittavikāso'viśiṣṭavidyāsvapnaḥ||4||


Garbho'khyātirmahāmāyā tatra tadātmake mitamantrasiddhiprapañce yaścittasya vikāsastāvanmātre prapañce santoṣo'sāvevāviśiṣṭā sarvajanasādhāraṇarūpā vidyā kiñcijjñatvarūpāśuddhavidyā saiva svapno bhedaniṣṭho vicitro vikalpātmā bhramaḥ| Taduktaṁ pātañjale

Te samādhāvupasargā vyutthāne siddhayaḥ|| (3-37)

iti| Tadetat

Ato vindurato nādo rūpamasmādato rasaḥ|
Pravartante'cireṇaiva kṣobhakatvena dehinaḥ||

ityanena darśitam||4||


(Lo que se expresa mediante el siguiente aforismo le sobreviene) a aquéllos (teṣām) a quienes (yeṣām) tal (evaṁvidham) potencia (vīryam) de este (etad) mantra (mantra), (que --o sea, la potencia-- es) también (api) un medio (upayikam) para la unión (ca) con el antedicho (prokta) Gran (mahā) Lago (hrada)1 , no (na) toca (sus) corazon(es) (hṛdayaṅgamī-bhavati) a través de la Voluntad (icchātaḥ) del Señor (īśvara eva) Supremo (parama), sino más bien (api tu) cuya(s) (yeṣām) mente(s) (cittam) está(n) puesta(s) en (rohati) limitados (mita) poderes sobrenaturales (siddhiṣu) nacidos (janitāsu) de Śakti (kalā) (tales como) Vindu (vindu), Nāda (nāda), etc. (ādi)2 , (que son) meramente (mātra) secundarios (ānuṣaṅgika)


La satisfacción (vikāsaḥ) mental (citta) en (limitados) poderes máyicos (garbhe) (es) un (mero) sueño (svapnaḥ) (basado en) el conocimiento (vidyā) inferior (aviśiṣṭa)||4||


Garbha o poderes máyicos (garbhaḥ) (es) ignorancia primordial --ignorancia acerca del propio Ser-- (akhyātiḥ) (también denominada) gran (mahā) Māyā (māyā). Esa (yaḥ) satisfacción (vikāsaḥ) mental (cittasya) allí (tatra), (es decir,) en ese (Garbha) (tad-ātmake) que es manifestación (prapañce) de limitados (mita) poderes sobrenaturales (siddhi) derivados del mantra (mantra), (es) contento (santoṣaḥ) en (tal) fenómeno (prapañce) condicionado (tāvat-mātre) --lit. en un fenómeno que llega solamente a tal punto--. Ése (asau eva) (es) conocimiento (vidyā) común (sādhāraṇa-rūpā) a toda (sarva) la gente (jana) (y en consecuencia) inferior o no especial (aviśiṣṭā). (Es) conocimiento (vidyā) impuro (aśuddha) que tiene que ver con conocer (jñatva-rūpā) sólo un poco (kiñcid). Ello (sā) (es) muy ciertamente (eva) un sueño (svapnaḥ), (a saber,) una extraña (vicitraḥ) confusión (bhramaḥ) hecha de pensamientos (vikalpa-ātmā) (y) basada (niṣṭhaḥ) en diferencias --es decir, dualidad-- (bheda)|

Eso (tad) se declara (también) (uktam) en los Pātañjalayogasūtra-s (pātañjale):

"Esos (poderes sobrehumanos) (te) son obstáculos o estorbos (upasargāḥ) en el Samādhi (samādhau), (pero) logros (siddhayaḥ) en Vyutthāna --es decir, en el estado ordinario de conciencia en el cual la mente fluctúa-- (vyutthāne... iti)"||(III-37)

Esa misma (verdad) (tad etad) se ha mostrado (darśitam) mediante este (aforismo en las Spandakārikā-s) (anena):

"A partir de este (Unmeṣa) (atas... atas... asmāt atas), Vindu --luz divina-- (vinduḥ), Nāda --sonido divino-- (nādaḥ), Rūpa --forma divina-- (rūpam) (y) Rasa --sabor divino-- (rasaḥ) pronto (acireṇa eva) aparecen (pravartante) ante un alma encarnada (dehinaḥ) como un factor perturbador (kṣobhakatvena... iti)"||
(Ver Spandakārikā-s III, 10)

||4||

1  Ver I, 22 al final de la Primera Sección.Retornar 

2  Vindu (o Bindu) y Nāda deben ser interpretados en este contexto como luces y sonidos sobrenaturales pero sin importancia, que le llegan a un aspirante durante su práctica espiritual, todos los cuales son un factor perturbador al final. Por supuesto, el autor no está hablando sobre los Supremos Vindu y Nāda que son el divino par de Śakti y Śiva.Retornar 

al inicio


 Aforismo 5

यदा त्वागतामपि मितसिद्धिं खिलीकृत्य परामेव स्थितिमवष्टभ्नाति योगी ततः—


विद्यासमुत्थाने स्वाभाविके खेचरी शिवावस्था॥५॥


प्राङ्निर्दिष्टसतत्त्वाया विद्यायाः स्वाभाविके समुत्थाने परमेशेच्छामात्रघटिते मितसिद्धिन्यग्भाविनि सहजे समुन्मज्जने खे बोधगगने चरतीति खेचरी मुद्राभिव्यज्यते। कीदृशी खेचरी शिवस्य चिन्नाथस्यावस्थातुः सम्बन्धिन्यवस्था स्वानन्दोच्छलत्तारूपा। न तु

बद्ध्वा पद्मासनं योगी नाभावक्षेश्वरं न्यसेत्।
दण्डाकारं तु तावत्तन्नयेद्यावत्कखत्रयम्॥
निगृह्य तत्र तत्तूर्णं प्रेरयेत्खत्रयेण तु।
एतां बद्ध्वा महायोगी खे गतिम् प्रतिपद्यते॥

इत्येवं संस्थानविशेषानुसरणरूपापि तु

... पराम्।
गतिमेत्यर्थभावेन कुलमार्गेण नित्यशः॥
चरते सर्वजन्तूनां खेचरी नाम सा स्मृता।

इति— श्रीतन्त्रसद्भावनिरूपितपरसंवित्तिस्वरूपा। एवमिह भेदात्मकमायीयसमस्तक्षोभप्रशान्त्या चिदात्मकस्वरूपोन्मज्जनैकरूपं मन्त्रवीर्यं मुद्रावीर्यं चादिष्टम्। तदुक्तं कुलचूडामणौ

एकं सृष्टिमयं बीजमेका मुद्रा च खेचरी।
द्वावेतौ यस्य जायेते सोऽतिशान्तपदे स्थितः॥

इति। स्पन्दे तु मन्त्रवीर्यस्वरूपनिरूपणेनैव मुद्रावीर्यं सङ्गृहीतम्।

यदा क्षोभः प्रलीयेत तदा स्यात्परमं पदम्।

इत्यर्धेनान्यपरेणापि चूडामण्युक्तं खेचरीस्वरूपं भङ्ग्या सूचितम्॥५॥

Yadā tvāgatāmapi mitasiddhiṁ khilīkṛtya parāmeva sthitimavaṣṭabhnāti yogī tataḥ—


Vidyāsamutthāne svābhāvike khecarī śivāvasthā||5||


Prāṅnirdiṣṭasatattvāyā vidyāyāḥ svābhāvike samutthāne parameśecchāmātraghaṭite mitasiddhinyagbhāvini sahaje samunmajjane khe bodhagagane caratīti khecarī mudrābhivyajyate| Kīdṛśī khecarī śivasya cinnāthasyāvasthātuḥ sambandhinyavasthā svānandocchalattārūpā| Na tu

Baddhvā padmāsanaṁ yogī nābhāvakṣeśvaraṁ nyaset|
Daṇḍākāraṁ tu tāvattannayedyāvatkakhatrayam||
Nigṛhya tatra tattūrṇaṁ prerayetkhatrayeṇa tu|
Etāṁ baddhvā mahāyogī khe gatim pratipadyate||

ityevaṁ saṁsthānaviśeṣānusaraṇarūpāpi tu

... parām|
Gatimetyarthabhāvena kulamārgeṇa nityaśaḥ||
Carate sarvajantūnāṁ khecarī nāma sā smṛtā|

iti— śrītantrasadbhāvanirūpitaparasaṁvittisvarūpā| Evamiha bhedātmakamāyīyasamastakṣobhapraśāntyā cidātmakasvarūponmajjanaikarūpaṁ mantravīryaṁ mudrāvīryaṁ cādiṣṭam| Taduktaṁ kulacūḍāmaṇau

Ekaṁ sṛṣṭimayaṁ bījamekā mudrā ca khecarī|
Dvāvetau yasya jāyete so'tiśāntapade sthitaḥ||

iti| Spande tu mantravīryasvarūpanirūpaṇenaiva mudrāvīryaṁ saṅgṛhītam|

Yadā kṣobhaḥ pralīyeta tadā syātparamaṁ padam|

ityardhenānyapareṇāpi cūḍāmaṇyuktaṁ khecarīsvarūpaṁ bhaṅgyā sūcitam||5||


Pero (tu) cuando (yadā) el Yogī (yogī), tras considerar como vanos (khilīkṛtya) inclusive (api) a los limitados (mita) poder(es) sobrenatural(es) (siddhim) que (le) sobrevinieron (āgatām), firmemente (sthitim) recurre (avaṣṭabhnāti) a la Más Alta (Śakti) (parām eva), entonces (tatas)


Durante el espontáneo (svābhāvike) surgimiento (samutthāne) del (Más Alto) Conocimiento (vidyā), (ocurre) un movimiento en el ilimitado espacio de la Conciencia (khecarī), (que se denomina) el estado (avasthā) de Śiva (śiva)||5||


Durante el espontáneo (svābhāvike) surgimiento --samutthāna-- (samutthāne) del (Más Alto) Conocimiento (vidyāyāḥ) cuya naturaleza (satattvāyāḥ) se indicó previamente (en el tercer aforismo de la presente Sección) (prāñc-nirdiṣṭa), (a saber,) durante el natural (sahaje) surgimiento o aparición --samunmajjana-- (samunmajjane) (del Conocimiento del más alto no dualismo) que sucede (ghaṭite) meramente (mātra) por el deseo (icchā) del Señor (īśa) Supremo (parama) (y) que rebaja --o sea, que mueve hacia un nivel inferior-- (nyagbhāvini) a los limitados (mita) poderes sobrenaturales (siddhi), Khecarī mudrā (khecarī mudrā)(es decir,) "esto que se mueve (carati) en Kha (khe) (o) el espacio (gagane) de la Conciencia (bodha... iti)"— se manifiesta (abhivyajyate)|

¿Qué tipo de (kīdṛśī) Khecarī (khecarī)? (Ella --Khecarī-- es) el estado (avasthā) perteneciente (sambandhinī) al poseedor de tal estado (avasthātuḥ), (en definitiva,) a Śiva (śivasya) (o) el Señor (nāthasya) de la Conciencia (cit). (Este estado) consiste en (rūpā) un brotar (ucchalattā) de la propia (sva) Bienaventuranza (ānanda)|

(En este contexto, Khecarī) no es en absoluto (na tu) lo que resulta (anusaraṇarūpā) a partir de una particular (viśeṣa) forma (saṁsthāna) (adoptada por ciertas partes del cuerpo) de esta manera (evam):

"Después de asumir (baddhvā) la postura (āsanam) del loto (padma), el Yogī (yogī), (permaneciendo erecto) como un palo (daṇḍa-ākāram tu), debería fijar (nyaset) al señor de los sentidos --o sea, a su mente-- (akṣa-īśvaram) en el ombligo (nābhau); (luego,) él debería guiar (nayet) a eso --a la mente-- (tad) por el tiempo necesario (tāvat) hasta que (yāvat) (alcance) al grupo de las tres (śakti-s) (trayam) (que se mueven) en el espacio (kha) de la cabeza (ka)1 . Tras sostener (su mente) (nigṛhya) ahí --en ese estado-- (tatra), debería poner a esa (mente) en movimiento --es decir, impulsarla hacia adelante-- (tad... prerayet) rápidamente (tūrṇam) mediante el (antedicho) Khatraya o grupo de tres (śakti-s) que se mueven en el espacio (de la cabeza) (khatrayeṇa tu). Una vez que ha alcanzado --lit. habiendo asumido-- (baddhvā) esta (condición de Khecarī) (etām), el gran (mahā) Yogī (yogī) adquiere movimiento (gatim pratipadyate) en el cielo (khe... iti) --o sea, puede volar en el cielo--"||
(Ver Mālinīvijayatantra VII, 15-17)

sino que (api tu) (Khecarī es realmente) eso cuya esencia (sva-rūpā) (consiste en) la Conciencia (saṁvitti) Suprema (para) tal como se define (nirūpita) en el venerable (śrī) Tantrasadbhāva (tantrasadbhāva):

"... (el Yogī) alcanza (eti) el Más Alto (parām) Estado (gatim) a través de la senda (mārgeṇa) de Kula --de la Śakti-- (kula) siempre (nityaśaḥ) en verdad (artha-bhāvena). (Cuando) ese (estado suyo --del Yogī--) (sā) se mueve (carate) en todos (sarva) los seres (jantūnām), (entonces) se lo conoce (smṛtā) con el nombre (nāma) de Khecarī (khecarī)"||

De este modo (evam), aquí --en este contexto-- (iha), (tanto) la potencia (vīryam) de los mantra-s (mantra) como --lit. y-- (ca) la potencia (vīryam) de mudrā (mudrā)2  se indican (ādiṣṭam) como esto cuya única forma (eka-rūpam) (aparece como) un surgimiento (unmajjana) de la propia naturaleza esencial (sva-rūpa) que es (ātmaka) Conciencia (cit), aplacando (praśāntyā) todas (samasta) las perturbaciones (kṣobha) derivadas de Māyā (māyīya), la cual --Māyā-- tiene que ver (ātmaka) con las diferencias --con dualidad-- (bheda) --en suma, tanto la potencia de los mantra-s como la potencia de mudrā son esencialmente Khecarī--|

(También) se menciona (uktam) esa (enseñanza) (tad) en el Kulacūḍāmaṇi (kulacūḍāmaṇau) :

"(Hay solamente) una (ekam) semilla --o mantra semilla-- (bījam) de la que se compone (mayam) la manifestación (universal entera) (sṛṣṭi), y (ca) (hay solamente) una (ekā) mudrā (mudrā) (llamada) Khecarī (khecarī). Aquél (saḥ) en quien (yasya) estas (etau) dos (dvau) ocurren (jāyete) está establecido (sthitaḥ) en el estado (pade) de Atiśānta (atiśānta... iti)3 "||

En las Spandakārikā-s (spande tu) se ha compendiado (saṅgṛhītam) la potencia (vīryam) de mudrā (mudrā) definiendo (nirūpaṇena eva) la naturaleza esencial (sva-rūpa) de la potencia (vīrya) de los mantra-s (mantra):

"Cuando (yadā) se disuelve por completo (pralīyeta) la agitación (kṣobhaḥ)... entonces (tadā) el Supremo (paramam) Estado (padam) ocurre (syāt... iti)"||
(Ver Spandakārikā-s I, 9)

Mediante la mitad (de ese aforismo) (ardhena), se indicó indirectamente (bhaṅgyā sūcitam) la naturaleza (sva-rūpam) de Khecarī (khecarī) tal como se expresa (uktam) en el Kulacūḍāmaṇi (cūḍāmaṇi), aunque (api) desde otro punto de vista (anya-pareṇa)||5||

1  Khatraya o "la tríada del espacio" es el grupo de los tres poderes (śakti-s) llamados Śakti, Vyāpinī (también conocida como Vyāpikā) y Samanā. Lee mi explicación de las etapas 9, 10 y 11 en Meditación 6 para recoger más información relevante.Retornar 

2  El término mudrā no debe ser interpretado aquí como en Haṭhayoga, donde se lo define como una disposición de ciertas partes del cuerpo físico (o incluso de todo el cuerpo físico). No, eso no es cierto en este caso. En este contexto, mudrā debe ser considerada como un estado que da Dicha, disuelve la esclavitud y sella por completo, en suma, hace que la mente se funda con el Ser Supremo. Así, Khecarī mudrā es la mudrā o estado bienaventurado que se mueve en el infinito espacio de la Conciencia. En otras palabras, Khecarī mudrā es el estado de Śiva tal como el presente aforismo lo señala. Asimismo, puesto que uno de los epítetos de Śiva es Khecara, el término Khecarī mudrā indica claramente Su estado.Retornar 

3  La palabra "Atiśānta" puede ser traducida en dos maneras. Primero, tomando el significado "excesivamente" para el prefijo "áti", el término significaría "excesivamente śānta o pacífico". Por último, tomando el significado "más allá de", querría decir "más allá de śānta o lo que está calmo (es decir, lo que está estacionario)". En este sentido, el estado de Atiśānta logrado por el gran Yogī en quien esas dos (la semilla --Aham o conciencia del Yo-- y Khecarī) ocurren está lleno de Spanda o la divina Vibración del Ser. Spanda es Śakti, o sea, conciencia del Yo, y en consecuencia nunca está estacionario sino en constante movimiento. Éste es el significado.Retornar 

al inicio


 Aforismo 6

तदत्र मुद्रामन्त्रवीर्यासादनेऽपि—


गुरुरुपायः॥६॥


गृणात्युपदिशति तात्त्विकमर्थमिति गुरुः सोऽत्र व्याप्तिप्रदर्शकत्वेनोपायः। तदुक्तं श्रीमालिनीविजये

स गुरुर्मत्समः प्रोक्तो मन्त्रवीर्यप्रकाशकः।

इति। स्पन्दे त्वेवमादिप्रसिद्धत्वान्न सङ्गृहीतम्।

अगाधसंशयाम्भोधिसमुत्तरणतारिणीम्।
वन्दे विचित्रार्थपदां चित्रां तां गुरुभारतीम्॥

इति— पार्यन्तिकोक्त्या चैतदपि सङ्गृहीतमेव।

गुरुर्वा पारमेश्वर्यनुग्राहिका शक्तिः। यथोक्तं श्रीमालिनीविजये

शक्तिचक्रं तदेवोक्तं गुरुवक्त्रं तदुच्यते।

इति। श्रीमन्त्रिशिरोभैरवेऽपि

गुरोर्गुरुतरा शक्तिर्गुरुवक्त्रगता भवेत्।

इति। सैवावकाशं ददत्युपायः॥६॥

Tadatra mudrāmantravīryāsādane'pi—


Gururupāyaḥ||6||


Gṛṇātyupadiśati tāttvikamarthamiti guruḥ so'tra vyāptipradarśakatvenopāyaḥ| Taduktaṁ śrīmālinīvijaye

Sa gururmatsamaḥ prokto mantravīryaprakāśakaḥ|

iti| Spande tvevamādiprasiddhatvānna saṅgṛhītam|

Agādhasaṁśayāmbhodhisamuttaraṇatāriṇīm|
Vande vicitrārthapadāṁ citrāṁ tāṁ gurubhāratīm||

iti— pāryantikoktyā caitadapi saṅgṛhītameva|

 

Gururvā pārameśvaryanugrāhikā śaktiḥ| Yathoktaṁ śrīmālinīvijaye

Śakticakraṁ tadevoktaṁ guruvaktraṁ taducyate|

iti| Śrīmantriśirobhairave'pi

Gurorgurutarā śaktirguruvaktragatā bhavet|

iti| Saivāvakāśaṁ dadatyupāyaḥ||6||


Ahora aquí (tad atra), con respecto a la adquisición (āsādane) de la potencia (vīrya) de mantra (mantra) (y) mudrā (mudrā... api), (Śiva dice)


El Guru (guruḥ) (es) el medio (upāyaḥ)||6||


Guru (guruḥ) (es el que) proclama (gṛṇāti) (y) enseña (upadiśati) el significado (artham) verdadero (tāttvikam... iti). Él (saḥ) (es) aquí (atra) el medio (upāyaḥ) que muestra (pradarśakatvena) Vyāpti (vyāpti)1 |

Eso (tad) (es) lo que se ha dicho (uktam) en el venerable Mālinīvijayatantra (śrī-mālinīvijaye) (donde Śiva le dice a Pārvatī):

"(Además, el que conoce todos estos tattva-s o categorías como son realmente) se dice que es (proktaḥ) un guru (saḥ guruḥ) igual (samaḥ) a Mí (mad), (y por consiguiente) revela (prakāśakaḥ) la virilidad o potencia (vīrya) de los mantra-s (mantra... iti)"|2 
(Ver Mālinīvijayatantra II, 10)

Puesto que tal (tema) es bien conocido --es decir, guru, etc.-- (evam-ādi-prasiddhatvāt), no (na) se lo compendia (saṅgṛhītam) en las Spandakārikā-s (spande tu)|

No obstante (ca), a este (tema) (etad) se lo ha compendiado (de algún modo) también (api saṅgṛhītam eva) por medio de las palabra(s) (uktyā) finales (pāryantika) (en esa escritura) --en definitiva, por medio de la penúltima estrofa de las Spandakārikā-s--:

"Rindo homenaje (vande) a esa (tām) maravillosa (citrām) habla (bhāratīm) del Guru (guru), que (está llena de) múltiples (vicitra) palabras --pada-- (padām) (con sus respectivos) significados (artha), (y) que le permite (a uno) (tāriṇīm) cruzar sin peligro (samuttaraṇa) el insondable (agādha) océano (ambhodhi) de la duda (saṁśaya... iti)"||
(Ver Spandakārikā-s IV, 1)

O (vā) el guru (guruḥ) (puede ser definido como) el Poder (śaktiḥ) otorgador de Gracia (anugrāhikā) del Señor Supremo (pārama-īśvarī)|

Como (yathā) se ha mencionado (uktam) en el venerable Mālinīvijayatantra (śrī-mālinīvijaye):

"Se ha dicho que (uktam) ese (Poder otorgador de Gracia) (tad eva) (es) el grupo (cakra) de poderes (śakti), (y) se ha dicho que (ucyate) eso (tad) (es) la boca (vaktram) del guru (guru... iti)"|

Asimismo (api), en el venerable Mantriśirobhairava (śrī-mantriśirobhairave):

"El poder (śaktiḥ) que reside (gatā) en la boca (vaktra) del guru (guru) es (bhavet) más grande (gurutarā) que el guru (mismo) (guroḥ... iti)"|

Ese mismo (Poder otorgador de Gracia) (sā eva) que da (dadatī) una oportunidad favorable (avakāśam) (es) el medio (upāyaḥ)||6||

1  En este contexto, "Vyāpti" (lit. penetración) debe ser interpretado como "eso cuya naturaleza es la potencia de los mantra-s y la potencia de mudrā".Retornar 

2  La primera línea faltante de la estrofa: "यः पुनः सर्वतत्त्वानि वेत्त्येतानि यथार्थतः।" - "Yaḥ punaḥ sarvatattvāni vettyetāni yathārthataḥ|" debe suministrarse para comprender por qué agregué "Además, el que conoce todos estos tattva-s o categorías como son realmente" entre paréntesis a mi traducción. Muy bien, ahora está claro.Retornar 

al inicio


 Aforismo 7

He explicado totalmente este aforismo y su respectivo comentario en Primeros Pasos (4), Primeros Pasos (5) y Primeros Pasos - 1. Es por ello que aquí no habrá notas explicativas.

तस्माद्गुरोः प्रसन्नात्—


मातृकाचक्रसम्बोधः॥७॥


शिष्यस्य भवतीति शेषः। श्रीपरात्रिंशकादिनिर्दिष्टनीत्याहंविमर्शप्रथमकलानुत्तराकुलस्वरूपा प्रसरन्त्यानन्दस्वरूपा सतीच्छेशनभूमिकाभासनपुरःसरं ज्ञानात्मिकामुन्मेषदशां ज्ञेयाभासासूत्रणाधिक्येन चोनतां प्रदर्श्य इच्छामेव द्विरूपां विद्युद्विद्योतनकल्पतेजोमात्ररूपेण स्थैर्यात्मना चैषणीयेन रञ्जितत्वाद्रलश्रुत्यारूषितेनात एव स्वप्रकाशात्मीकृतमेयाभासत्वतोऽमृतरूपेण मेयाभासारूषणमात्रतश्च बीजान्तरप्रसवासमर्थतया षण्ढाख्यबीजचतुष्टयात्मना रूपेण प्रपञ्च्य प्रोक्तानुत्तरानन्देच्छासङ्घट्टेन त्रिकोणबीजमनुत्तरानन्दोन्मेषयोजनया च क्रियाशक्त्युपगमरूपमोकारं प्रोक्तैतद्बीजद्वयसङ्घट्टेन षट्कोणं शूलबीजं चेच्छाज्ञानशक्तिव्याप्तपूर्णक्रियाशक्तिप्रधानत्वाच्छक्तित्रयसङ्घट्टनमयं प्रदर्श्य इयत्पर्यन्तविश्वैकवेदनरूपं बिन्दुमुन्मील्य युगपदन्तर्बहिर्विसर्जनमयबिन्दुद्वयात्मानं विसर्गभूमिमुद्दर्शितवत्यत एवान्तर्विमर्शनेनानुत्तर एवैतद्विश्वं विश्रान्तं दर्शयति बहिर्विमर्शेन तु कादिमान्तं पञ्चकपञ्चकम् अ-इ-उ-ऋ-ऌ-शक्तिभ्यः पुरुषान्तं समस्तं प्रपञ्चयति। एकैकस्याश्च शक्तेः पञ्चशक्तित्वमस्तीत्येकैकतः पञ्चकोदयः। आभ्य एव शक्तिभ्यः शिक्षोक्तसञ्ज्ञानुसारेणान्तःपुम्भूमौ नियत्यादिकञ्चुकत्वेनावस्थानादन्तस्थाख्यान्प्रमातृभूमिधारणेन विश्वधारणाद्धारणाशब्देनाम्नायेषूक्तान् तदुपरिभेदविगलनेनाभेदापत्त्योन्मिषितत्वादूष्माभिधानाञ्चतुरो वर्णानाभासितवती। अत्र चान्ते सर्वसृष्टिपर्यन्तवर्ति परिपूर्णममृतवर्णं प्रदर्श्य तदन्ते प्राणबीजप्रदर्शनं कृतं तदनुत्तरशक्त्याप्यायितानाहतमयमियद्वाच्यवाचकरूपं षडध्वस्फारमयं विश्वमिति प्रत्यभिज्ञापयितुम्। अत एव प्रत्याहारयुक्त्यानुत्तरानाहताभ्यामेव शिवशक्तिभ्यां गर्भीकृतमेतदात्मकमेव विश्वमिति महामन्त्रवीर्यात्मनोऽहंविमर्शस्य तत्त्वम्। यथोक्तमस्मत्परमेष्ठिश्रीमदुत्पलदेवपादैः

प्रकाशस्यात्मविश्रान्तिरहम्भावो हि कीर्तितः।
उक्ता सैव च विश्रान्तिः सर्वापेक्षानिरोधतः॥
स्वातन्त्र्यमथ कर्तृत्वं मुख्यमीश्वरतापि च।

इति। तदियत्पर्यन्तं यन्मातृकायास्तत्त्वं तदेव ककारसकारप्रत्याहारेणानुत्तरविसर्गसङ्घट्टसारेण कूटबीजेन प्रदर्शितमन्त इत्यलं रहस्यप्रकटनेन। एवंविधायाः

... न विद्या मातृकापरा।

इत्याम्नायसूचितप्रभावाया मातृकायाः सम्बन्धिनश्चक्रस्य प्रोक्तानुत्तरानन्देच्छादिशक्तिसमूहस्य चिदानन्दघनस्वस्वरूपसमावेशमयः सम्यग्बोधो भवति। एतच्चेह दिङ्मात्रेणोट्टङ्कितम्। विततं त्वस्मत्प्रभुपादैः श्रीपरात्रिंशकाविवरणतन्त्रालोकादौ प्रकाशितम्। उक्तं च श्रीसिद्धामृते

सात्र कुण्डलिनी बीजजीवभूता चिदात्मिका।
तज्जं ध्रुवेच्छोन्मेषाख्यं त्रिकं वर्णास्ततः पुनः॥
आ इत्यवर्णादित्यादि यावद्वैसर्गिकी कला।
ककारादिसकारान्ताद्विसर्गात्पञ्चधा स च॥
बहिश्चान्तश्च हृदये नादेऽथ परमे पदे।
बिन्दुरात्मनि मूर्धान्ते हृदयाद्व्यापको हि सः।
आदिमान्त्यविहीनास्तु मन्त्राः स्युः शरदभ्रवत्।
गुरोर्लक्षणमेतावदादिमान्त्यं च वेदयेत्॥
पूज्यः सोऽहमिव ज्ञानी भैरवो देवतात्मकः।
श्लोकगाथादि यत्कञ्चिदादिमान्त्ययुतं यतः।
तस्माद्विदंस्तथा सर्वं मन्त्रत्वेनैव पश्यति।

इति। एतच्च स्पन्दे

सेयं क्रियात्मिका शक्तिः शिवस्य पशुवर्तिनी।
बन्धयित्री स्वमार्गस्था ज्ञाता सिद्ध्युपपादिका॥

इत्यनेनैव भङ्ग्या सूचितम्॥७॥

Tasmādguroḥ prasannāt—


Mātṛkācakrasambodhaḥ||7||


Śiṣyasya bhavatīti śeṣaḥ| Śrīparātriṁśakādinirdiṣṭanītyāhaṁvimarśaprathamakalānuttarākulasvarūpā prasarantyānandasvarūpā satīccheśanabhūmikābhāsanapuraḥsaraṁ jñānātmikāmunmeṣadaśāṁ jñeyābhāsāsutreṇādhikyena conatāṁ pradarśya icchāmeva dvirūpāṁ vidyudvidyotanakalpatejomātrarūpeṇa sthairyātmanā caiṣanīyena rañjitatvādralaśrutyārūṣitenāta eva svaprakāśātmīkṛtameyābhāsatvato'mṛtarūpeṇa meyābhāsārūṣaṇamātrataśca bījāntaraprasavāsamarthatayā ṣaṇḍḥākhyabījacatuṣṭayātmanā rūpeṇa prapañcya icchāmeva dvirūpāṁ vidyudvidyotanakalpatejomātrarūpeṇa sthairyātmanā caiṣanīyena rañjitatvādralaśrutyārūṣitenāta eva svaprakāśātmīkṛtameyābhāsatvato'mṛtarūpeṇa meyābhāsārūṣaṇamātrataśca bījāntaraprasavāsamarthatayā ṣaṇḍḥākhyabījacatuṣṭayātmanā rūpeṇa prapañcya iyatparyantaviśvaikavedanarūpaṁ bindumunmīlya yugapadantarbahirvisarjanamayabindudvayātmānaṁ visargabhūmimuddarśitavatyata evāntarvimarśenānuttara evaitadviśvaṁ viśrāntaṁ darśayati bahirvimarśena tu kādimāntaṁpañcakapañcakam a-i-u-ṛ-ḷ-śaktibhyaḥ puruṣāntaṁ samastaṁ prapañcayati| Ekaikasyāśca śakteḥ pañcaśaktitvamastītyekaikataḥ pañcakodayaḥ| Ābhya eva śaktibhyaḥ śikṣoktasañjñānusāreṇāntaḥpumbhūmau niyatyādikañcukatvenāvasthānādantasthākhyānpramātṛbhūmidhāraṇena viśvadhāraṇāddhāraṇāśabdenāmnāyeṣūktān taduparibhedavigalanenābhedāpattyonmiṣitatvādūṣmābhidhānāñcaturo varṇānābhāsitavatī| Atra cānte sarvasṛṣṭiparyantavarti paripūrṇamamṛtavarṇaṁ pradarśya tadante prāṇabījapradarśanaṁ kṛtam tadanuttaraśaktyāpyāyitānāhatamayamiyadvācyavācakarūpaṁ ṣaḍadhvasphāramayaṁ viśvamiti pratyabhijñāpayitum| Ata eva pratyāhārayuktyānuttarānāhatābhyāmeva śivaśaktibhyāṁ garbhīkṛtametadātmakameva viśvamiti mahāmantravīryātmano'haṁvimarśasya tattvam| Yathoktamasmatparameṣṭhiśrīmadutpaladevapādaiḥ

Prakāśasyātmaviśrāntirahambhāvo hi kīrtitaḥ|
Uktā saiva ca viśrāntiḥ sarvāpekṣānirodhataḥ||
Svātantryamatha kartṛtvaṁ mukhyamīśvaratāpi ca|

iti| Tadiyatparyantaṁ yanmātṛkāyāstattvaṁ tadeva kakārasakārapratyāhāreṇānuttaravisargasaṅghaṭṭasāreṇa kūṭabījena pradarśitamanta ityalaṁ rahasyaprakaṭanena| Evaṁvidhāyāḥ

... na vidyā mātṛkāparā|

ityāmnāyasūcitaprabhāvāyā mātṛkāyāḥ sambandhinaścakrasya proktānuttarānandecchādiśaktisamūhasya cidānandaghanasvasvarūpasamāveśamayaḥ samyagbodho bhavati| Etacceha diṅmātreṇoṭṭaṅkitam| Vitataṁ tvasmatprabhupādaiḥ śrīparātriṁśakāvivaraṇatantrālokādau prakāśitam| Uktaṁ ca śrīsiddhāmṛte

Sātra kuṇḍalinī bījajīvabhūtā cidātmikā|
Tajjaṁ dhruvecchonmeṣākhyaṁ trikaṁ varṇāstataḥ punaḥ||
Ā ityavarṇādityādi yāvadvaisargikī kalā|
Kakārādisakārāntādvisargātpañcadhā sa ca||
Bahiścāntaśca hṛdaye nāde'tha parame pade|
Bindurātmani mūrdhānte hṛdayādvyāpako hi saḥ|
Ādimāntyavihīnāstu mantrāḥ syuḥ śaradabhravat|
Gurorlakṣaṇametāvadādimāntyaṁ ca vedayet||
Pūjyaḥ so'hamiva jñānī bhairavo devatātmakaḥ|
Ślokagāthādi yatkañcidādimāntyayutaṁ yataḥ|
Tasmādvidaṁstathā sarvaṁ mantratvenaiva paśyati|

iti| Etacca spande

Seyaṁ kriyātmikā śaktiḥ śivasya paśuvartinī|
Bandhayitrī svamārgasthā jñātā siddhyupapādikā||

ityanenaiva bhaṅgyā sūcitam||7||


Por lo tanto (tasmāt), desde un Guru (guroḥ) complacido --prasanna-- (prasannāt)


(Desde un Guru complacido deviene) iluminación (sambodhaḥ) respecto al grupo (cakra) de letras (mātṛkā)||7||


"Deviene (bhavati) al discípulo (śiṣyasya)"; ésta es la parte faltante (iti śeṣaḥ) (del aforismo)|

Según el proceso (nītyā) indicado (nirdiṣṭa) en las venerables (Escrituras) (śrī) Parātriṁśaka (parātriṁśaka), etc. (ādi), Anuttarākula (anuttarākula) es la naturaleza esencial (sva-rūpā) del primer (prathama) aspecto (kalā) de la Conciencia del Yo (ahaṁvimarśa).

(Luego, el primer aspecto de la Conciencia del Yo, es decir, la Śakti pura,) se expande (prasarantī... satī) en la forma de (sva-rūpā) Ānanda (vocal "ā") (ānanda), y por medio de (puraḥsaram) Su Poder Manifestador (ābhāsana) --que aparece como las etapas (bhūmikā) de Icchā (vocal "i") (icchā) e Īśana (vocal "ī") (īśana)-- despliega (pradarśya) el estado (daśām) de Unmeṣa (vocal "u") (unmeṣa) cuya esencia (ātmikām) es Jñāna (jñāna). Y (ca) a través de Su Opulencia (ādhikyena), la cual es el origen (āsūtreṇa) de la destellante manifestación (ābhāsā) de objetos (jñeya), (esa misma Śakti pura hace surgir) a Ūnatā (vocal "ū") (ūnatām).

(A continuación, esta misma Śakti) manifiesta (prapañcya) a la Voluntad (icchām eva) --la cual posee dos (dvi) formas (rūpām) (es decir, "i" e "ī")-- combinada con lo que es meramente (mātrarūpeṇa) una "luz" (tejas) similar al (kalpa) destello (vidyotana) de un relámpago (vidyut) (o sea, el elemento "fuego" cuyo cuerpo o kula es la "r". Ella) también (ca) (manifiesta a Icchā o Voluntad) combinada con eso cuya naturaleza (ātmanā... eṣanīyena) es la firmeza (sthairya) (en otras palabras, el elemento "tierra" cuyo cuerpo o kula es la "l". A partir de estas combinaciones, surgen las vocales "ṛ, ṝ, ḷ y ḹ". Estas vocales no son verdaderamente letras producidas sino sonidos escuchados) porque ellas están (meramente) coloreadas (rañjitatvāt) o teñidas (ārūṣitena) por los sonidos (śrutyā) "ra" (ra) (y) "la" (la) (es decir, por las letras del fuego y de la tierra respectivamente; nota que la "ra" es sencillamente "r" --letra semilla-- más "a", y que la "la" es "l" --letra semilla-- más "a". No solamente) a causa de lo que se estableció en la previa oración (atas eva), sino también puesto que (las vocales ṛ, ṝ, ḷ y ḹ) aparecen (ābhāsatvataḥ) como objetos (sutiles) (meya) asimilados (ātmīkṛta) en su propia (sva) luz (prakāśa), se las conoce como (letras) Imperecederas (amṛtarūpeṇa). Y (ca) puesto que están meramente (mātrataḥ) teñidas (ārūṣaṇa) por la manifestación (ābhāsa) objetiva (meya), no son capaces (asamarthatayā) de dar nacimiento (prasava) a otras (antara) letras semillas (bīja). (Como resultado,) este grupo de cuatro (catuṣṭayātmanā rūpeṇa) letras semillas (bīja) es designado como (ākhya) Eunuco (ṣaṇḍḥa).

(Después de eso, Śakti) manifiesta la letra semilla (bījam) Trikoṇa --la vocal "e"-- (tri-koṇa) por medio de la combinación (saṅghaṭṭena) de Icchā --"i"-- (icchā) con Anuttara --"a"-- (anuttara) y Ānanda --"ā"-- (ānanda), las cuales fueron previamente mencionadas (prokta). Y (ca) a través de la unión (yojanayā) de Unmeṣa --"u"-- (unmeṣa) con Anuttara --"a"-- (anuttara) y Ānanda --"ā"-- (ānanda), (Ella manifiesta) la letra (kāram) "o" (o), cuya naturaleza (rūpam) indica (upagama) (la aparición de) la Kriyāśakti (kriyā-śakti). (Posteriormente,) combinando (saṅghaṭṭena) estos (etad) antedichos (prokta) grupos formados por dos (dvaya) letras semilla (bīja), --es decir. los grupos "a-ā" y "e-o"--, (Śakti) manifiesta (pradarśya) a Ṣaṭkoṇa --la vocal "ai"-- (ṣaṭkoṇam) y (ca) a la letra semilla (bījam) Śūla --la vocal "au"-- (śūla). Puesto que (en la letra "au") hay predominancia (pradhānatvāt) de Kriyāśakti (kriyā-śakti) --en su plenitud-- (pūrṇa) penetrada (vyāpta) por Icchāśakti y Jñānaśakti (icchā-jñāna-śakti), (la Diosa manifiesta esa letra) como estando compuesta (mayam) por la unión o combinación (saṅghaṭṭana) de las tres (traya) śakti-s (arriba mencionadas) (śakti) (o sea, Icchā, Jñāna y Kriyā).

(Posteriormente, la Śakti) despliega (unmīlya) a Bindu (bindum), cuya naturaleza (saṅghaṭṭena) es un Indiviso (eka) Conocimiento (vedana) del universo (viśva), hasta sus mismísimas fronteras (por cierto) (iyatparyanta). (Después, esta Śakti) exhibe (uddarśitavatī) la etapa (bhūmim) del Visarga (visarga), el cual consiste (ātmānam) en un par (dvaya) de puntos (bindu) que están llenos (maya) de simultánea (yugapad) emisión (visarjana) externa (bahis) (e) interna (antar). (Así,) a causa de todo esto (que se ha mencionado) (atas eva), (la Suprema Diosa) --a través de (Su) Conciencia (vimarśanena) interna (antar)-- muestra (darśayati) a este (etad) universo (viśvam) como reposando (viśrāntam) sólo (eva) en Anuttara --es decir, en la vocal "a"-- (anuttaraḥ); pero (tu) por medio de (Su) Conciencia (vimarśena) externa (bahis), (Ella) manifiesta (prapañcayati) --a través de las śakti-s o poderes (śaktibhyaḥ) a-i-u-ṛ-ḷ (a-i-u-ṛ-ḷ)-- cinco grupos (pañcakam) de cinco letras (cada uno) (pañcaka) --empezando (ādi) con la letra "ka" (ka) y terminando (antam) en la letra "ma" (ma)-- como un conjunto (samastam) (de cinco grupos formados por cinco tattva-s o categorías cada uno) --(comenzando con el tattva 36 o elemento tierra) y finalizando (antam) en Puruṣa —tattva 12— (puruṣa)--|

Y (ca) para cada (ekaikasyāḥ) śakti (śakteḥ) (es decir, para cada una de esas cinco letras --a, i, ṛ, ḷ y u--) hay (asti) un grupo de cinco (pañca) śakti-s (śaktitvam). De este modo (iti), a partir de cada una (de estas śakti-s) (ekaikataḥ) (se produce) un surgimiento (udayaḥ) de cinco (letras) (pañcaka)|

(Después de eso,) a partir de las mismas śakti-s (eva śaktibhyaḥ) --comenzando desde la "ā" (ābhyaḥ)-- (el Supremo Poder) manifiesta (ābhāsitavatī) las cuatro (caturaḥ) letras (varṇān) denominadas (ākhyān) Antastha (antastha) (es decir, las letras "ya, ra, la y va") --de conformidad (anusāreṇa) con la terminología (sañjñā) que se utiliza (ukta) en Śikṣā (la ciencia de la fonética) (śikṣā)-- puesto que residen (avasthānāt), junto con Niyati (niyati) y los otros (ādi) Kañcuka-s (kañcukatvena), dentro de (antar) Puruṣa (pumbhūmau). (Por otra parte,) en las Escrituras reveladas (āmnāyeṣu) se las designa (uktān) por medio del término (śabdena) Dhāraṇā (dhāraṇā), porque soportan (dhāraṇāt) al universo (viśva) al sostener (dhāraṇena) la etapa (bhūmi) de "conocedor o experimentador limitado" (pramātṛ). Por encima (upari) de ese (Māyātattva) (tad), (la Venerable Śakti) manifiesta (ābhāsitavatī) las cuatro (caturaḥ) letras (varṇān) llamadas (abhidhānān) Ūṣmā (ūṣmā) (o sea, las letras "śa, ṣa, sa y ha"), puesto que son desplegadas (unmiṣitatvāt) durante la desaparición (vigalanena) de la diferencia (bheda) y la (subsecuente) aparición (āpattyā) de la no diferencia (abheda)|

Y (ca) aquí (atra), (es decir, en las letras Ūṣmā, Śakti o la conciencia del Yo) exhibe (pradārśya) por último (ante) a la completamente perfecta (paripūrṇam) letra (varṇam) Amṛta (amṛta) (la letra "sa"), la cual se sitúa (varti) al final (paryanta) de toda (sarva) la Manifestación (sṛṣṭi). Después (ante) de eso (tad), (Ella) muestra (pradarśanaṁ kṛtam) al Prāṇabīja (prāṇabīja), (la letra "ha". Realiza) eso (tad) para que uno se dé cuenta o reconozca (iti pratyabhijñāpayitum) que este universo (viśvam) [cuya forma (rūpam) abarca (iyat) Vācaka (vācaka) --(palabras)-- (y) Vācya (vācya) --(objetos denotados por esas palabras)-- y consiste (mayam) en la expansión (sphāra) de los seis (ṣaṭ) cursos o senderos (adhva)] alcanza su plenitud (āpyāyita) en Anāhatamaya (anāhatamayam), (un epíteto de la letra "ha"), debido a la Anuttaraśakti (ābhāsitavatī) (la letra "a" o Śiva)|

Por consiguiente (atas eva), el principio o esencia (tattvam) de la conciencia del Yo (aham-vimarśasya), cuya naturaleza (ātmanaḥ) es la Virilidad o Poder (vīrya) del Gran (mahā) Mantra (mantra), (es como sigue): "El universo (viśvam), por medio (yuktyā) del Pratyāhāra (pratyāhāra), está impregnado (garbhīkṛtam) por Anuttara y Anāhata (anuttarānāhatābhyām) (es decir, por las letras "a" y "ha" respectivamente, las cuales son) ciertamente (eva) Śiva y Śakti (śivaśaktibhyām). (Por dicha razón,) él --en otras palabras, "el universo"-- solamente (eva) consiste (ātmakam) en Esto --o sea, "en Śiva y Śakti"-- (etad... iti)"|

Tal como (yathā) se ha dicho (uktam) a través de los versos (pādaiḥ... iti) de Utpaladeva (utpaladeva), nuestro (asmad) eminente (śrīmat) y supremo Maestro (parameṣṭhi):

"El Descanso o Reposo (viśrāntiḥ) de la Luz de la Conciencia (prakāśasya) dentro de Sí Misma (ātma) (es) indudablemente (hi) conocido (kīrtitaḥ) como el concepto de "yo" (aham-bhāvaḥ). Eso (sā) es ciertamente (eva ca) llamado (uktā) Descanso o Reposo (viśrāntiḥ) ya que excluye (nirodhataḥ) toda (sarva) expectativa (apekṣā). Además (atha), es Libertad Absoluta (svātantryam), Principal (mukhyam) Condición de Hacedor (kartṛtvam) así como también (api ca) Completa Supremacía (īśvaratā... iti)"|

Por ende (tad), lo que (yad) hasta ahora (ha sido denominado) (iyat-paryantam) "la esencia (tattvam) de Mātṛkā (mātṛkāyāḥ)", eso mismo (tad eva) ha sido mostrado (pradarśitam) al final (ante) a través del Kūṭabīja --la letra kṣa-- (kūtabījena). (Este Kūṭabīja) es un Pratyāhāra (pratyāhāreṇa) de la letra (kāra) "ka" (ka) (y) de la letra (kāra) "sa" (sa). (De este modo, ese Kūṭabīja) se forma a partir de la combinación (sanghaṭṭa) de las esencias --sāra-- (sāreṇa) de Anuttara (anuttara) (y) Visarga (visarga) (respectivamente). ¡Basta (iti-alam) de traer a la luz (prakaṭanena) lo que es secreto (rahasya)!|

(Sambodha, en el aforismo,) es (bhavati) Completa (samyak) Iluminación (bodhaḥ) que consiste (mayaḥ) en una absorción (samāveśa) en la propia Naturaleza Esencial (sva-sva-rūpa), que es una Compacta Masa (ghana) de Conciencia (cit) (y) Bienaventuranza (ānanda). (Completa Iluminación) respecto al antedicho (prokta) grupo (cakrasya... samūhasya) de poderes (śakti) (integrado por) Anuttara (anuttara), Ānanda (ānanda), Icchā (icchā), etc. (ādi), (y que) está conectado (sambandhinaḥ) con Mātṛkā (mātṛkāyāḥ), cuya --o sea, de Mātṛkā-- Eficacia o Poder (prabhāvāyāḥ) ha sido indicada (sūcita) en las Escrituras Reveladas (āmnāya) de la siguiente manera (evaṁvidhāyāḥ... iti):

"... No hay ningún (na) conocimiento (vidyā) más alto (parā) que (el de) Mātṛkā (mātṛkā)"|

Esto (etad ca) (ha sido) tratado (uṭṭankitam) aquí (iha) mediante mera (mātreṇa) indicación (dik)|

(Esto ha sido) ciertamente (tu) difundido (vitatam) (y) revelado (prakāśitam) a través de los versos (pādaiḥ) de nuestro (asmad) Maestro (prabhu) en los venerables (śrī) Parātriṁśakāvivaraṇa (parātriṁśakāvivaraṇa), Tantrāloka (tantrāloka), etc. (ādau)|

En la venerable (śrī) Siddhāmṛta (siddhāmṛte) (ha sido) también (ca) declarado (uktam) (por Śiva Mismo a Pārvatī, su consorte):

"Aquí (atra) esa (sā) Kuṇḍalinī (kuṇḍalinī) (es) la Semilla (bījam) que es Vida (jīva-bhūtā) (y) cuya esencia es Conciencia (cit-ātmikā). La tríada (trikam) cuyo nombre es Dhruva --vocal 'a'--, Icchā --vocal 'i'-- y Unmeṣa --vocal 'u'-- (dhruva-icchā-unmeṣa-ākhyam) nace de Ella (tad-jam), (y) desde esa (tríada) (tatas), de nuevo (punar), (surge el resto de) las letras (varṇāḥ).

A partir de Visarga (visargāt) (se produce el grupo de letras) que comienza (ādi) en la letra (kāra) 'ka' (ka) (y) termina --anta-- (antāt) en la letra (kāra) 'sa' (sa). Y (ca), (a su vez,) ese (Visarga) (saḥ) (aparece) de cinco maneras (pañcadhā):

(1) Afuera, (en la forma del universo) (bahis) y (ca... ca) (2) dentro (antar), (3) en el corazón (hṛdaye), (4) en Nāda --en la garganta en este caso-- (nāde) (y) ciertamente (atha) (5) en la Etapa (pade) Suprema (parama) --entre ambas cejas--. (Además,) ese (saḥ) Bindu --es decir, Visarga-- (binduḥ) indudablemente (hi) penetra (vyāpakaḥ) desde el corazón (hṛdayāt) hasta el tope (antam) del cráneo (mūrdha), (o sea), hasta el Ser (Mismo) (ātmani).

Sin embargo (tu), los mantra-s (mantrāḥ) desprovistos (vihīnāḥ) de 'a' (a) inicial (ādi) (y) 'ma' (ma) final (antya) --o sea, desprovistos de 'aham' o 'Yo', a saber, Śiva--, son (syuḥ) como (vat) nubes (abhra) otoñales (śarat).

La característica (esencial) (laksaṇam) de un Guru (guroḥ) (es que) él le explica (a sus discípulos) (ca vedayet) (ese Mahāmantra o Gran Mantra) cuya medida (etāvat) (es como sigue:) Comienza (ādi) con 'a' (a) (y) termina (antyam) con 'ma' (ma) --es decir, 'Aham' o Yo, a saber, Śiva--.

El Conocedor (jñānī), (ese) Divino (devatā-ātmakaḥ) Bhairava (bhairavaḥ), debe ser adorado (pūjyaḥ) como (iva) Yo Mismo (saḥ aham). Como (yatas) --para tal Guru-- cualquier cosa (yad-kiñcid), ya sea ello un himno de alabanza (śloka), una canción laudatoria (ghāthā), etc. (ādi), está unida o conectada (yutam) con (el Mahāmantra o Gran Mantra) que empieza (ādi) con 'a' (a) (y) termina (antya) con 'ma' (ma); por consiguiente (tasmāt), (tal Guru) que conoce (vidan) de esa manera (tathā), ve (paśyati) a todo (sarvam) solamente (eva) como un Mantra (mantratvena... iti)"|

Esto (etad) (ha sido) también (establecido) (ca) en las Spandakārikā-s (spande):

"Este (iyam) mismo (sā) Poder o Śakti (śaktiḥ) de Śiva (śivasya), cuya naturaleza (ātmikā) es actividad (kriyā), permanece (vartinī) en el paśu o ser condicionado (paśu) (y lo) ata (bandhayitrī). (Sin embargo, cuando a Śakti) se la conoce o capta (jñātā) como permaneciendo (en el antedicho paśu) (sthā) en la forma del camino (mārga) hacia el propio Ser (sva), produce (upapādikā) éxito (siddhi)"||
(Ver Spandakārikā-s III, 16)

(De este modo,) por medio de esta (cita) (anena eva) se ha indicado (sūcitam) (la misma idea) pero indirectamente (bhaṅgyā)||7||

al inicio


 Aforismo 8

ईदृशस्यास्य मातृकाचक्रसम्बोधवतः—


शरीरं हविः॥८॥


सर्वैर्यत्प्रमातृत्वेनाभिषिक्तं स्थूलसूक्ष्मादिस्वरूपं शरीरं तन् महायोगिनः परस्मिंश्चिदग्नौ हूयमानं हविः शरीरप्रमातृताप्रशमनेन सदैव चिन्मातृताभिनिविष्टत्वात्। यदुक्तं श्रीविज्ञानभैरवे

महाशून्यालये वह्नौ भूताक्षविषयादिकम्।
हूयते मनसा साकं स होमः स्रुक्च चेतना॥

इति। श्रीतिमिरोद्घाटेऽपि

यः प्रियो यः सुहृद्बन्धुर्यो दाता योऽतिवल्लभः।
तदङ्गभक्षणाद्देवि ह्युत्पतेद्गगनाङ्गना॥

इति। अत्र हि देहप्रमातृताप्रशमनमेव पिण्डार्थः। श्रीमद्भगवद्गीतास्वपि

सर्वाणीन्द्रियकर्माणि प्राणकर्माणि चापरे।
आत्मसंयमयोगाग्नौ जुह्वति ज्ञानदीपिते॥

इति। स्पन्दे तु

यदा क्षोभः प्रलीयेत तदा स्यात्परमं पदम्।

इत्यनेनैव सङ्गृहीतम्। क्षोभो देहाद्यहम्प्रत्ययरूप इति हि तद्वृत्तौ भट्टश्रीकल्लटः॥८॥

Īdṛśasyāsya mātṛkācakrasambodhavataḥ—


Śarīraṁ haviḥ||8||


Sarvairyatpramātṛtvenābhiṣiktaṁ sthūlasūkṣmādisvarūpaṁ śarīraṁ tan mahāyoginaḥ parasmiṁścidagnau hūyamānaṁ haviḥ śarīrapramātṛtāpraśamanena sadaiva cinmātṛtābhiniviṣṭatvāt| Yaduktaṁ śrīvijñānabhairave

Mahāśūnyālaye vahnau bhūtākṣaviṣayādikam|
Hūyate manasā sākaṁ sa homaḥ srukca cetanā||

iti| Śrītimirodghāṭe'pi

Yaḥ priyo yaḥ suhṛdbandhuryo dātā yo'tivallabhaḥ|
Tadaṅgabhakṣaṇāddevi hyutpatedgaganāṅganā||

iti| Atra hi dehapramātṛtāpraśamanameva piṇḍārthaḥ| Śrīmadbhagavadgītāsvapi

Sarvāṇīndriyakarmāṇi prāṇakarmāṇi cāpare|
Ātmasaṁyamayogāgnau juhvati jñānadīpite||

iti| Spande tu

Yadā kṣobhaḥ pralīyeta tadā syātparamaṁ padam|

ityanenaiva saṅgṛhītam| Kṣobho dehādyahampratyayarūpa iti hi tadvṛttau bhaṭṭaśrīkallaṭaḥ||8||


De tal (Yogī) (īdṛśasya asya) que ha logrado iluminación (sambodhavataḥ) con respecto al grupo (cakra) de letras (mātṛkā)


El cuerpo (de una persona sobre la cual se derramó la antedicha iluminación) (śarīram) (se vuelve) una oblación (haviḥ)||8||


El cuerpo (śarīram) cuya naturaleza (sva-rūpam) es burda --física-- (sthūla), sutil (sūkṣma), etc. (ādi) (y) que (yad) está salpicado (abhiṣiktam) con el estado de conocedor --con el sentido de yo-- (pramātṛtvena) en todos (los seres) (sarvaiḥ), en el caso del gran Yogī (mahā-yoginaḥ), se (vuelve) una oblación (tad... haviḥ) a ser ofrecida (hūyamānam) en el más elevado (parasmin) fuego (agnau) de la Conciencia (cit) puesto que él --el gran Yogī-- está constantemente inmerso (sadā eva... abhiniviṣṭatvāt) (en un estado donde solamente) Cit --Conciencia-- (cit) se (percibe como) el conocedor o experimentador --mātṛ-- (mātṛtā) a causa de la cesación (praśamanena) (de la noción de que) el cuerpo (śarīra) es el conocedor o experimentador --pramātṛ-- (pramātṛtā)1 |

Eso es lo que (yad) se ha expresado (uktam) en el venerable Vijñānabhairava (śrī-vijñānabhairave):

"(Cuando el conjunto de) elementos (bhūta), sentidos (akṣa), objetos de los sentidos (viṣaya), etc. (ādikam), junto con la mente (manasā sākam), se vierte (hūyate) en el fuego (vahnau) donde existe completa disolución (ālaye) del gran (mahā) vacío (śūnya), (entonces) eso (saḥ) (es verdadera) oblación (homaḥ). El cucharón (sruk ca) (es) Cetanā (cetanā... iti)2 "||

Asimismo (api), en el venerable Timirodghāṭa (śrī-timirodghāṭe):

"(En el caso de) alguien que (yaḥ) (es) querido (priyaḥ), que (yaḥ) (es) un amigo (suhṛt), pariente (bandhuḥ), donante (dātā), (o) que (yaḥ) (es) grandemente amado (ati-vallabhaḥ), oh diosa (devi), devorando (bhakṣaṇāt) (la noción de que su) cuerpo (aṅga) (es) Eso --el Ser-- (tad), la Mujer --o sea, la Śakti-- (aṅganā) en el espacio de la Conciencia (gaganā) se eleva (utpatet) indudablemente (hi... iti)"||

Aquí (atra hi), el significado (arthaḥ) global (piṇḍa) (es) la extinción (praśamana eva) (de la idea de que) el cuerpo (deha) es el Conocedor o Experimentador --Pramātṛ-- (pramātṛtā)|

Inclusive (api) en la venerable Bhagavadgītā (śrīmat-bhagavadgītāsu):

"Otros (apare) ofrecen (juhvati) todas (sarvāṇi) las acciones (karmāṇi) de los indriya-s --los Poderes de percepción y acción-- (indriya) y (ca) las acciones (karmāṇi) de las energías vitales (prāṇa) en el fuego (agnau) del Yoga (yoga) del autocontrol --también "control de la mente"-- (ātma-saṁyama) encendido (dīpite) por el conocimiento (jñāna... iti)"||
(Ver Bhagavadgītā IV, 27)

En las Spandakārikā-s (spande), (la misma enseñanza) se ha resumido (saṅgṛhītam) mediante este (aforismo) (anena eva):

"Cuando (yadā) se disuelve por completo (pralīyeta) la agitación (kṣobhaḥ)... entonces (tadā) el Supremo (paramam) Estado (padam) ocurre (syāt... iti)"|
(Ver Spandakārikā-s I, 9)

"La agitación (kṣobhaḥ) es (rūpaḥ) la idea (pratyaya) de que el Ser --lit. 'Yo'-- (aham) es el cuerpo (deha), etc. (ādi... iti)", (según lo que) el venerable (bhaṭṭa-śrī) Kallaṭa (kallaṭaḥ) (escribió) en su comentario (sobre las Spandakārikā-s) (hi tad-vṛttau)||8||

1  En este contexto el cuerpo no es sólo el físico, sino también los cuerpos sutil, causal y supracausal. El cuerpo supracausal es Bindu, un punto de Luz azul donde el gigantesco universo aparece como una diminuta masa de Conciencia pura. Este conjunto de cuatro cuerpos aparece generalmente "salpicado" con sentido de yo o ego, o sea, la gran mayoría de las personas están convencidas de que son sus cuerpos. Sin embargo, éste no es el caso con respecto a un gran ser, ya que incluso el cuerpo espiritual (supracausal), que es tan sutil en comparación con el cuerpo físico, se convierte en una oblación a ser ofrecida al fuego de Dios, así como la manteca clarificada, etc. se ofrecen al fuego durante un sacrificio a través de los sacerdotes --es decir, los sacerdotes ofrecen todo eso al fuego--. ¿Por qué? Porque ese ser santo ha alcanzado la meta de la vida, tras haberse dado cuenta de que el verdadero conocedor o experimentador es Cit (el Ser Supremo) y no el cuerpo. Así, después de la Liberación final, ese ser elevado no está más interesado en la suerte de su cuerpo. Por consiguiente, deja el asunto en las manos de Dios.

El divino Ser puede hacer que retenga su cuerpo y este estado se denomina "Jīvanmukti", o bien Él puede hace que lo abandone (Videhamukti). En suma, esos seres santos permanecerán entre el resto de la gente reteniendo todos sus cuatro cuerpos, o retendrán tres, dos o incluso uno (el cuerpo supracausal); o bien, no retendrán ningún cuerpo y se fundirán con Cit sin forma. Cuando ellos retienen sus cuatro cuerpos o incluso uno, es siempre para bien de la gente debido a la compasión del Señor. Algunos de ellos retienen sus cuatro cuerpos por un tiempo, y cuando abandonan sus cuerpos físicos en el momento de la muerte, retienen únicamente el cuerpo supracausal para vivir en Siddhaloka (el mundo de los seres perfeccionados). De cualquier manera, desde el punto de vista del alma liberada, no hay retención o descarte de cuerpos en absoluto. Es sólo desde el punto de vista de un ser limitado salpicado con sentido de yo que esos procesos ocurren. Muy bien, ¡basta de hablar sobre estos misterios!Retornar 

2  Tendré que explicarte esta compleja estrofa, un poquitito al menos: El término "ālaye" quiere decir "en ālaya". Si buscas la palabra "ālaya" en el diccionario, obtendrás "receptáculo, casa, morada, etc.". No obstante, aquí debe ser interpretada como "ā + laya" o "completamente + disolución". En otras palabras, la partícula "ā" equivale a "samantāt" (enteramente, completamente, etc.). De todos modos, el resultado final no es "disolución completa" sino "eso donde existe disolución completa" pues la palabra funciona como un Bahuvrīhi (para más información, ver Compuestos atributivos). Bien, esa interpretación no fue una brillante idea que tuve cuando me desperté en la mañana hoy. No, le pertenece al mismo santo que está ahora comentando sobre la presente escritura, a saber, Kṣemarāja. Él compuso un comentario acerca del Vijñānabhairava también. Sobre la estrofa 149 (la que se cita aquí), comenta:

"महाशून्यस्य शून्यातिशून्यपदस्य आ समन्ताल्लयो यत्र परतत्त्वात्मनि वह्नौ..." - "Mahāśūnyasya śūnyātiśūnyapadasya ā samantāllayo yatra paratattvātmani vahnau..." — "En el fuego (el más alto tattva o categoría, es decir, Śiva) en donde existe completa disolución del gran vacío, a saber, del estado de vacío más allá del vacío..."

El término "mahāśūnya" o gran vacío es definido por el sabio como "शून्यातिशून्यपद" - "śūnyātiśūnyapada" o el estado de vacío más allá del vacío. Kṣemarāja no explica este término en profundidad allí, pero como indica en su comentario sobre el Svacchandatantra (una escritura tántrica muy importante) que "śūnyātiśūnya" (el vacío más allá del vacío) es "महामाया" - "Mahāmāyā" (la gran Māyā), se puede utilizar tal interpretación en este contexto también. El tattva o categoría llamado "Māyā" es el sexto. Esta Māyā es un vacío. Como "Mahāmāyā" está operativa en los tattva-s que van desde el tercero hasta el quinto, se puede decir que ella es el vacío más allá del vacío en verdad. Mahāmāyā produce diferencia pero excluye separación (p. ej. Yo soy el universo - es decir, Yo soy diferente pero no estoy separado de él), en tanto que Māyā genera tanto diferencia como separación (p. ej. Yo no soy el universo - es decir, Yo soy diferente y estoy separado de él). Perfecto, esto es suficientemente claro, creo.

"Cetanā" es la "srúk" o cucharón, porque al igual que el cucharón vierte manteca clarificada, etc. en el fuego de un sacrificio, así también Cetanā vierte a Citta (la mente y su progenie en la forma de elementos, sentidos, objetos de los sentidos, etc.) en Cit o Conciencia pura (Śiva). Aunque al término "Cetanā" no se lo pueda traducir con precisión en castellano (o cualquier otro lenguaje), Kṣemarāja menciona que:

"... चेतना विश्वानुसन्धात्री शक्तिरेव स्रुक्..." - "... cetanā viśvānusandhātrī śaktireva sruk..." — "Cetanā, la Śakti o Poder que todo lo explora, es ciertamente el cucharón"

Aparte de "que explora", el término "anusandhātrī" significa "que une", en definitiva, Cetanā une a mente, sentidos, etc. con el Señor Supremo. Bien, tengo que detenerme aquí o esta nota será demasiado larga. Sólo he raspado la superficie, de todas formas.Retornar 

al inicio


 Aforismo 9

अस्य च—


ज्ञानमन्नम्॥९॥


यत्पूर्वं ज्ञानं बन्धः (१-२) इत्युक्तं तदद्यमानत्वाद्ग्रस्यमानत्वाद्योगिनामन्नम्। यत्संवादितं प्राक्

मृत्युं च कालं च कलाकलापं विकारजालं प्रतिपत्तिसात्म्यम्।
ऐकात्म्यनानात्म्यवितर्कजातं तदा स सर्वं कवलीकरोति॥

इति।

अथ च यत्स्वरूपविमर्शात्मकं ज्ञानं तदस्यान्नं पूर्णपरितृप्तिकारितया स्वात्मविश्रान्तिहेतुः। तदुक्तं श्रीविज्ञानभैरवे

अत्रैकतमयुक्तिस्थे योत्पद्यते दिनाद्दिनम्।
भरिताकारिता सात्र तृप्तिरत्यन्तपूर्णता॥

इति। युक्तिर्हि तत्र द्वादशोत्तरशतभूमिकाज्ञानरूपैव। एतच्च स्पन्दे

प्रबुद्धः सर्वदा तिष्ठेत्...।

इत्यनया कारिकया सङ्गृहीतम्॥९॥

Asya ca—


Jñānamannam||9||


Yatpūrvaṁ jñānaṁ bandhaḥ (1-2) ityuktaṁ tadadyamānatvādgrasyamānatvādyogināmannam| Yatsaṁvāditaṁ prāk

Mṛtyuṁ ca kālaṁ ca kalākalāpaṁ vikārajālaṁ pratipattisātmyam|
Aikātmyanānātmyavitarkajātaṁ tadā sa sarvaṁ kavalīkaroti||

iti|

Atha ca yatsvarūpavimarśātmakaṁ jñānaṁ tadasyānnaṁ pūrṇaparitṛptikāritayā svātmaviśrāntihetuḥ| Taduktaṁ śrīvijñānabhairave

Atraikatamayuktisthe yotpadyate dināddinam|
Bharitākāritā sātra tṛptiratyantapūrṇatā||

iti| Yuktirhi tatra dvādaśottaraśatabhūmikājñānarūpaiva| Etacca spande

Prabuddhaḥ sarvadā tiṣṭhet...|

ityanayā kārikayā saṅgṛhītam||9||


Y (ca) de este (Yogī) (asya)


El conocimiento (limitado) (jñānam) (es) el alimento (annam)||9||


Ese (conocimiento limitado) (tad) que (yad) se ha descripto (uktam) previamente (pūrvam) (de esta manera:) "El conocimiento (limitado o contraído) (jñānam) (es) esclavitud (bandhaḥ... iti)" mediante el segundo (aforismo) de la primera Sección (1-2), (es) el alimento (annam) del Yogī (yoginām) porque es comido (o) devorado (por él) (adyamānatvāt grasyamānatvāt)1 |

(Esa enseñanza) está de acuerdo con (saṁvāditam) lo que (yad) (lo que se ha declarado) anteriormente (prāñc) (en la siguiente estrofa de la Bhargaśikhā):

"Entonces (tadā), (cuando se produce tal desaparición del universo,) él --el sublime Yogī-- (saḥ) devora (kavalī-karoti) todo (sarvam) --a saber, se hace uno con todo--, (ya sea ello) la muerte (mṛtyum) y (ca... ca) el tiempo --Kāla es también la deidad que rige la muerte-- (kālam), el manojo (kalāpam) de actividades (kalā), la red (jālam) de cambios (vikāra), la identificación (sātmyam) con el conocimiento (de objetos) (pratipatti), la multitud (jātam) de pensamientos (vitarka) de unidad (con el Ser Supremo) (aika-ātmya) (o) de multiplicidad (nānā-ātmya... iti)"||

Además, (existe otro significado para este aforismo dentro de la esfera de acción del significado mencionado arriba) (atha ca): Ese (tad) conocimiento (jñāna) que (yad) consiste en (ātmakam) conciencia de Ser (sva-rūpa-vimarśa) (es) su (asya) alimento (annam) (puesto que,) produciendo (kāritayā) plena (pūrṇa) satisfacción (paritṛpti), (se vuelve) la causa (hetuḥ) del reposo (viśrānti) en el propio (sva) Ser (ātma)|

Eso (tad) se declara (uktam) en el venerable (śrī) Vijñānabhairava (vijñānabhairave):

"La satisfacción (sā... tṛptiḥ) causante de plenitud (bharitā-kāritā) que (yā) brota (utpadyate) día a día (dināt dinam) en aquél que está establecido (sthe)2  en una de muchas (ekatama) Yukti-s (o Yoga-s) (yukti) aquí (atra) --o sea, entre esas técnicas de concentración enseñadas en esta escritura--, (constituye,) a este respecto (atra), perfección (pūrṇatā) absoluta (atyanta... iti)"||

(El término) Yukti (yuktiḥ), (como un todo,) significa (rūpā eva) en esa (estrofa) (tatra) el conocimiento (jñāna) de ciento doce (dvādaśa-uttara-śata) etapas o grados (de Yoga) (bhūmikā) verdaderamente (hi)3 |

Esto (etad ca) ha sido compendiado (saṅgṛhītam) por este (anayā) aforismo (kārikayā):

"... uno debiera siempre permanecer (sarvadā tiṣṭhet) despierto (prabuddhaḥ)..."||4 
(Ver Spandakārikā-s III, 12)

||9||

1  "Devorar" en un contexto de Trika es lo mismo que "darse cuenta de la unidad". Por ejemplo, "devorar el conocimiento limitado" es "darse cuenta de que uno mismo es él". Cuando no hay "otro" molestándote, el conflicto cesa y se obtiene la paz. Esto es confirmado por el III,12 en las Spandakārikā-s, al cual el comentarista citará al final de su comentario sobre el presente aforismo.Retornar 

2  Kṣemarāja comenta de manera corta sobre esta estrofa del Vijñānabhairava:

"एकतमयुक्तिस्थे योगिनि इति शेषः॥१४८॥" - "Ekatamayuktisthe yogini iti śeṣaḥ||148||" — "En aquél que está establecido en una de muchas Yukti-s (o Yoga-s), es decir, en el Yogī. Se debe suministrar esto (a la estrofa para completar el sentido)||148||"Retornar 

3  El Vijñānabhairava es famoso por contener 112 tipos de técnicas de concentración.Retornar 

4  Sí, puedes ir al III,12 en las Spandakārikā-s y leer la estrofa entera. De cualquier modo, agrego su traducción aquí:

"Contemplando todo lo que está dentro del alcance de la propia percepción a través del conocimiento, uno debiera siempre permanecer despierto (y) poner todo en un sitio --es decir, en el Spanda--. Consecuentemente, uno no es presionado o afligido por otro||12||"Retornar 

al inicio


 Aforismo 10

यदा त्वेवं सततावहितो न भवति तदा ज्ञानवतोऽप्यस्यावधानावलेपात्—


विद्यासंहारे तदुत्थस्वप्नदर्शनम्॥१०॥


प्रोक्तज्ञानस्फाररूपायाः शुद्धविद्यायाः संहारे निमज्जने तदुत्थस्य क्रमात्क्रमन्यक्कृतविद्यासंस्कारस्य स्वप्नस्य भेदमयस्य विकल्पप्रपञ्चरूपस्य दर्शनं स्फुटमुन्मज्जनं भवति। तदुक्तं श्रीमालिनीविजये

न चैतदप्रसन्नेन शङ्करेणोपदिश्यते।
कथञ्चिदुपदिष्टेऽपि वासना नैव जायते॥

इत्युपक्रम्य

वासनामात्रलाभेऽपि योऽप्रमत्तो न जायते।
तमनित्येषु भोगेषु योजयन्ति विनायकाः॥

इति। तदेतत्

अन्यथा तु स्वतन्त्रा स्यात्सृष्तिस्तद्धर्मकत्वतः।
सततं लौकिकस्येव जाग्रत्स्वप्नपदद्वये॥

इत्यनेन स्पन्दे सङ्गृहीतम्। अतश्च नित्यं शुद्धविद्याविमर्शनपरेणैव योगिना भाव्यमित्युपदिष्टं भवति। यथोक्तम्

तस्मान्न तेषु संसक्तिं कुर्वीतोत्तमवाञ्छया।

इति श्रीपूर्वे। श्रिस्पन्देऽपि

अतः सततमुद्युक्तः स्पन्दतत्त्वविविक्तये।
जाग्रदेव निजं भावमचिरेणाधिगच्छति॥

इति। एवं चित्तं मन्त्रः (२-१) इत्यतः प्रभृति मन्त्रवीर्यमुद्रावीर्यानुसन्धिप्रधानम्

उच्चाररहितं वस्तु चेतसैव विचिन्तयन्।
यं समावेशमाप्नोति शाक्तः सोऽत्राभिधीयते॥

इत्याम्नातं शाक्तोपायं विविच्यावधानावलिप्तं प्रति विद्यासंहारे तदुत्थस्वप्नदर्शनम् (२-१०) इति सूत्रेणैतदनुषङ्गेणाणवोपायप्रतिपादनस्यावकाशो दत्तः। इति शिवम्॥१०॥

Yadā tvevaṁ satatāvahito na bhavati tadā jñānavato'pyasyāvadhānāvalepāt—


Vidyāsaṁhāre tadutthasvapnadarśanam||10||


Proktajñānasphārarūpāyāḥ śuddhavidyāyāḥ saṁhāre nimajjane tadutthasya kramātkramanyakkṛtavidyāsaṁskārasya svapnasya bhedamayasya vikalpaprapañcarūpasya darśanaṁ sphuṭamunmajjanaṁ bhavati| Taduktaṁ śrīmālinīvijaye

Na caitadaprasannena śaṅkareṇopadiśyate|
Kathañcidupadiṣṭe'pi vāsanā naiva jāyate||

ityupakramya

Vāsanāmātralābhe'pi yo'pramatto na jāyate|
Tamanityeṣu bhogeṣu yojayanti vināyakāḥ||

iti| Tadetat

Anyathā tu svatantrā syātsṛṣtistaddharmakatvataḥ|
Satataṁ laukikasyeva jāgratsvapnapadadvaye||

ityanena spande saṅgṛhītam| Ataśca nityaṁ śuddhavidyāvimarśanapareṇaiva yoginā bhāvyamityupadiṣṭaṁ bhavati| Yathoktam

Tasmānna teṣu saṁsaktiṁ kurvītottamavāñchayā|

iti śrīpūrve| Śrispande'pi

Ataḥ satatamudyuktaḥ spandatattvaviviktaye|
Jāgradeva nijaṁ bhāvamacireṇādhigacchati||

iti| Evaṁ cittaṁ mantraḥ (2-1) ityataḥ prabhṛti mantravīryamudrāvīryānusandhipradhānam

Uccārarahitaṁ vastu cetasaiva vicintayan|
Yaṁ samāveśamāpnoti śāktaḥ so'trābhidhīyate||

ityāmnātaṁ śāktopāyaṁ vivicyāvadhānāvaliptaṁ prati vidyāsaṁhāre tadutthasvapnadarśanam (2-10) iti sūtreṇaitadanuṣaṅgeṇāṇavopāyapratipādanasyāvakāśo dattaḥ| Iti śivam||10||


Pero (tu) cuando (yadā) (el Yogī) no (na) está (bhavati) así (evam) de atento (avahitaḥ) constantemente (satata), entonces (tadā) aun (api) en el caso de (este) conocedor (del Ser) (jñānavataḥ), (ocurre lo que enseña el siguiente aforismo,) debido al debilitamiento (avalepāt) de su (asya) atención (avadhāna)


Durante el sumergimiento (saṁhāre) del Conocimiento (Puro) (vidyā), se produce la aparición (darśanam) de modificaciones mentales (como en un sueño) (svapna), las cuales surgen (uttha) a causa de aquéllo (tad), (es decir, "las cuales surgen a causa del previo sumergimiento del Conocimiento Puro")||10||


Durante el sumergimiento (saṁhāre) (o) inmersión (nimajjane) del Conocimiento Puro (śuddha-vidyāyāḥ), que es (rūpāyāḥ) una expansión (sphāra) del antedicho (prokta) conocimiento (jñāna) --el mencionado en el aforismo previo--1 , tiene lugar (bhavati) la aparición (darśanam) (o) claro (sphuṭam) surgimiento (unmajjanam) de svapna --lit. sueño-- (svapnasya), (es decir,) de la múltiple manifestación (prapañca), llena (mayasya) de diferencias (bheda), de modificaciones mentales (vikalpa) (como en un sueño. Ese svapna) surge a causa de aquéllo (tad-utthasya), (a saber,) a causa de las impresiones residuales (saṁskārasya) de Conocimiento (Puro) (vidyā) que se desvanecen (nyakkṛta) de manera gradual (kramāt-krama)2 |

Eso (tad) es lo que declara (el Señor) (uktam) en el venerable Mālinīvijayatantra (śrī-mālinīvijaye), comenzando (con lo siguiente) (upakramya) (mientras Él habla acerca del logro de Śivatā o el estado de Śiva que es lo mismo que el surgimiento del Conocimiento Puro):

"¡Esto (etad) es enseñado (upadiśyate) por Śaṅkara --es decir, Śiva-- (śaṅkareṇa) cuando Él está complacido en verdad (na ca... aprasannena)!3  (Pero) inclusive (api) cuando se enseñe (upadiṣṭe) de un modo u otro (kathañcid), la impresión (de ese Conocimiento Puro o estado de Śiva) (vāsanā) no (na eva) permanece (jāyate... iti)"||

(Posteriormente, se establece en el Mālinīvijayatantra que:)

"(Sin embargo,) al que (yaḥ... tam) no (na) permanezca (jāyate) atento (apramattaḥ) incluso (api) al lograr (lābhe) meramente (mātra) impresiones latentes (que generen poderes sobrenaturales limitados) (vāsanā), los Vināyaka-s --un cierto tipo de demonios-- (vināyakāḥ) lo instan e impelen (yojayanti) hacia disfrutes (bhogeṣu) transitorios (anityeṣu... iti)"||

Esa misma (instrucción) (tad etad) ha sido compendiada (saṅgṛhītam) mediante este (aforismo) (anena) en las Spandakārikā-s (spande):

"De otro modo (anyathā tu)4 , el Poder manifestador (sṛṣṭiḥ), según sus (tad) características (dharmakatvataḥ), es (syāt) siempre (satatam) libre (svatantrā) (de actuar) como (iva) en el caso de la gente común (laukikasya), durante los dos (dvaye) estados (pada) de vigilia (jāgrat) (y) sueño (svapna)"||
(Ver Spandakārikā-s III, 3)

Por esta misma (razón) (atas ca), se enseña (upadiṣṭam bhavati) (que) "(el acto de permanecer en su naturaleza esencial) debe ser siempre realizado (nityam... bhāvyam) por el Yogī (yoginā) cuyo principal objetivo (pareṇa eva) es la conciencia (vimarśana) del Conocimiento (vidyā) Puro (śuddha... iti)"|

Según lo que se ha establecido (yathā-uktam) en el venerable Pūrva --en suma, en el Mālinīvijayatantra-- (śrī-pūrve) --en la tercera línea que cierra la estrofa de arriba que comienza con "(Sin embargo,) al que no permanezca atento..."--:

"Por lo tanto (tasmāt), por medio de (su) deseo (vāñchayā) de (alcanzar) la Más Alta Realidad (uttama), (tal Yogī) no debería entrar en estrecho contacto (na... saṁsaktim kurvīta) con esos (disfrutes transitorios) (teṣu... iti)"|

Asimismo (api), en las Spandakārikā-s (spande) (se ha dicho:)

"Por esta razón (atas), el que (está) constantemente (satatam) preparado (udyuktaḥ) para discernir (viviktaye) el principio (tattva) del Spanda (spanda), alcanza (adhigacchati) su propio (nijam) estado o naturaleza (esencial) (bhāvam) rápidamente (acireṇa), (incluso en) vigilia (jāgrat eva)"||
(Ver Spandakārikā-s I, 21)

De este modo (evam), (la Segunda Sección,) empezando con este (aforismo) (atas prabhṛti): "La mente (de alguien que constantemente reflexiona en la Más Alta Realidad) (cittam) (es) el Mantra (mantraḥ... iti)" —aforismo 1 de la segunda Sección (2-1)—, (primeramente) muestra --lit. "después de mostrar" o "mostrando"-- (vivicya) que Śāktopāya (śākta-upāyam), al cual lo definen las escrituras reveladas --Āgama-s-- (āmnātam) (de la siguiente manera:)

"El que reflexiona (vicintayan) mediante (su) mente (cetasā eva) acerca de la Realidad (vastu) que no está dentro del campo de acción (rahitam) de la pronunciación (uccāra) obtiene (āpnoti) una absorción (en el Ser Supremo) (yam samāveśam). Aquí (atra), esa (absorción) (saḥ) debe ser considerada (abhidhīyate) como śākta --es decir, alcanzada a través de Śāktopāya-- (śāktaḥ... iti)"||
(Ver Mālinīvijayatantra II, 22)

se relaciona principalmente (pradhānam) con la intensa conciencia (anusandhi) de la potencia (vīrya... vīrya) de mantra y mudrā (mantra... mudrā). (Después,) mediante el (último) aforismo (de la Sección en curso) (sūtreṇa) —aforismo 10 de la segunda Sección (2-10)—: "Durante el sumergimiento (saṁhāre) del Conocimiento (Puro) (vidyā), se produce la aparición (darśanam) de modificaciones mentales (como en un sueño) (svapna), las cuales surgen (uttha) a causa de aquéllo (tad), (es decir, "las cuales surgen a causa del previo sumergimiento del Conocimiento Puro")", lo cual está dirigido (prati) a (un buscador) con una atención débil (avadhāna-avaliptam), se concede (dattaḥ) a este respecto (etad-anuṣaṅgeṇa) una oportunidad (avakāśaḥ) para presentar (pratipādanasya) Āṇavopāya (āṇava-upāya), (en definitiva, el upāya o medio que se trata en la próxima Sección)5 |

¡Que haya bienestar (para todos los seres) (iti śivam)!||10||

1  El Conocimiento Puro no es nada más que una expansión del conocimiento limitado, o bien el segundo es una contracción del primero. Si alguien piensa que ambos son distintos entre sí, esa persona no se ha dado cuenta todavía del corazón de la Realidad.Retornar 

2  Por supuesto, mi traducción de la última porción fue adaptativa ya que la estructura en castellano no es igual a la estructura en Sánscrito. Literalmente en Sánscrito dice: "tadutthasya kramātkramanyakkṛtavidyāsaṁskārasya" - "del que surge a causa de aquéllo, de ése en el cual las impresiones residuales de Conocimiento están desvaneciéndose de manera gradual". Como esto es correcto en Sánscrito pero difícil de leerse en castellano, tuve que disponer la oración de manera distinta y también agregar términos entre paréntesis para completar el sentido: "(Ese svapna) surge a causa de aquéllo, (a saber,) a causa de las impresiones residuales de Conocimiento (Puro) que se desvanecen de manera gradual".Retornar 

3  La frase "Na ca... aprasannena", cuando se la traduce literalmente, quiere decir: "No... por el que no está complacido". La partícula "ca" aquí no significa "y" (la conjunción), sino que funciona como un mero expletivo que agrega énfasis a la expresión pero que permanece sin traducirse. A su vez, cuando se produce la combinación de "na + na" o de "na + una partícula privativa", el resultado es una fuerte afirmación. La partícula privativa en este caso es "a" en "a-prasannena". De ahí que tradujese todo en afirmativo y agregase "en verdad" para así agregarle más énfasis: "¡cuando Él está complacido en verdad!". Oh bien, sólo un comentario gramatical para estudiantes de Sánscrito que se pregunten por qué hice todo eso.Retornar 

4  "De otro modo", o sea, "cuando el Yogī descuida su súplica y deja de ser consciente de su naturaleza esencial". Lee los anteriores dos aforismos en las Spandakārikā-s para comprender plenamente el significado aquí.Retornar 

5  El último aforismo de esta sección da la oportunidad o ocasión (anuṣaṅga) para presentar Āṇavopāya puesto que indica que Śuddhavidyā o Conocimiento Puro ha desaparecido. El Conocimiento Puro es vital para ser exitoso en Śāktopāya, pero el buscador cuya atención es débil pierde de vista a esa Śuddhavidyā. Entonces, ¿a qué método o upāya acudirá un buscador? La respuesta es: Āṇavopāya. Éste es el significado.Retornar 

al inicio


 Fin de la Sección II

आदितः सूत्रसङ्ख्या॥३२॥

इति श्रीमन्माहेश्वराचार्याभिनवगुप्तपादपद्मोपजीविश्रीक्षेमराजविरचितायां शिवसूत्रविमर्शिन्यां शाक्तोपायप्रकाशनं नाम द्वितीय उन्मेषः॥२॥

Āditaḥ sūtrasaṅkhyā||32||

Iti śrīmanmāheśvarācāryābhinavaguptapādapadmopajīviśrīkṣemarājaviracitāyāṁ śivasūtravimarśinyāṁ śāktopāyaprakāśanaṁ nāma dvitīya unmeṣaḥ||2||


Desde el inicio (de la escritura) (āditaḥ), el número (saṅkhyā) de aforismos (sūtra) (ahora asciende a) treinta y dos (32) --22 de la primera Sección y 10 de la segunda Sección--||

Aquí culmina (iti) la segunda (dvitīyaḥ) Sección (unmeṣaḥ) llamada (nāma) Śāktopāyaprakāśana --(la Sección) que revela el medio que atañe a Śakti-- (śākta-upāya-prakāśanam), en la Śivasūtravimarśinī (śivasūtravimarśinyām) escrita (viracitāyām) por el venerable (śrī) Kṣemarāja (kṣemarāja) que depende (upajīvi) de los pies de loto --o sea, pies bellos como un loto-- (pāda-padma) del eminente (śrīmat) preceptor espiritual (ācārya) Abhinavagupta (abhinavagupta), el devoto de Maheśvara, el Gran Señor --epíteto de Śiva-- (māheśvara)||2||

al inicio


 Información adicional

Gabriel Pradīpaka

Este documento ha sido concebido por Gabriel Pradīpaka, uno de los dos fundadores de este sitio, y guru espiritual versado en idioma Sánscrito y filosofía Trika.

Para mayor información sobre Sánscrito, Yoga y Filosofía India; o si quieres hacerme algún comentario, preguntar algo o corregir algún error, siéntete libre de contactarnos: Ésta es nuestra dirección de correo.



Regresa a I. 11-22 Top  Sigue leyendo III. 1-11

Publica tu comentario

Para publicar un comentario, por favor regístrate o ingresa.