Sanskrit & Trika Shaivism (Español-Home)

¡Javascript está deshabilitado! ¡Revisa este enlace!


 Śivasūtravimarśinī (Shiva Sutra Vimarshini): Sección I (aforismos 11 a 22) - Shaivismo No dual de Cachemira

Traducción normal


 Introducción

La Śivasūtravimarśinī continúa: Kṣemarāja sigue comentando los aforismos.

Éste es el segundo y último grupo de 12 aforismos de los 22 aforismos en que consiste la primera Sección (la cual versa sobre Śāmbhavopāya). Como sabes, la obra entera se compone de los 77 aforismos de los Śivasūtra-s más sus respectivos comentarios.

Por supuesto, insertaré también los aforismos de Śiva sobre los cuales Kṣemarāja esté comentando. Aun cuando no comentaré sobre los sūtra-s originales o sobre el comentario de Kṣemarāja, escribiré algunas notas para aclarar algún punto toda vez que sea necesario. Si quieres una detallada explicación de los ocultos significados en esta escritura, ve a "Escrituras (estudio)/Śivasūtravimarśinī (castellano)" en la sección Trika.

El Sánscrito de Kṣemarāja estará en color verde oscuro mientras que los aforismos originales de Śiva se exhibirán en color rojo oscuro. A su vez, dentro de la transliteración, los aforismos originales estarán en color marrón, en tanto que los comentarios de Kṣemarāja aparecerán en negro. Asimismo, dentro de la traducción, los aforismos originales de Śiva, o sea, los Śivasūtra-s, estarán en colores verde y negro, mientras que el comentario de Kṣemarāja contendrá palabras tanto en color negro como en rojo.

Lee la Śivasūtravimarśinī y experimenta Supremo Deleite, querido Śiva.

Importante: Todo lo que está entre paréntesis y en cursiva dentro de la traducción ha sido agregado por mí para completar el sentido de una determinada frase u oración. A su vez, todo lo que está entre doble guión (--...--) constituye adicional información aclaratoria también agregada por mí.

al inicio


 Aforismo 11

एवं लोकयोग्यनुसारेण व्याख्याते जागरादित्रये शक्तिचक्रसन्धानाद्विश्वसंहारेण यस्य तुर्याभोगमयत्वमभेदव्याप्त्यात्मकं स्फुरति स तद्धाराधिरोहेण तुर्यातीतं पूर्वोक्तं चैतन्यमाविशन्—


त्रितयभोक्ता वीरेशः॥११॥


एतज्जागरादित्रयं शक्तिचक्रानुसन्धानयुक्त्या तुर्यानन्दाच्छुरितं यस्तत्परामर्शानुप्रवेशप्रकर्षाद्विगलितभेदसंस्कारमानन्दरसप्रवाहमयमेव पश्यति स त्रितत्यस्यास्य भोक्ता चमत्कर्ता। तत एव

त्रिषु धामसु यद्भोग्यं भोक्ता यश्च प्रकीर्तितः।
वेदैतदुभयं यस्तु स भुञ्जानो न लिप्यते॥

इति नीत्या निःसपत्नस्वात्मसाम्राज्योऽयं परमानन्दपरिपूर्णो भवभेदग्रसनप्रवणानां वीराणामिन्द्रियाणामीश्वरः स्वामी श्रीमन्थानभैरवसत्तानुप्रविष्टो महाम्नायेषूच्यते। यस्त्वेवंविधो न भवति स जागराद्यवस्थाभिर्भुज्यमानो लौकिकः पशुरेव। योग्यपीमां धारामनधिरूढो न वीरेश्वरोऽपि तु मूढ एवेत्युक्तं भवति। एतच्च

योगी स्वच्छन्दयोगेन स्वच्छन्दगतिचारिणा।
स स्वच्छन्दपदे युक्तः स्वच्छन्दसमतां व्रजेत्॥

इत्यादिना श्रीस्वच्छन्दादिशास्त्रेषु वितत्य दर्शितम्। स्पन्देऽपि

तस्योपलब्धिः सततं त्रिपदाव्यभिचारिणी।

इति कारिकया सङ्गृहीतमेतत्॥११॥

Evaṁ lokayogyanusāreṇa vyākhyāte jāgarāditraye śakticakrasandhānādviśvasaṁhāreṇa yasya turyābhogamayatvamabhedavyāptyātmakaṁ sphurati sa taddhārādhiroheṇa turyātītaṁ pūrvoktaṁ caitanyamāviśan—


Tritayabhoktā vīreśaḥ||11||


Etajjāgarāditrayaṁ śakticakrānusandhānayuktyā turyānandācchuritaṁ yastatparāmarśānupraveśaprakarṣādvigalitabhedasaṁskāramānandarasapravāhamayameva paśyati sa tritatyasyāsya bhoktā camatkartā| Tata eva

Triṣu dhāmasu yadbhogyaṁ bhoktā yaśca prakīrtitaḥ|
Vedaitadubhayaṁ yastu sa bhuñjāno na lipyate||

iti nītyā niḥsapatnasvātmasāmrājyo'yaṁ paramānandaparipūrṇo bhavabhedagrasanapravaṇānāṁ vīrāṇāmindriyāṇāmīśvaraḥ svāmī śrīmanthānabhairavasattānupraviṣṭo mahāmnāyeṣūcyate| Yastvevaṁvidho na bhavati sa jāgarādyavasthābhirbhujyamāno laukikaḥ paśureva| Yogyapīmāṁ dhārāmanadhirūḍho na vīreśvaro'pi tu mūḍha evetyuktaṁ bhavati| Etacca

Yogī svacchandayogena svacchandagaticāriṇā|
Sa svacchandapade yuktaḥ svacchandasamatāṁ vrajet||

ityādinā śrīsvacchandādiśāstreṣu vitatya darśitam| Spande'pi

Tasyopalabdhiḥ satataṁ tripadāvyabhicāriṇī|

iti kārikayā saṅgṛhītametat||11||


De esta manera (evam), él --el Yogī-- (saḥ) en quien (yasya) el deleite y disfrute (ābhoga) del Cuarto Estado (turya), el cual consiste (ātmakam) en una penetración (vyāpti) en el no dualismo --ausencia de diferencias-- (abheda), brilla (sphurati) a través de la desaparición (saṁhāreṇa) del universo (viśva) mediante la unión (sandhānāt) con el grupo (cakra) de poderes (śakti) en los tres (traye) (estados de) vigilia (jāgarā), etc. (ādi) que han sido explicados en detalle (vyākhyāte) (tanto) de conformidad (anusāreṇa) con (las experiencias) de un Yogī (yogi) (como) de la gente común (loka)1 , ingresa (āviśan) en Turyātīta --en el estado más allá de Turya o Turīya (el Cuarto Estado)-- (turya-atītam), que ha sido descripto (uktam) anteriormente (pūrva) como Conciencia dotada de Absoluta Libertad para conocer y hacer todo (caitanyam). (Entra en Turyātīta) montándose, (como quien dice) (adhiroheṇa), sobre la corriente (dhārā) de ese (deleite y disfrute) (tad)


Aquél que es un disfrutador (del antedicho "ābhoga" o divino deleite) (bhoktā) en la tríada (de vigilia, sueño y sueño profundo) (tritaya) (es) un amo (īśaḥ) de (sus) sentidos (vīra)||11||


El (saḥ) que (yaḥ) ve (paśyati) a esta (etad) tríada (trayam) de vigilia (jāgarā), etc. (ādi) como rociada (ācchuritam) con la Bienaventuranza (ānanda) del Cuarto Estado (turya) por medio de (yuktyā) la unión (anusandhāna) con el grupo (cakra) de poderes (śakti), como un continuo flujo (pravāha-mayam eva) de la savia y vigor (rasa) de la Bienaventuranza (ānanda) en la que se han disuelto (vigalita) todas la impresiones residuales (saṁskāram) de diferencia --dualismo-- (bheda) a través de la intensidad (prakarṣāt) del ingreso (anupraveśa) en la experiencia y remembranza (parāmarśa) de ese (Cuarto Estado) (tad)... (tal persona es) un disfrutador (bhoktā) de esta (asya) tríada (tritayasya) (y también) de Camatkāra --la Dicha de la Suprema conciencia del Yo-- (camatkartā). (En otras palabras, él goza de la Bienaventuranza de la conciencia del Yo a lo largo de toda la tríada de estados)|

Por esa razón (tatas eva):

"El (saḥ) que (yaḥ) verdaderamente (tu) conoce (veda) a este (etad) dúo (ubhayam), (a saber, a tanto) lo que (yad... yaḥ) se dice (que es) (prakīrtitaḥ) el objeto de disfrute --el objeto conocible-- (bhogyam) como (ca) (a lo que se dice que es) el disfrutador --el conocedor-- (bhoktā), en los tres (triṣu) estados (de conciencia) (dhāmasu), no es (na) contaminado (por ellos) (lipyate) (aun cuando pueda ser) un disfrutador --experimentador-- (bhuñjānaḥ... iti) (de tales estados)"||

De acuerdo con (el antedicho) precepto (nītyā), este (gran ser) (ayam) está lleno (paripūrṇaḥ) de Suprema (parama) Bienaventuranza (ānanda), (adquiere) inigualable (niḥsapatna) soberanía sobre sí mismo (sva-ātma-sāmrājyaḥ) (y se vuelve) señor (īśvaraḥ) (y) amo (svāmī) de (sus) sentidos (indriyāṇām), los cuales son (ahora) vīra-s o héroes (vīrāṇām)2  resueltos a (pravaṇānām) tragar (grasana) las diferencias (bheda) (presentes) en la existencia mundana (bhava). En los grandes (mahā) textos sagrados --āmnāya-s-- (āmnāyeṣu)3  (este tipo de persona) se dice (ucyate) que ha entrado (anupraviṣṭaḥ) en el ser (sattā) del venerable (śrī) Manthānabhairava (manthāna-bhairava)4 |

Sin embargo (tu), el (saḥ) que (yaḥ) no es (bhavati) de esa clase --es decir, el que no está liberado-- (evaṁ-vidhaḥ), (es) únicamente (eva) un común individuo limitado (laukikaḥ paśuḥ) que es disfrutado (bhujyamānaḥ) por los estados (avasthābhiḥ) de vigilia (jāgarā), etc. (ādi)|

Inclusive (api) un Yogī (yogī) que no se monta, (por así decir,) (anadhirūḍhaḥ) sobre esa (imām) corriente (de deleite y disfrute --ābhoga--) (dhārām) (no puede volverse) un señor (īśvaraḥ) de (sus) sentidos (vīra) sino que (api tu) (es) sólo (eva) un ser confundido y perplejo (mūḍhaḥ). Esto es lo que se ha dicho (acerca de él) (iti uktam bhavati)|

Y (ca) este (etad) (mismísimo hecho) ha sido mostrado (darśitam) en escrituras (śāstreṣu) (tales como) el venerable (śrī) Svacchandatantra (svacchanda), etc. (ādi), tras haber(lo) explicado en detalle (vitatya) (mediante la siguiente y otras estrofas):

"Ese (saḥ) Yogī (yogī) que vive (cāriṇā) en la condición (gati) de un ser independiente --un ser liberado-- (svacchanda) a través del Svacchandayoga --el tipo de Yoga enseñado en el Svacchandatantra-- (svacchanda-yogena), al estar unido (yuktaḥ) con el estado (pade) de Svacchanda (svacchanda)5 , alcanza (vrajet) igualdad (samatā) con Svacchanda (svacchanda... iti ādinā)"||
(Ver VII, 260 en el Svacchandatantra)

En las Spandakārikā-s (spande) también (api), esta (misma enseñanza) (etad) ha sido compendiada (saṅgṛhītam) mediante (la siguiente porción de) kārikā --aforismo-- (kārikayā):

"(Para el perfectamente despierto, existe, siempre y) constantemente (satatam), la percepción (upalabdhiḥ) de Eso --es decir, del Ser-- (tasya), (y esta percepción del Ser) permanece (avyabhicāriṇī) (a lo largo de) los tres (tri) estados (de conciencia) (pada... iti)..."|
(Ver Spandakārikā-s I, 17)

||11||

1  Lee el comentario sobre los aforismos 8, 9 y 10 de esta misma sección.Retornar 

2  Al igual que héroes genuinos, así también estos sentidos divinos de una persona iluminada están siempre persiguiendo la más alta meta de la vida y el bienestar de todos. No son ya más meros "indriya-s" o "sentidos" todo el tiempo torturando a un individuo limitado sino poderes supremos sirviendo a esa persona espiritualmente elevada.Retornar 

3  Los grandes textos sagrados son 64 y su autoría no es humana. Este grupo de escrituras reveladas también se denomina Bhairavaśāstra-s (escrituras de Bhairava). Bhairava es, por supuesto, el Ser Supremo.Retornar 

4  Este epíteto del Ser Supremo significa literalmente "Bhairava como el que revuelve, sacude y bate (al universo)", en el sentido de que Él manifiesta, sostiene y disuelve a tal universo en Su Ser una y otra vez.Retornar 

5  El término "Svacchanda" significa literalmente tanto "la propia y libre voluntad" como "independiente". En este contexto, Svacchanda es un ser liberado, o sea Śiva Mismo, pero al mismo tiempo es también Su Absoluta y Libre Voluntad para conocer y hacer todo. Aplicando el respectivo afijo Taddhita (Ver Afijos), la palabra "Svācchandya" emerge como resultado. Quiere decir "libertad". En definitiva, es el estado de un Svacchanda o ser liberado. Y sí, Svācchandya es sinónimo de Svātantrya (la Libertad Absoluta del Ser Supremo).Retornar 

al inicio


 Aforismo 12

किमस्य महायोगिनः काश्चित् तत्त्वाधिरोहप्रत्यासन्ना भूमिकाः सन्ति याभिस्तत्त्वोर्ध्ववर्तिनी भूमिर्लक्ष्यते। सन्तीत्याह—


विस्मयो योगभूमिकाः॥१२॥


यथा सातिशयवस्तुदर्शने कस्यचिद्विस्मयो भवति तथास्य महायोगिनो नित्यं तत्तद्वेद्यावभासामर्शाभोगेषु निःसामान्यातिशयनवनवचमत्कारचिद्घनस्वात्मावेशवशात्स्मेरस्मेरस्तिमितविकसितसमस्तकरणचक्रस्य यो विस्मयोऽनवच्छिन्नानन्दे स्वात्मन्यपरितृप्तत्वेन मुहुर्मुहुराश्चर्यायमाणता ता एव योगस्य परतत्त्वैक्यस्य सम्बन्धिन्यो भूमिकास्तदध्यारोहविश्रान्तिसूचिकाः परिमिता भूमयो न तु कन्दबिन्द्वाद्यनुभववृत्तयः। तदुक्तं श्रीकुलयुक्तौ

आत्मा चैवात्मना ज्ञातो यदा भवति साधकैः।
तदा विस्मयमात्मा वै आत्मन्येव प्रपश्यति॥

इति। एतच्च

तमधिष्ठातृभावेन स्वभावमवलोकयन्।
स्मयमान इवास्ते यस्तस्येयं कुसृतिः कुतः॥

इति कारिकया सङ्गृहीतम्॥१२॥

Kimasya mahāyoginaḥ kāścit tattvādhirohapratyāsannā bhūmikāḥ santi yābhistattvordhvavartinī bhūmirlakṣyate| Santītyāha—


Vismayo yogabhūmikāḥ||12||


Yathā sātiśayavastudarśane kasyacidvismayo bhavati tathāsya mahāyogino nityaṁ tattadvedyāvabhāsāmarśābhogeṣu niḥsāmānyātiśayanavanavacamatkāracidghanasvātmāveśavaśātsmerasmerastimitavikasitasamastakaraṇacakrasya yo vismayo'navacchinnānande svātmanyaparitṛptatvena muhurmuhurāścaryāyamāṇatā tā eva yogasya paratattvaikyasya sambandhinyo bhūmikāstadadhyārohaviśrāntisūcikāḥ parimitā bhūmayo na tu kandabindvādyanubhavavṛttayaḥ| Taduktaṁ śrīkulayuktau

Ātmā caivātmanā jñāto yadā bhavati sādhakaiḥ|
Tadā vismayamātmā vai ātmanyeva prapaśyati||

iti| Etacca

Tamadhiṣṭhātṛbhāvena svabhāvamavalokayan|
Smayamāna ivāste yastasyeyaṁ kusṛtiḥ kutaḥ||

iti kārikayā saṅgṛhītam||12||


¿Hay etapas (kim... kāścid... bhūmikāḥ santi) estrechamente conectadas (pratyāsannāḥ) con el ascenso (adhiroha) de este (asya) gran (mahā) Yogī (yoginaḥ) hacia el Principio Supremo (tattva), mediante las cuales (yābhiḥ) pueda marcarse (lakṣyate) una elevada (ūrdhvavartinī) posición (espiritual) (bhūmiḥ)?|

(El Señor Śiva, el autor de estos aforismos,) dijo (āha): "Hay (santi iti)"—


Las etapas (bhūmikāḥ) del Yoga (yoga) (son) una fascinante maravilla (vismayaḥ)||12||


Así como (yathā) existe (bhavati) (la experiencia de) fascinante maravilla (vismayaḥ) cuando alguien ve (darśane kasyacid) una realidad (vastu) superior (sātiśaya), así también (tathā) (existe) siempre (nityam) (experiencia de fascinante maravilla cuando) este gran Yogī (asya mahā-yoginaḥ), que permanece calmo (stimita), sonriente (smera) (y) abierto (como una flor) (smera) (pues su) grupo (cakrasya) entero (samasta) de sentidos (karaṇa) (se ha) expandido (ahora) (vikasita), (goza de) los deleites --ābhoga-- (ābhogeṣu) (asociados con) la experiencia (āmarśa) de manifestación (avabhāsa) de los diversos (tad tad) objetos conocibles (vedya). (Tal grupo de sentidos fue expandido) por medio (vaśāt) de una penetración (āveśa) en su propio (sva) Ser (ātma) (que es) una masa (ghana) de Conciencia (cit) (llena de) la siempre nueva (nava-nava), preeminente (atiśaya) (y) extraordinaria (niḥsāmānya) Dicha de la conciencia del Yo (camatkāra). Esa (yaḥ) fascinante maravilla (vismayaḥ) (es) un estado que se hace maravilloso (āścaryāyamāṇatā) una y otra vez (muhurmuhur). (Esta condición es experimentada por el Yogī) en su propio (sva) Ser (ātmani), el cual consiste en ininterrumpida (anavacchinna) Bienaventuranza (ānande), como ausencia de satisfacción completa (aparitṛptatvena) --el Yogī no está nunca plenamente satisfecho con ese estado de maravilla, o sea, desea más y más de él--. Esas (tāḥ eva) etapas (bhūmikāḥ) están conectadas (sambandhinyaḥ) con el Yoga (yogasya) (o) la unidad (aikyasya) con el Más Alto (para) Principio (tattva) --a saber, el Ser Supremo--. (Estas) definidas (parimitāḥ) etapas o estaciones (bhūmayaḥ) indican (sūcikāḥ) reposos (del Yogī) (viśrānti) en (su) ascenso (adhyāroha) hacia Eso --hacia el Más Alto Principio-- (tad) y no (na tu) condiciones (vṛttayaḥ) de experiencia (anubhava) (relacionadas con) Kanda (kanda), Bindu (bindu), etc. (ādi)1 |

Eso (tad) se ha dicho (también) (uktam) en la venerable (śrī) Kulayukti (kulayuktau):

"Y (ca eva) cuando (yadā) el Ser (ātmā) es (bhavati) conocido (jñātaḥ) por los adeptos (sādhakaiḥ) a través de (ese mismísimo) Ser (ātmanā), entonces (tadā) el Ser (ātmā) contempla (prapaśyati) una fascinante maravilla (vismayam) en Sí Mismo (ātmani) ciertamente (vai... eva... iti)"||

Esta (misma verdad) (etad ca) ha sido compendiada (saṅgṛhītam) mediante (el siguiente) aforismo (kārikayā) (de las Spandakārikā-s):

"¿Cómo (kutas) (puede) esta (iyam) vil (ku) senda transmigratoria (sṛtiḥ) (ser) de aquél (tasya) que (yaḥ) permanece (āste) asombrado (smayamānaḥ), por así decir (iva), mientras contempla (avalokayan) esa (tam) naturaleza esencial (o Spanda) (sva-bhāvam) como siendo (bhāvena) la regente (del universo entero) (adhiṣṭhātṛ... iti)?"||
(Ver Spandakārikā-s I, 11)

||12||

1  Aun cuando los términos Kanda y Bindu signifiquen generalmente "la fuente en forma de huevo de todas las nāḍī-s o canales en el cuerpo sutil" y "un punto que simboliza al Conocedor Supremo --Śiva--" respectivamente, en este contexto estos dos términos representan Mūlādhāra y Ājñā (los conocidos cakra-s situados en el cuerpo sutil).Retornar 

al inicio


 Aforismo 13

ईदृग्योगभूमिकासमापन्नस्यास्य योगिनः—


इच्छाशक्तिरुमा कुमारी॥१३॥


योगिनः परभैरवतां समापन्नस्य या इच्छा सा शक्तिरुमा परैव पारमेश्वरी स्वातन्त्र्यरूपा सा च कुमारी विश्वसर्गसंहारक्रीडापरा कुमार क्रीडायामिति पाठात्।

अथ च कुं भेदोत्थापिकां मायाभूमिं मारयत्यनुद्भिन्नप्रसरां करोति तच्छीला। कुमारी च परानुपभोग्या भोक्त्रैकात्म्येन स्फुरन्ती।

अथवा यथा उमा कुमारी परिहृतसर्वासङ्गा महेश्वरैकात्म्यसाधनाराधनाय नित्योद्युक्ता तथैवास्येच्छेत्यस्मद्गुरुभिरित्थमेव पाठो दृष्टो व्याख्यातश्च।

अन्यैस्तु शक्तितमेति पठित्वा ज्ञानक्रियापेक्षोऽस्याः प्रकर्षो व्याख्यातः।

एवं न लौकिकवदस्य योगिनः स्थूलेच्छापि तु परा शक्तिरूपैव सर्वत्राप्रतिहता। तदुक्तं श्रीमत्स्वच्छन्दे

सा देवी सर्वदेवीनां नामरूपैश्च तिष्ठति।
योगमायाप्रतिच्छन्ना कुमारी लोकभाविनी॥

इति। श्रीमृत्युञ्जयभट्टारकेऽपि

सा ममेच्छा परा शक्तिरवियुक्ता स्वभावजा।
वह्नेरूष्मेव विज्ञेया रश्मिरूपा रवेरिव॥
सर्वस्य जगतो वापि सा शक्तिः कारणात्मिका।

इति। तदेतत्

न हीच्छानोदनस्यायं प्रेरकत्वेन वर्तते।
अपि त्वात्मब्लस्पर्शात्पुरुषस्तत्समो भवेत्॥

इति कारिकया भङ्ग्या प्रतिपादितम्॥१३॥

Īdṛgyogabhūmikāsamāpannasyāsya yoginaḥ—


Icchāśaktirumā kumārī||13||


Yoginaḥ parabhairavatāṁ samāpannasya yā icchā sā śaktirumā paraiva pārameśvarī svātantryarūpā sā ca kumārī viśvasargasaṁhārakrīḍāparā kumāra krīḍāyāmiti pāṭhāt|

Atha ca kuṁ bhedotthāpikāṁ māyābhūmiṁ mārayatyanudbhinnaprasarāṁ karoti tacchīlā| Kumārī ca parānupabhogyā bhoktraikātmyena sphurantī|

Athavā yathā umā kumārī parihṛtasarvāsaṅgā maheśvaraikātmyasādhanārādhanāya nityodyuktā tathaivāsyecchetyasmadgurubhiritthameva pāṭho dṛṣṭo vyākhyātaśca|

Anyaistu śaktitameti paṭhitvā jñānakriyāpekṣo'syāḥ prakarṣo vyākhyātaḥ|

Evaṁ na laukikavadasya yoginaḥ sthūlecchāpi tu parā śaktirūpaiva sarvatrāpratihatā| Taduktaṁ śrīmatsvacchande

Sā devī sarvadevīnāṁ nāmarūpaiśca tiṣṭhati|
Yogamāyāpraticchannā kumārī lokabhāvinī||

iti| Śrīmṛtyuñjayabhaṭṭārake'pi

Sā mamecchā parā śaktiraviyuktā svabhāvajā|
Vahnerūṣmeva vijñeyā raśmirūpā raveriva||
Sarvasya jagato vāpi sā śaktiḥ kāraṇātmikā|

iti| Tadetat

Na hīcchānodanasyāyaṁ prerakatvena vartate|
Api tvātmablasparśātpuruṣastatsamo bhavet||

iti kārikayā bhaṅgyā pratipāditam||13||


De este (asya) Yogī (yoginaḥ) que ha alcanzado (samāpannasya) tales (īdṛk) etapas (bhūmikā) del Yoga (yoga)


El poder (śaktiḥ) de Voluntad (icchā) (del Yogī iluminado es) el "Esplendor de Śiva" (umā), (el cual es) Kumārī (kumārī)||13||


Ese (yā... sā) poder (śaktiḥ) de Voluntad (icchā) del Yogī (yoginaḥ) que ha llegado (samāpannasya) al estado del Más Alto Bhairava (para-bhairavatāṁ) (es) Umā --Esplendor de Śiva-- (umā). (Esta Umā es) únicamente (eva) la más alta (parā) Señora del Señor Supremo (pārama-īśvarī) cuya --de Ella-- naturaleza (rūpā) es Svātantrya o Libertad Absoluta (svātantrya). Y (ca), según la lectura --es decir, la interpretación-- (pāṭhāt) "kumāra krīḍāyām" (kumāra krīḍāyām iti)1 , Ella (sā) (se llama) Kumārī (kumārī) (pues) está dedicada (parā) al juego (krīḍā) de manifestar (sarga) (y) retirar (saṁhāra) al universo (viśva) --Kṣemarāja ha explicado el significado del aforismo desde un punto de vista "abheda", o sea, no dualmente--|

Y de igual modo (atha ca), (Kumārī es la que) hace que la etapa de Māyā (o) Ku muera (kum... māyā-bhūmiṁ mārayati). (Māyā) produce el surgimiento (utthāpikām) de bheda o dualidad (bheda). (Con la declaración "la que hace que la etapa de Māyā o Ku muera", se quiere decir que) Ella impide (an... karoti) que (Māyā) se despliegue y difunda (udbhinna-prasarām). (Así, Kumārī es la que tiene) esa (tad) naturaleza o disposición (śīlā)2 . Asimismo (ca), Kumārī (kumārī) (es esta Śakti o Poder que) aparece destellantemente (sphurantī) en unidad (eka-ātmyena) con el Bhoktā o Disfrutador --Śiva-- (bhoktrā) (y) que nunca es disfrutada (anupabhogyā) por otros (para) --Kṣemarāja ha explicado el significado del aforismo desde un punto de vista "bheda-abheda", en definitiva, con una mezcla de dualismo y no dualismo--|

O (athavā) así como (yathā) la virgen (kumārī) Umā (umā), tras abandonar (parihṛta) todo (sarva) apego (āsaṅgā), (está) siempre (nitya) ocupada (udyuktā) en la adoración (ārādhanāya) que lleva directamente (sādhana) hacia la unidad (eka-ātmya) con el gran (mahā) Señor (īśvara), así también (tathā) (es) ciertamente (eva) la Voluntad (icchā) de este (Yogī) (asya)3 . Esta lectura ha sido de este modo (iti... ittham eva pāṭhaḥ) vista (dṛṣṭaḥ)4  y (ca) explicada en detalle (vyākhyātaḥ) por nuestros (asmad) Guru-s --preceptores espirituales-- (gurubhiḥ) --Kṣemarāja ha explicado el significado del aforismo desde un punto de vista "bheda", es decir, dualistamente--|

Sin embargo (tu), habiendo sido leído (paṭhitvā) (este aforismo como) "śaktitamā" --el más alto Poder-- (śaktitamā iti) por otros (autores) (anyaiḥ), (según ellos) se explica en pleno detalle (vyākhyātaḥ) (a través del presente sūtra) la preeminencia o superioridad (prakarṣaḥ) de este (poder de Voluntad) (asyāḥ) por sobre (apekṣaḥ) conocimiento (jñāna) (y) acción (kriyā)5 |

De este modo (evam), el poder de Voluntad (icchā) de este (asya) Yogī (yoginaḥ) no es burdo (sthūlā) como el de la gente ordinaria (laukika-vat), sino (api tu) (que es como) el Poder Supremo Mismo (parā śakti-rūpā eva), (o sea,) no obstruido (apratihatā) en todas partes (sarvatra)|

Eso (tad) ha sido declarado (uktam) en el venerable (śrīmad) Svacchandatantra (svacchande):

"La Diosa (sā devī) permanece (tiṣṭhati) como los nombres y formas (nāmarūpaiḥ ca) de todas (sarva) las diosas (devīnāṁ), yace (tiṣṭhati) cubierta (praticchannā) por la Yogamāyā --el poder velador surgido del Yoga o identificación con el Señor-- (yoga-māyā), (es) una virgen (kumārī) (y) promueve el bienestar (bhāvinī) de las personas (loka... iti)"||
(Ver Svacchandatantra X, 727)

(E) inclusive (api) en el muy venerable (śrī... bhaṭṭārake) Mṛtyuñjayatantra (mṛtyuñjaya):

"La suprema (sā.. parā) Śakti (śaktiḥ), que es no dividida --inseparable del Señor-- (aviyuktā) (y) natural (sva-bhāva-jā), (es) Mi (mama) (poder de) Voluntad (icchā). Se la ha de conocer (vijñeyā) (como teniendo la misma relación con respecto a Mí) que (iva... iva) (la que tienen el) calor (ūṣmā) con respecto al fuego (vahneḥ) (y) un rayo de luz (raśmi-rūpā) con respecto al sol (raveḥ). ¡Esa (sā) Śakti (śaktiḥ) (es) verdaderamente (vā api) la causa (kāraṇa-ātmikā) del mundo entero (sarvasya jagataḥ)!"|
(Ver I, 25-26 en el Mṛtyuñjayatantra)

Esa misma (verdad) (tad etad) (ha sido) indirectamente (bhaṅgyā) establecida (pratipāditam) por un aforismo (kārikayā) (de las Spandakārikā-s):

"Este (individuo limitado) (ayam) no (na hi) dirige o maneja (prerakatvena vartate) el acicate (nodanasya) del deseo (icchā). Pero aun así (api tu), poniéndose en contacto (sparśāt) con la Fuerza o Poder (bala) del Ser (ātma), (esa) persona (puruṣaḥ) se vuelve (bhavet) igual (samaḥ) a Eso (tad... iti)"||
(Ver Spandakārikā-s I, 8)

||13||

1  La primera interpretación de Kṣemarāja tiene que ver con Abheda o No dualismo. La frase "kumāra krīḍāyām" implica, sucintamente, que la palabra "kumārī" deriva de la raíz "kumār", la cual significa "jugar como un niño/a". El término "krīḍāyām" (aficionada a jugar) denota que Ella es aficionada a jugar (como una niña), y Su juego consiste en manifestar al universo y retirarlo dentro de Sí Misma una y otra vez. Bien, sólo una corta explicación por ahora, porque el profundizar en este tema me conduciría a exponer sobre cómo se forma y conjuga la raíz "kumār"... y esto involucra un avanzado conocimiento sánscrito con el que la mayoría de los lectores solamente puede soñar. ¡Basta de esto entonces, no sea que sus mentes se confundan aún más!Retorna 

2  El sabio interpreta la palabra "kumārī" acrósticamente: ku + mārī. Según él, "ku" simboliza a Māyā, el poder que produce dualismo (diferencias en la forma de múltiples sujetos y objetos), en tanto que "mārī" sugiere "mārayati" - "Ella hace morir". Por lo tanto, el supremo poder de Voluntad del Yogī es Kumārī ya que destruye a Māyā. En otras palabras, Ella no permite que Māyā se despliegue y esparza. El autor aclaró ese punto agregando "anudbhinnaprasarāṁ karoti" - "Ella impide que (Māyā) se despliegue y difunda" pues no es posible que ocurra destrucción alguna aquí. Como el universo es esencialmente uno con Śakti, hablar acerca de una "destrucción" de algo en él es sólo una sencilla manera de expresar lo que es realmente un "retiro" hacia su Fuente, a saber, hacia Ella Misma.Retorna 

3  El autor interpreta la palabra "kumārī" como "virgen". En este caso, Umā es la conocida esposa de Śiva en las historias puránicas, es decir, Pārvatī. Al poder de Voluntad de un Yogī se lo identifica con Pārvatī (la jovencita virgen siempre ocupada en la adoración de Su marido) porque Ella no tiene hijos. En otras palabras: "¡Ella nunca ha dado surgimiento a ningún universo!". La manifestación, el sostenimiento y el retiro del universo son sólo meras formas de hablar sobre procesos en una Realidad que es, paradójicamente, inmutable. Así, ningún universo ha surgido alguna vez desde Ella y en consecuencia no es posible aquí ningún sostenimiento/retiro de él. Este misterio únicamente puede ser comprendido por los que han sido bendecidos con la Gracia de Dios. Puedo hablar de esta manera dualista pues en el presente párrafo el comentarista interpreta al aforismo desde un punto de vista "bheda", o sea, dualistamente.Retorna 

4  No sólo "lecturas" sino escrituras enteras aparecen ante un sublime Yogī y él puede "verlas", literalmente hablando. De esta forma, aunque pueda parecer extraño para la mayoría de la gente, las nuevas lecturas, escrituras, mantra-s, etc. no son "oídas" sino "vistas" por un gran Yogī.Retorna 

5  Kṣemarāja está mencionando la lectura de este 13ro aforismo según Bhāskara, el autor del célebre Śivasūtravārttika (otro importante comentario sobre los Śivasūtra-s): "इच्छा शक्तितमा कुमारी" - "Icchā śaktitamā kumārī" (sucintamente traducido como "La Voluntad, que es el más alto Poder, (es) Kumārī". Resumiendo, en el Śivasūtravārttika hallarás que el actual aforismo aparece como "Icchā śaktitamā kumārī" en lugar de "Icchāśaktirumā kumārī". De todas maneras, puesto que se considera al comentario de Kṣemarāja (la Śivasūtravimarśinī) como el más autorizado, traduje la versión de los Śivasūtra-s tal como la da Kṣemarāja (y no como la da Bhāskara y otros autores).Retorna 

al inicio


 Aforismo 14

ईदृशस्य महेच्छस्य—


दृश्यं शरीरम्॥१४॥


यद्यद्दृश्यं बाह्यमाभ्यन्तरं वा तत्तत्सर्वम् अहमिदमितिसदाशिववन्महासमापत्त्या स्वाङ्गकल्पमस्य स्फुरति न भेदेन।

शरीरं च देहधीप्राणशून्यरूपं नीलादिवद्दृश्यं न तु पशुवद्द्रष्टृतया भाति। एवं देहे बाह्ये च सर्वत्रास्य मयूराण्डरसवदविभक्तैव प्रतिपत्तिर्भवति। यथोक्तं श्रीविज्ञानभैरवे

जलस्येवोर्मयो वह्नेर्ज्वालाभङ्ग्यः प्रभा रवेः।
ममैव भैरवस्यैता विश्वभङ्ग्यो विनिर्गताः॥

इति। एतच्च

भोक्तैव भोग्यभावेन सदा सर्वत्र संस्थितः।

इत्यनेन सङ्गृहीतम्॥१४॥

Īdṛśasya mahecchasya—


Dṛśyaṁ śarīram||14||


Yadyaddṛśyaṁ bāhyamābhyantaraṁ vā tattatsarvam ahamidamitisadāśivavanmahāsamāpattyā svāṅgakalpamasya sphurati na bhedena|

Śarīraṁ ca dehadhīprāṇaśūnyarūpaṁ nīlādivaddṛśyaṁ na tu paśuvaddraṣṭṛtayā bhāti| Evaṁ dehe bāhye ca sarvatrāsya mayūrāṇḍarasavadavibhaktaiva pratipattirbhavati| Yathoktaṁ śrīvijñānabhairave

Jalasyevormayo vahnerjvālābhaṅgyaḥ prabhā raveḥ|
Mamaiva bhairavasyaitā viśvabhaṅgyo vinirgatāḥ||

iti| Etacca

Bhoktaiva bhogyabhāvena sadā sarvatra saṁsthitaḥ|

ityanena saṅgṛhītam||14||


Para tal clase de (īdṛśasya) (Yogī) que ha alcanzado (ese) gran (poder) de Voluntad (mahā-icchasya)


Todos los fenómenos (externos o internos) (dṛśyam) (son) el cuerpo (śarīram) (del Yogī iluminado)||14||


Cualquier cosa (yad yad) que sea perceptible (dṛśyam) (para el Yogī, ya sea) externa (bāhyam) o (vā) internamente (ābhyantaram), para él (asya) todo (sarvam) eso (tad tad) aparece (sphurati) como (kalpam) su propio (sva) cuerpo (aṅga) y no como algo distinto (de él) (na bhedena), debido a (su) gran logro (mahā-samāpattyā) (que surge en la forma del sentimiento) "Yo (aham) (soy) Esto (idam iti)" --Yo soy el universo-- como (vat) (el de) Sadāśiva (sadāśiva)1  --Kṣemarāja comentó sobre el aforismo en su usual lectura como "Dṛśyaṁ śarīram"; pero sus comentarios en el siguiente párrafo se basarán en la lectura "Śarīraṁ dṛśyaṁ"--|

Asimismo (ca), (para este tipo de Yogī), śarīra o cuerpo (śarīram), (ya sea) en la forma (rūpam) de cuerpo físico (deha), pensamiento (dhī), energía vital (prāṇa) (o) vacío (śūnya) (en vigilia, sueño, etc.), aparece (bhāti) como un fenómeno --algo objetivo-- (dṛśyam) tal como (vat) (el color) azul (nīla), etc. (ādi), y no (na tu) como el perceptor (draṣṭṛtayā) como en (el caso de) (vat) un ser condicionado (paśu)2 |

De este modo (evam), en el cuerpo (dehe), fuera (bāhye) y (ca) en todas partes (sarvatra), su (asya) percepción (pratipattiḥ) es (bhavati) ciertamente (eva) no dividida o indiferenciada (avibhaktā) al igual que (vat) el plasma (rasa) del huevo de pavo real (mayūra-aṇḍa) --en otras palabras, su percepción es totalmente homogénea como ese plasma--|

Como (yathā) se ha declarado (uktam) en el venerable (śrī) Vijñānabhairava (vijñānabhairave):

"(Así como) las olas (ūrmayaḥ) (son modos) del agua (jalasya), las llamaradas (jvālā-bhaṅgyaḥ) (son modos) del fuego (vahneḥ) (y) la luz (prabhā) (es un modo) del sol (raveḥ), (así) estos (etāḥ) modos --cual olas-- (bhaṅgyaḥ) del universo (viśva) han salido (vinirgatāḥ) de Mí (mama eva), Bhairava (bhairavasya... iti)"||

Esto (etad ca) ha sido resumido (saṅgṛhītam) mediante esta (porción de aforismo) (anena) (de las Spandakārikā-s):

"... El experimentador (bhoktā) mismo (eva), siempre (sadā) (y) en todas partes (sarvatra), permanece (saṁsthitaḥ) en la forma (bhāvena) de lo experimentado (bhogya... iti)"||
(Ver Spandakārikā-s II, 4)

||14||

1  Sadāśiva es el tercer tattva o categoría en el proceso de manifestación universal. Cuando el Poder Supremo del Señor extrae al universo (Idam o Esto) desde Él, Idam aparece de manera borrosa (neblinosa). Como los primeros dos tattva-s o categorías son el Señor y Su Poder (Śiva y Śakti), Sadāśiva verdaderamente marca el surgimiento del universo. Antes de Sadāśiva, el Señor siente "Yo soy", pero una vez que Sadāśiva se ha manifestado el Señor siente "Yo soy Esto", pues Idam o Esto (el universo) ha comenzado a ser desplegado por Su divino Poder. Así, a través de su identificación con el Ser Supremo, el Yogī tiene la misma experiencia que el Ser Supremo con relación al universo. Para más información, lee Trika 3.Retorna 

2  Kṣemarāja indica aquí que el significado de śarīra es "cuerpo" pero no meramente "cuerpo físico". Él muestra que este "cuerpo" puede tomar la forma de pensamiento (en sueños), energía vital (en sueño profundo) o incluso vacío (en Māyā) también. Además, el sabio claramente señala el hecho de que los seres limitados consideran a śarīra  o cuerpo como el perceptor, mientras que un ser iluminado no. Un alma elevada percibe a śarīra como a otro objeto y nunca como siendo el sujeto o perceptor. ¿Y por qué los seres condicionados consideran que śarīra es el perceptor? Porque están identificados con śarīra, es decir, con el cuerpo físico, el pensamiento, la energía vital o el vacío. La identificación con śarīra es un grave error, no obstante, la pesada carga de su condicionamiento los fuerza a cometer esa equivocación. ¿Y cuál es la salida para ellos?: "La identificación con su propia naturaleza esencial, o sea, con el Señor". Sin embargo, esto solamente ocurre mediante el favor de ese mismo Señor que es, paradójicamente, ellos mismos.Retorna 

al inicio


 Aforismo 15

यच्चेदं सर्वस्य दृश्यस्य शरीरतया शून्यान्तस्य च दृश्यतयैकरूपं प्रकाशनमुक्तं नैतद्दुर्घटमपि तु—


हृदये चित्तसङ्घट्टाद्दृश्यस्वापदर्शनम्॥१५॥


विश्वप्रतिष्ठास्थानत्वाच्चित्प्रकाशो हृदयं तत्र चित्तसङ्घट्टाच्चलतश्चलतस्तदेकाग्रभावताद्दृश्यस्य नीलदेहप्राणबुद्ध्यात्मनः स्वापस्य चैतदभावरूपस्य शून्यस्य दर्शनं त्यक्तग्राह्यग्राहकविभेदेन यथावस्तु स्वाङ्गकल्पतया प्रकाशनं भवति। चित्प्रकाशतामभिनिविशमानं हि चित्तं तदाच्छुरितमेव विश्वं पश्यति। तदुक्तं श्रीविज्ञानभैरवे

हृद्याकाशे निलीनाक्षः पद्मसम्पुटमध्यगः।
अनन्यचेताः सुभगे परं सौभाग्यमाप्नुयात्॥

इति। परं ह्यत्र सौभाग्यं विश्वेश्वरतापत्तिः। तत्त्ववृत्तिसमापन्नं महायोगिनमुद्दिश्य श्रीमत्स्वच्छन्देऽपि

स च सर्वेषु भूतेषु भावतत्त्वेन्द्रियेषु च।
स्थावरं जङ्गमं चैव चेतनाचेतनस्थितम्॥
आध्वानं व्याप्य सर्वं तु सामरस्येन संस्थितः।

इति। स्पन्दे तु

तथा स्वात्मन्यधिष्ठानात्सर्वत्रैवं भविष्यति॥

इत्यनेनैवैतत्सङ्गृहीतम्॥१५॥

Yaccedaṁ sarvasya dṛśyasya śarīratayā śūnyāntasya ca dṛśyatayaikarūpaṁ prakāśanamuktaṁ naitaddurghaṭamapi tu—


Hṛdaye cittasaṅghaṭṭāddṛśyasvāpadarśanam||15||


Viśvapratiṣṭhāsthānatvāccitprakāśo hṛdayaṁ tatra cittasaṅghaṭṭāccalataścalatastadekāgrabhāvatāddṛśyasya nīladehaprāṇabuddhyātmanaḥ svāpasya caitadabhāvarūpasya śūnyasya darśanaṁ tyaktagrāhyagrāhakavibhedena yathāvastu svāṅgakalpatayā prakāśanaṁ bhavati| Citprakāśatāmabhiniviśamānaṁ hi cittaṁ tadācchuritameva viśvaṁ paśyati| Taduktaṁ śrīvijñānabhairave

Hṛdyākāśe nilīnākṣaḥ padmasampuṭamadhyagaḥ|
Ananyacetāḥ subhage paraṁ saubhāgyamāpnuyāt||

iti| Paraṁ hyatra saubhāgyaṁ viśveśvaratāpattiḥ| Tattvavṛttisamāpannaṁ mahāyoginamuddiśya śrīmatsvacchande'pi

Sa ca sarveṣu bhūteṣu bhāvatattvendriyeṣu ca|
Sthāvaraṁ jaṅgamaṁ caiva cetanācetanasthitam||
Ādhvānaṁ vyāpya sarvaṁ tu sāmarasyena saṁsthitaḥ|

iti| Spande tu

Tathā svātmanyadhiṣṭhānātsarvatraivaṁ bhaviṣyati||

ityanenaivaitatsaṅgṛhītam||15||


Esto (idam) que (yad ca) se ha dicho (uktam) (con referencia al Yogī), a saber, (que) hay aparición (prakāśanam) de todos (sarvasya) los fenómenos (externos e internos) (dṛśyasya) —también (ca) (considerando) como fenómeno (dṛśyatayā), (por así decir,) a incluso lo que llega hasta (antasya) el (estado de) vacío (śūnya)— como (su propio) cuerpo (śarīratayā) de manera uniforme --es decir, como una única forma-- (eka-rūpam), no es --lit. esto no es-- (na etad) difícil de cumplir (durghaṭam) sino más bien que (api tu)1 


Mediante la unión (saṅghaṭṭāt) de la mente (citta) en el corazón de la Conciencia (hṛdaye), (todos) los fenómenos (externos o internos) (dṛśya) (e incluso) el vacío (svāpa) aparecen (darśanam) (tal como son esencialmente)||15||


(Aquí) hṛdaya --el corazón o núcleo-- (yā... sā) (es) la Luz (prakāśaḥ) de la Conciencia (cit) ya que es el cimiento (pratiṣṭhā-sthānatvāt) del universo (viśva). En ese (hṛdaya) (tatra), a través de la unión (saṅghaṭṭāt) de la mente (citta)(es decir,) realizando (bhāvatāt) concentración (ekāgra) de la inquieta (mente) (calataḥ calataḥ) en Eso --en la Luz de la Conciencia-- (tad)—, hay (bhavati) darśana (darśanam) (o) aparición (prakāśanam) de todos los fenómenos (externos o internos) (dṛśyasya)(o sea,) de azul (nīla), cuerpo físico (deha), energía vital (prāṇa) (e) intelecto (buddhi-ātmanaḥ)—, e (ca) (inclusive) de svāpa (svāpasya) (o) vacío (śūnyasya)(en definitiva,) de eso cuya naturaleza (rūpasya) (es) ausencia (abhāva) de esto --a saber, de los fenómenos externos e internos-- (etad)—, como (kalpatayā) el propio (sva) cuerpo (aṅga)(en otras palabras, hay aparición de todos estos fenómenos y vacío) tal como ellos son esencialmente (yathā-vastu), desprovistos de la distinción (tyakta... vibhedena) entre sujeto (grāhaka) (y) objeto (grāhya)2 |

No hay duda (hi) de que la mente (cittam) que ingresa (abhiniviśamānam) en la Luz (prakāśatām) de la Conciencia (cit) ve (paśyati) al universo (viśvam) saturado (ācchuritam eva) con esa (Luz) (tad)|

Eso (tad) se ha dicho (uktam) en el venerable (śrī) Vijñānabhairava (vijñānabhairave) (también):

"Aquél cuyos sentidos (akṣaḥ) están fijos (nilīna) en el éter o espacio (ākāśe) dentro del corazón --dentro del loto del corazón-- (hṛdi), que permanece (gaḥ) en el medio (madhya) de las (dos) cuencas hemisféricas (sampuṭa) de (ese) loto (padma) --es decir, donde mora el Ser--, cuya mente (cetāḥ) (es) no dividida --o sea, cuya mente está concentrada y ve al universo saturado con la Luz de la Conciencia-- (ananya), obtiene (āpnuyāt) la más alta (param) fortuna o bienestar (saubhāgyam), oh Bella (subhage... iti)"||

Aquí (atra) la más alta (param) fortuna (saubhāgyam) (es) indudablemente (hi) la adquisición (āpattiḥ) del señorío (īśvaratā) sobre el universo (viśva)|

Con respecto al (uddiśya) gran (mahā) Yogī (yoginam) que ha logrado (samāpannam) el estado (vṛtti) del Principio Supremo (tattva), en el venerable (śrīmad) Svacchandatantra (svacchande) (se ha declarado) también (api):

"El (saḥ ca) (que ha alcanzado identidad con Bhairava --con el Señor--) penetrando (vyāpya) todos (tu sarvam) los (seis) cursos (ādhvānam)3  presentes (sthitam) (en) las entidad(es) inconscientes (acetanam) (o) inanimadas (sthāvaram) y (ca eva) (en) las entidades conscientes (cetana) (o) animadas (jaṅgamam) --en definitiva, en todo lo que se mueve y está estacionario dentro de este universo--, permanece (saṁsthitaḥ) como idéntico a Bhairava (sāmarasyena) en todos (sarveṣu) los seres (bhūteṣu), objetos (bhāva), categorías de la manifestación universal (tattva) e (ca) indriya-s --los diez Poderes de Percepción y Acción-- (indriyeṣu... iti)4 "|
(Ver IV, 310 en el Svacchandatantra)

En las Spandakārikā-s (spande tu) esta (misma enseñanza) (etad) ha sido compendiada (saṅgṛhītam) mediante esta (porción de aforismo) (anena eva):

"... así (también) (tathā), por medio del establecimiento (adhiṣṭhānāt) en el propio (sva) Ser (ātmani), habrá (bhaviṣyati) de este modo (evam) (omnisciencia) en todas partes (sarvatra... iti)"||
(Ver Spandakārikā-s III, 7)

||15||

1  Aunque Kṣemarāja parezca estar diciendo un chiste, está hablando seriamente por cierto. El Estado Supremo no es difícil de alcanzar puesto que "uno mismo es el Señor siempre", y sobre ello no hay ninguna duda. De cualquier modo, desde el punto de vista del ser limitado, la tarea parece imposible debido a su pesada carga de limitaciones. Por supuesto, esto es una manera de hablar en realidad, pues el ser limitado es simplemente el Señor Mismo creyendo que está "atado por Māyā" y demás. Como el Señor es absoluto, Él puede volverse "absolutamente" ignorante también. Por consiguiente, no hay contradicción o exageración alguna en lo que el sabio ha establecido. Es solamente cuando el Señor se engaña a Sí Mismo que la tarea de percibir todos los fenómenos como el propio cuerpo luce como misión imposible. Entonces, deja de engañarte a Ti Mismo, querido Señor, ¡y despierta! En resumidas cuentas, si el lector aún "piensa" que todo sobre lo que el sabio está escribiendo tiene que ver con un Señor, un Yogī iluminado, etc. distinto de él mismo/ella misma, entonces el lector no ha comprendido nada acerca de esta escritura todavía. Siendo ése el caso, se debe advertir que ¡el lector no está, de ninguna manera, en una condición deseable! Oh bien, sólo un recordatorio para el lector, porque es muy usual que uno olvide su naturaleza cuando lee esta clase de escrituras y de este modo comience a pensar que el Señor es Alguien que existe "en algún otro lugar" fuera o "profundo" dentro (¿cuán profundo cuando el cuerpo es tan delgado?, me pregunto), y toda esa locura.Retorna 

2  Si sientes que estás a punto de tener un ataque cardíaco, ¡no te preocupes pues vengo al rescate! Primero, permíteme explicarte lo que hice: Como este sitio enseña Sánscrito también, opté por una traducción "literal" del comentario para que los estudiantes aprendan cómo se ha escrito en Sánscrito un texto del mundo real. La otra opción habría sido traducir fragmento por fragmento [p. ej. (en el aforismo,) la frase "citta-saṅghaṭṭāt" (significa) "realizando concentración de la inquieta (mente) en Eso --en la Luz de la Conciencia--"]. Ten la seguridad de que eso habría sido más fácil de leer en verdad. Con todo, "no es exactamente lo que el autor escribió". Kṣemarāja describió cada una de las porciones del aforismo de manera continua y no fragmento por fragmento. Por lo tanto, como estoy enseñando Sánscrito aparte de traducir textos, siempre optaré por traducir todo tan literalmente como me sea posible.

De todos modos, me siento compasivo hoy y en consecuencia extraeré el párrafo de la masa de explicaciones adicionales que aparecen entre guiones largos (—...—):

"(Aquí) hṛdaya --el corazón o núcleo-- (es) la Luz de la Conciencia ya que es el cimiento del universo. En ese (hṛdaya), a través de la unión de la mente, hay darśana (o) aparición de todos los fenómenos (externos o internos), e (inclusive) de svāpa (o) vacío, como el propio cuerpo".

Bien, ahora el párrafo luce claro, ¿no es cierto? El significado final es que cuando uno concentra su mente en la Luz de la Conciencia allí (en el núcleo o corazón de la Realidad), todos los fenómenos incluyendo el vacío aparecen como no diferentes (o sea, como el propio cuerpo) de uno mismo. En otras palabras, se percibe a todo en unidad con la Luz de la Conciencia. El sabio expresará esta verdad en el próximo párrafo. Usa lo que está entre guiones largos como información adicional sobre cada una de las porciones del párrafo.

No obstante, además del hecho de que no puedo estar haciendo esta clase de extracción todo el tiempo, recuerda que estoy también enseñando Sánscrito en este sitio web y "necesito" que los estudiantes lo experimenten "tal como es en este texto medieval", es decir, "¡extremadamente duro!". Un tipo de Sánscrito es el que estudias de una gramática, y uno muy distinto es el que lees de escrituras del mundo real, donde los autores "en general" no escribirán como se espera. Incluso las gramáticas superiores no pueden incluir "todas" las maneras de expresar una misma cosa en Sánscrito por una mera cuestión de tamaño (tomaría volúmenes hacer eso) ya que los estilos varían según tiempo y contexto. Las inherentes dificultades en traducir un texto medieval que verse sobre Trika no son las mismas que las que hallarás mientras traduzcas, por ejemplo, una escritura más antigua que trate sobre un sistema filosófico diferente. Por todo ello, el traducir un texto sánscrito "real" como el presente es una tarea plagada de dificultades "reales" que todo serio estudiante de la lengua sagrada tendrá que encarar tarde o temprano. Sigue leyendo, por favor.Retorna 

3  Este tema ha sido esplicado en detalle en Trika: Los Seis Cursos.Retorna 

4  No puedo comentar mucho aquí sobre este complejo tema o esta página será extremadamente larga, pero el sabio Kṣemarāja ha escrito también un voluminoso comentario sobre el Svacchandatantra en el cual describe totalmente el significado secreto del aforismo. Finaliza su comentario sobre esta 310ma estrofa que se encuentra en el 4to paṭala (sección) afirmando que: "एषैव च निर्व्युत्थानसमाध्यात्मा महारहस्यभूता॥" - "Eṣaiva ca nirvyutthānasamādhyātmā mahārahasyabhūtā||" o "Esta (indestructible absorción en el más alto Bhairava) es el gran secreto que consiste en Nirvyutthānasamādhi o Perfecta Concentración desprovista de vyutthāna --cualquier estado excepto el Samādhi (Perfecta Concentración)--". Resumiéndolo: Una vez que el gran Yogī alcanza este tipo de absorción en el Señor, ¡"nunca" retorna al estado ordinario de conciencia!Retorna 

al inicio


 Aforismo 16

अत्रैवोपायान्तरमाह—


शुद्धतत्त्वसन्धानाद्वापशुशक्तिः॥१६॥


शुद्धं तत्त्वं परमशिवाख्यं तत्र यदा विश्वमनुसन्धत्ते तन्मयमेवैतदिति तदाविद्यमाना पश्वाख्या बन्धशक्तिर्यस्य तादृगयं सदाशिववद्विश्वस्य जगतः पतिर्भवति। तदुक्तं श्रीमल्लक्ष्मीकौलार्णवे

दीक्षासिद्धौ तु ये प्रोक्ताः प्रत्ययाः स्तोभपूर्वकाः।
सन्धानस्यैव ते देवि कलां नार्हन्ति षोडशीम्॥

इति। श्रीविज्ञानभैरवे तु

सर्वं देहं चिन्मयं हि जगद्वा परिभावयेत्।
युगपन्निर्विकल्पेन मनसा परमोद्भवः॥

इति। तदेतत्

इति वा यस्य संवित्तिः क्रीडात्वेनाखिलं जगत्।
स पश्यन्सततं युक्तो जीवन्मुक्तो न संशयः॥

इति कारिकया सङ्गृहीतम्॥१६॥

Atraivopāyāntaramāha—


Śuddhatattvasandhānādvāpaśuśaktiḥ||16||


Śuddhaṁ tattvaṁ paramaśivākhyaṁ tatra yadā viśvamanusandhatte tanmayamevaitaditi tadāvidyamānā paśvākhyā bandhaśaktiryasya tādṛgayaṁ sadāśivavadviśvasya jagataḥ patirbhavati| Taduktaṁ śrīmallakṣmīkaulārṇave

Dīkṣāsiddhau tu ye proktāḥ pratyayāḥ stobhapūrvakāḥ|
Sandhānasyaiva te devi kalāṁ nārhanti ṣoḍaśīm||

iti| Śrīvijñānabhairave tu

Sarvaṁ dehaṁ cinmayaṁ hi jagadvā paribhāvayet|
Yugapannirvikalpena manasā paramodbhavaḥ||

iti| Tadetat

Iti vā yasya saṁvittiḥ krīḍātvenākhilaṁ jagat|
Sa paśyansatataṁ yukto jīvanmukto na saṁśayaḥ||

iti kārikayā saṅgṛhītam||16||


Aquí (atra eva), Él --Śiva, el autor de los Śivasūtra-s-- mencionó (āha) otro (antaram) medio (upāya) (para darse cuenta de la propia identidad con el más alto Bhairava)


O (vā) por medio de la unión (sandhānāt) con el Principio (tattva) Puro (śuddha), (el Yogī se vuelve como alguien en quien) está ausente (a) el (esclavizante) poder (śaktiḥ) (que existe en) un ser limitado y condicionado (paśu)||16||


El Principio (tattvam) Puro (śuddham) se llama (ākhyam) Paramaśiva --el Śiva Supremo-- (paramaśiva). Cuando (yadā) (el Yogī) está en ese (Paramaśiva) --o sea, cuando el Yogī se da cuenta de Él-- (tatra), se vuelve consciente (anusandhatte) del universo (viśvam) (de este modo:) "Este (universo) (etad) está compuesto únicamente (mayam eva) de esa (Realidad) (tad... iti)"; entonces (tadā), de tal manera (tādṛk), este (Yogī) (ayam) se vuelve (bhavati) el señor (patiḥ) del mundo (jagataḥ) entero (viśvasya) al igual que (vat) Sadāśiva (sadāśiva) en quien (yasya) el esclavizante (bandha) poder (śaktiḥ) conocido como (ākhyā) paśu (paśu) está ausente (avidyamānā)1 |

Esa (verdad) (tad) ha sido expresada (también) (uktam) en el venerable (śrīmad) Lakṣmīkaulārṇava (lakṣmīkaulārṇave):

"Esos pratyaya-s (pratyayāḥ) acompañados por (pūrvakāḥ) exclamaciones de alabanza (stobha) que (ye) se declaran o enseñan (proktāḥ) para el éxito (siddhau tu) de la iniciación (dīkṣā) no valen (ni siquiera) (na arhanti) la dieciseisava (ṣoḍaśīm) parte (kalām) de Sandhāna (sandhānasya eva), oh Diosa (devi... iti)"2 ||

(Y) en el venerable (śrī) Vijñānabhairava (vijñānabhairave tu):

"Uno debería considerar (paribhāvayet), con una mente (manasā) libre de pensamientos (nirvikalpena), que (su) cuerpo (deham) entero (sarvam) o (vā) el mundo (jagat) simultáneamente --sin sucesión-- (yugapad) está compuesto de (mayam hi) Conciencia (cit); (si hace así, habrá) surgimiento (udbhavaḥ) de la (Realidad) Suprema (parama... iti) (para él)"3 |

Esa misma (enseñanza) (tad etad) ha sido compendiada (saṅgṛhītam) mediante un aforismo (kārikayā) (de las Spandakārikā-s):

"O (iti vā) el (saḥ) que tiene ese (yasya) conocimiento o realización (saṁvittiḥ)4  (y) está constantemente (satatam) unido (con el Ser Supremo) (yuktaḥ) ve (paśyan) al mundo (jagat) entero (akhilam) como un juego (divino) (krīḍātvena). Él es un liberado en vida (jīvanmuktaḥ), (sobre eso) no hay ninguna (na) duda (saṁśayaḥ... iti)"||
(Ver Spandakārikā-s II, 5)

||16||

1  Para más información sobre "Paramaśiva" y "Sadāśiva", ver Trika 2 y Trika 3.Retorna 

2  El término "pratyaya-s" puede ser traducido en una enorme cantidad de modos: "ideas, meditaciones religiosas, etc.", pero en este contexto quiere decir "देशादिव्यवहितविप्रकृष्टवस्तुज्ञानानि" - "deśādivyavahitaviprakṛṣṭavastujñānāni" o "cogniciones acerca de remotas realidades separadas (de uno mismo) por espacio, etc." (p. ej. mundos distantes). Durante el rito de iniciación el que está siendo iniciado se hace consciente de esas realidades por la Gracia del Señor que aparece como el ritual mismo. Es muy usual pronunciar exclamaciones de alabanza (interjecciones cantadas) mientras se lleva a cabo la iniciación. A su vez, el Señor Śiva le dice a la Diosa que eso no vale ni siquiera la dieciseisava parte de Sandhāna. ¿Y qué es ello? Sandhāna se define como "शुद्धतत्त्वविमर्श" - "śuddhatattvavimarśa" o "conciencia del Principio Puro". Por lo tanto, lo que el Señor está afirmando es que esas cosas son insignificantes en comparación con volverse consciente del Principio Puro. Puesto que la misma Diosa es ese "vimarśa" o conciencia, tal Sandhāna solamente puede lograrse a través de Ella Misma. Por esa razón, a Ella se la conoce como el puente que conduce al Principio Puro (Paramaśiva). ¡Oh bien, esta explicación fue sólo un mero vistazo!Retorna 

3  En la versión del Vijñānabhairava comentada por Kṣemarāja mismo, el término "paramodbhavaḥ" (parama-udbhavaḥ) cambia a "परमोदयः" - "paramodayaḥ" (parama-udayaḥ), pero el significado es el mismo porque "udbhavaḥ" y "udayaḥ" son sinónimos en este contexto.Retorna 

4  ¿Conocimiento de qué? Para comprender esto, uno debe leer la última parte del aforismo previo en las Spandakārikā-s. Al final de él (II,4) el autor dice: "El experimentador mismo, siempre (y) en todas partes, permanece en la forma de lo experimentado". Por consiguiente, ésta es la clase de conocimiento sobre la que está hablando el autor de las Spandakārikā-s en II, 5 (es decir, en el 5to aforismo de la Sección II). ¡El significado es completamente claro ahora!Retorna 

al inicio


 Aforismo 17

ईदृग्ज्ञानरूपस्यास्य योगिनः—


वितर्क आत्मज्ञानम्॥१७॥


विश्वात्मा शिव एवास्मीति यो वितर्को विचार एतदेवास्यात्मज्ञानम्। तदुक्तं श्रीविज्ञानभैरवे

सर्वज्ञः सर्वकर्ता च व्यापकः परमेश्वरः।
स एवाहं शैवधर्मेति दार्ढ्याच्छिवो भवेत्॥

इति। स्पन्देऽपि

... अयमेवात्मनो ग्रहः।

इत्यनेनैतदुक्तम्। तत्र ह्यात्मनो ग्रहणं ग्रहो ज्ञानमेतदेव यद्विश्वात्मकशिवाभिन्नत्वमेषोऽप्यर्थो विवक्षितः॥१७॥

Īdṛgjñānarūpasyāsya yoginaḥ—


Vitarka ātmajñānam||17||


Viśvātmā śiva evāsmīti yo vitarko vicāra etadevāsyātmajñānam| Taduktaṁ śrīvijñānabhairave

Sarvajñaḥ sarvakartā ca vyāpakaḥ parameśvaraḥ|
Sa evāhaṁ śaivadharmeti dārḍhyācchivo bhavet||

iti| Spande'pi

... ayamevātmano grahaḥ|

ityanenaitaduktam| Tatra hyātmano grahaṇaṁ graho jñānametadeva yadviśvātmakaśivābhinnatvameṣo'pyartho vivakṣitaḥ||17||


Para este (asya) Yogī (yoginaḥ) cuya naturaleza (rūpasya) (es) tal (īdṛk) conocimiento (jñāna)1 


La firme y constante conciencia (vitarkaḥ) (de "Yo soy Śiva" es) el conocimiento (jñānam) del Ser (ātma)||17||


Este (etad eva) vitarka (vitarkaḥ) (o) firme y constante conciencia (vicāraḥ) de que (yaḥ) "Yo soy (asmi) Śiva (śivaḥ eva), el Ser (ātmā) del universo (viśva... iti)" (es) su --del Yogī-- (asya) conocimiento (jñānam) del Ser (ātma)|

Eso (tad) se establece (uktam) en el venerable (śrī) Vijñānabhairava (vijñānabhairave) (también):

"'El Señor (īśvaraḥ) Supremo (parama) (es) omnisciente (sarvajñaḥ), omnipotente (sarvakartā) y (ca) omnipresente (vyāpakaḥ). Él (saḥ eva) (es) yo mismo (aham) (puesto que) tengo la característica (dharmā) de Śiva (śaiva... iti)'. Con esta firme (convicción) (dārḍhyāt) uno se vuelve (bhavet) Śiva (śivaḥ)"||

En las Spandakārikā-s (spande) también (api), se ha mencionado (uktam) esta (misma enseñanza) (etad) mediante esta (porción de aforismo) (anena):

"... sólo (eva) esto (ayam) (es) la percepción (grahaḥ) del Ser (ātmanaḥ... iti)"||
(Ver Spandakārikā-s II, 7)

 

En esa (porción de aforismo) (tatra hi), esta (etad) percepción (grahaḥ) (o) captura (grahaṇam) del Ser (ātmanaḥ) (que se describe es) únicamente (eva) conocimiento (jñānam) del Ser (ātmanaḥ). Que (yad) (existe) ausencia de diferencia --o sea, identidad-- (abhinnatvam) con respecto a Śiva (śiva) —la esencia (ātmaka) del universo (viśva)—... (bien,) se tiene también el propósito de expresar (api... vivakṣitaḥ) este (eṣaḥ) significado (adicional) (arthaḥ) (a través de esa declaración en las Spandakārikā-s)2 ||17||

1  Lee la última porción del comentario sobre el aforismo anterior para comprender mejor la presente introducción al 17mo aforismo.Retorna 

2  Lo que está entre guiones largos se refiere a Śiva, obviamente. El significado adicional sobre que uno mismo no es distinto del Señor está oculto en la frase "sólo esto (es) la percepción del Ser" según Kṣemarāja.Retorna 

al inicio


 Aforismo 18

किञ्चास्य—


लोकानन्दः समाधिसुखम्॥१८॥


लोक्यत इति लोको वस्तुग्रामो लोकयतीति च लोको ग्राहकवर्गस्तस्मिन्स्फुरति सति

ग्राह्यग्राहकसंवित्तिः सामान्या सर्वदेहिनाम्।
योगिनां तु विशेषोऽयं सम्बन्धे सावधानता॥

इति श्रीविज्ञानभट्टारकनिरूपितनीत्या प्रमातृपदविश्रान्त्यवधानतश्चमत्कारमयो य आनन्द एतदेवास्य समाधिसुखम्। तदुक्तं तत्रैव

सर्वं जगत्स्वदेहं वा स्वानन्दभरितं स्मरेत्।
युगपत्स्वामृतेनैव परानन्दमयो भवेत्॥

इति। एतच्च

इयमेवामृतप्राप्तिः...।

इत्यनेन सङ्गृहीतम्।

अथ च यदस्य स्वात्मारामस्य समाधिसुखं तदेव तत्तादृशमवलोकयतां लोकानामानन्दसङ्क्रमणयुक्त्या स्वानन्दाभिव्यक्तिपर्यवसायि भवति। एतदपि श्रीचन्द्रज्ञानग्रन्थेन प्रागुक्तेन (१-७) सुसंवादम्॥१८॥

Kiñcāsya—


Lokānandaḥ samādhisukham||18||


Lokyata iti loko vastugrāmo lokayatīti ca loko grāhakavargastasminsphurati sati

Grāhyagrāhakasaṁvittiḥ sāmānyā sarvadehinām|
Yogināṁ tu viśeṣo'yaṁ sambandhe sāvadhānatā||

iti śrīvijñānabhaṭṭārakanirūpitanītyā pramātṛpadaviśrāntyavadhānataścamatkāramayo ya ānanda etadevāsya samādhisukham| Taduktaṁ tatraiva

Sarvaṁ jagatsvadehaṁ vā svānandabharitaṁ smaret|
Yugapatsvāmṛtenaiva parānandamayo bhavet||

iti| Etacca

Iyamevāmṛtaprāptiḥ...|

ityanena saṅgṛhītam|

Atha ca yadasya svātmārāmasya samādhisukhaṁ tadeva tattādṛśamavalokayatāṁ lokānāmānandasaṅkramaṇayuktyā svānandābhivyaktiparyavasāyi bhavati| Etadapi śrīcandrajñānagranthena prāguktena (1- 7) susaṁvādam||18||


Además (kiñca), de este (Yogī) (asya)


La Bienaventuranza (que el Yogī siente al permanecer como el Conocedor o Perceptor) (ānandaḥ) del mundo (—el cual está compuesto por sujetos y objetos—) (loka) (es su) deleite (sukham) de Samādhi (samādhi)||18||


El loka o mundo (lokaḥ) (es tanto) "lo que se percibe (lokyate iti)" —(o sea,) la multitud (grāmaḥ) de objetos (vastu)— como (ca) "el que percibe (lokayati iti)" —(es decir,) el grupo o clase (vargaḥ) de sujetos (grāhaka)—. Aunque eso es evidente (tasmin sphurati sati)1  (para todos), de acuerdo con el precepto (nītyā) establecido (nirūpita) en el venerable (śrī) Vijñānabhairava (vijñāna-bhaṭṭāraka):

"La conciencia (saṁvittiḥ) de objeto (grāhya) (y) sujeto (grāhaka) es común (sāmānyā) a todos los seres encarnados (sarva-dehinām); pero (tu) en el caso de los Yogī-s (yoginām) ésta (ayam) (es la) diferencia (viśeṣaḥ): hay atención (sa-avadhānatā) con respecto a la relación (entre objeto y sujeto) (sambandhe)"||

(entonces,) esta (etad eva) bienaventuranza (ānandaḥ) que (yaḥ) consiste (mayaḥ) en camatkāra --la dicha de la conciencia pura del Yo-- (camatkāra) a causa de (su) atención (avadhānatas) en lo referente a (su) reposo (viśrānti) en el estado (pada) de Conocedor o Perceptor (pramātṛ) (es) su (asya) deleite (sukham) de Samādhi (samādhi)2 |

Se ha dicho (también) (tad uktam) en ese mismo (libro) --en el Vijñānabhairava-- (tatra eva):

"Uno debería recordar (smaret) al mundo (jagat) entero (sarvam) o (vā) a su propio (sva) cuerpo (deham) como repleto (bharitam) de su propia (sva) bienaventuranza (ānanda). Simultáneamente (yugapad) --en definitiva, cuando uno es capaz de recordar de esa manera--, uno se llena de (mayaḥ bhavet) la Dicha (ānanda) Más Elevada (para) debido a su propio Néctar (sva-amṛtena eva... iti)"||

Esta misma (verdad) (etad ca) ha sido compendiada (saṅgṛhītam) mediante este (aforismo) (anena):

"Sólo (eva) esto (iyam) (es) el logro (prāptiḥ) del Néctar que lleva a la Inmortalidad (amṛta... iti)..."
(Ver Spandakārikā-s II, 7)

Además (atha ca), ese (yad) deleite (sukham) del Samādhi --es decir, del estado de conservar una continua conciencia de su estado como el Conocedor-- (samādhi) perteneciente al (asya) que se regocija (ārāmasya) en su propio (sva) Ser (ātma) culmina (tad eva... paryavasāyi bhavati) en la manifestación (abhivyakti) de su (sva) bienaventuranza (ānanda) entre la gente (lokānām) que lo observa --lit. que observa a tal persona-- (tādṛśam avalokayatām) allí --en ese lugar y en ese estado-- (tad). (Ello sucede) a través de (yuktyā) la transferencia (saṅkramaṇa) de dicha (ānanda)|

Esto (etad) está también totalmente de acuerdo (api... su-saṁvādam) con la estrofa (granthena) del venerable (śrī) Candrajñāna (candrajñāna) que fue citada (uktena) antes (prāk) en el (comentario sobre el) séptimo aforismo de la primera Sección (1-7)||18||

1  No puedo traducir las palabras individualmente pues sería un disparate en castellano: "en eso (tasmin) en eso que es evidente (sphurati) en eso que es (sa)". La frase está en Locativo absoluto (un tipo especial de construcción en Sánscrito), y por consiguiente tienes que agregar "cuando, mientras, aunque, etc." y traducir todo en Nominativo para darle estructura en castellano. En este caso, debo agregar "aunque". Tuve que aclarar este punto en cierta medida puesto que algunas personas podrían pensar que estoy haciendo trampas aquí porque ignoro el significado de cada una de esas tres palabras. Como la mayor parte del tiempo no puedo explicar esta clase de intrincamientos gramaticales ya que tomaría demasiadas notas explicativas, sólo confía en mí, por favor.Retorna 

2  En este contexto la palabra "Samādhi" no debe ser entendida como "Concentración Perfecta" (como en una especie de meditación profunda con los ojos cerrados). No, aquí es el estado donde una persona está solamente consciente de su estado como el Conocedor o Perceptor Supremo. Éste es el estado de Śiva, ¡y no puede ser alcanzado por ningún esfuerzo en absoluto! Sólo se lo lo logra mediante la Gracia divina. Tiene que ver únicamente con Su libre Voluntad entonces.Retorna 

al inicio


 Aforismo 19

अथेदृशस्यास्य योगिनो विभूतियोगं दर्शयति—


शक्तिसन्धाने शरीरोत्पत्तिः॥१९॥


इच्छा शक्तिरुमा कुमारी (१-१३) इति सूत्रेण यास्य शक्तिरुक्ता तामेव यदानुसन्धत्ते दार्ढ्येन तन्मयीभवति तदा तद्वशेनास्य यथाभिमतं शरीरमुत्पद्यते। तदुक्तं श्रीमृत्युञ्जयभट्टारके

ततः प्रवर्तते शक्तिर्लक्ष्यहीना निरामया।
इच्छा सा तु विनिर्दिष्टा ज्ञानरूपा क्रियात्मिका॥

इत्युपक्रम्य

सा योनिः सर्वदेवानां शक्तीनां चाप्यनेकधा।
अग्नीषोमात्मिका योनिस्तस्याः सर्वं प्रवर्तते॥

इति। शक्तिसन्धानमाहात्म्यं लक्ष्मीकौलार्णवे

न सन्धानं विना दीक्षा न सिद्धीनां च साधनम्।
न मन्त्रो मन्त्रयुक्तिश्च न योगाकर्षणं यथा॥

इत्यादिना प्रतिपादितम्। एतच्च

यथेच्छाभ्यर्थितो धाता जाग्रतोऽर्थान्हृदि स्थितान्।
सोमसूर्योदयं कृत्वा सम्पादयति देहिनः॥

इत्यनेन सङ्गृहीतम्। देहिनोऽत्यक्तदेहवासनस्य योगिनो हृदि स्थितानर्थान्तत्तदपूर्वनिर्माणादिरूपान्धाता महेश्वरः प्रकाशानन्दात्मतया सोमसूर्यरूपवाहोन्मीलनेन सोमसूर्यसामरस्यात्मनश्च शक्तेरुदयं कृत्वा बहिर्मुखवाहित्वेन तामासाद्य सम्पादयतीति ह्यस्यार्थः

तथा स्वप्नेऽप्यभीष्टार्थान्...।

इत्येतच्छ्लोकप्रतिपादितस्वप्नस्वातन्त्र्यं प्रति दृष्टान्ते योजित इति स्पन्दनिर्णये मयैव दर्शितम्॥१९॥

Athedṛśasyāsya yogino vibhūtiyogaṁ darśayati—


Śaktisandhāne śarīrotpattiḥ||19||


Icchā śaktirumā kumārī (1-13) iti sūtreṇa yāsya śaktiruktā tāmeva yadānusandhatte dārḍhyena tanmayībhavati tadā tadvaśenāsya yathābhimataṁ śarīramutpadyate| Taduktaṁ śrīmṛtyuñjayabhaṭṭārake

Tataḥ pravartate śaktirlakṣyahīnā nirāmayā|
Icchā sā tu vinirdiṣṭā jñānarūpā kriyātmikā||

ityupakramya

Sā yoniḥ sarvadevānāṁ śaktīnāṁ cāpyanekadhā|
Agnīṣomātmikā yonistasyāḥ sarvaṁ pravartate||

iti| Śaktisandhānamāhātmyaṁ lakṣmīkaulārṇave

Na sandhānaṁ vinā dīkṣā na siddhīnāṁ ca sādhanam|
Na mantro mantrayuktiśca na yogākarṣaṇaṁ yathā||

ityādinā pratipāditam| Etacca

Yathecchābhyarthito dhātā jāgrato'rthānhṛdi sthitān|
Somasūryodayaṁ kṛtvā sampādayati dehinaḥ||

ityanena saṅgṛhītam| Dehino'tyaktadehavāsanasya yogino hṛdi sthitānarthāntattadapūrvanirmāṇādirūpāndhātā maheśvaraḥ prakāśānandātmatayā somasūryarūpavāhonmīlanena somasūryasāmarasyātmanaśca śakterudayaṁ kṛtvā bahirmukhavāhitvena tāmāsādya sampādayatīti hyasyārthaḥ

Tathā svapne'pyabhīṣṭārthān...|

ityetacchlokapratipāditasvapnasvātantryaṁ prati dṛṣṭānte yojita iti spandanirṇaye mayaiva darśitam||19||


Ahora (atha), (el siguiente aforismo) muestra (darśayati) al Vibhūtiyoga --el Yoga de los poderes sobrenaturales-- (vibhūti-yogaṁ) de tal (īdṛśasya asya) Yogī (yoginaḥ)


Al estar unido (sandhāne) con el Poder (de Voluntad) (śakti) (hay) producción o creación (utpattiḥ) de cuerpos (śarīra) (según los deseos del Yogī)||19||


Por medio del decimotercer aforismo de la primera Sección (1-13... sūtreṇa), (a saber,) "El poder (śaktiḥ) de Voluntad (icchā) (del Yogī iluminado es) el 'Esplendor de Śiva' (umā), (el cual es) Kumārī (kumārī... iti)", se describe (uktā) su (asya) Poder o Śakti (yā... śaktiḥ). Cuando (yadā) él, (a través de una intensa conciencia), se une (anusandhatte) con ella --con su Icchāśakti o poder de Voluntad-- (tām eva); (en suma, cuando) él está (bhavati) firmemente (dārḍhyena) absorto en ese (poder de Voluntad) (tad-mayī), entonces (tadā) a través de (vaśena) ese (poder) (tad) su (asya) cuerpo (śarīram) es producido --es traído a la existencia-- (utpadyate) a voluntad --lit. como se desee-- (yathā-abhimatam)|

Eso (tad) es lo que se ha declarado (uktam) en el muy venerable (śrī... bhaṭṭārake) Mṛtyuñjaya --es decir, el Netratantra-- (mṛtyuñjaya) comenzando con (la estrofa 36 del 7moadhikāra o capítulo) (upakramya):

"Desde allí --desde ese estado de Paramaśiva ganado por el Yogī1 -- (tatas) procede (pravartate) el Poder (śaktiḥ) que está desprovisto (hīnā... nis) de perceptibilidad (lakṣya) (y) enfermedad (āmayā)2 . Ese (Poder) (sā) ha sido indicado (vinirdiṣṭā) (como) Icchā --Voluntad-- (icchā) verdaderamente (tu), la cual (posteriormente) aparece en la forma (rūpā... ātmikā) de Jñāna --Conocimiento-- (jñāna) (y) Kriyā --Acción-- (kriyā... iti)3 "||4 

(y terminando en la estrofa 40 del mismo adhikāra o capítulo:)

"Ella --la Más Alta Śakti-- (sā) (es), en diversas maneras (anekadhā), la fuente (yoniḥ) de todos los dioses (sarva-devānām) así como también (ca api) de los poderes o śakti-s (śaktīnām). Su naturaleza (ātmikā) es fuego y luna (agnīṣoma)5 . Todo (sarvam) procede (pravartate) desde Ella (tasyāḥ)"||

El estado exaltado (māhātmyam) de la unión con Śakti a través de intensa concentración (śakti-sandhāna) ha sido establecido (pratipāditam) en el Lakṣmīkaulārṇava (lakṣmī-kaulārṇave) (mediante la siguiente y) otras (estrofas) (ādinā):

"Sin (vinā) unión (con Śakti) a través de intensa concentración (sandhānam) no hay ni (na) iniciación (dīkṣā), ni (na... ca) consumación (sādhanam) de poderes sobrenaturales (siddhīnām), ni (na) mantra (mantraḥ), ni (ca) una estratagema (yuktiḥ) relativa a los mantra-s (mantra), ni (na) —de ninguna manera (na... yathā)— maestría (ākarṣaṇam)6  en Yoga (yoga)"||

Esta misma (enseñanza) (etad ca) ha sido compendiada (saṅgṛhītam) por medio de este (aforismo) (anena):

"Al igual que (yathā) el Sostenedor (de este mundo) (dhātā), cuando se le pide (abhyarthitaḥ) con deseo (icchā), produce (sampādayati) (todas) las cosas (arthān) que permanecen (sthitān) en el corazón (hṛdi) de ese alma encarnada (dehinaḥ) que está despierta (jāgrataḥ) después de provocar (kṛtvā) el surgimiento (udayam) de la luna (soma) (y) el sol (sūrya... iti)7 "||
(Ver Spandakārikā-s III, 1)

El Creador (dhātā), (es decir,) el Gran Señor --epíteto de Śiva-- (mahā-īśvaraḥ) produce --cumple-- (sampādayati) (todas) las cosas (arthān), que son (rūpān) creaciones (nirmāṇa) diversas (tad tad) (y) completamente nuevas (apūrva), etc., (ādi) que permanecen (sthitān) en el corazón (hṛdi) del Yogī (yoginaḥ) encarnado (dehinaḥ) que no ha abandonado (atyakta) su deseo (vāsanasya) (de quedarse) en el cuerpo (deha). (El Ser Supremo hace así primeramente) abriendo (unmīlanena) el flujo (vāha) compuesto de (rūpa) luna --apāna, la energía vital que entra con la inhalación-- (soma) (y) sol --prāṇa, la energía vital que sale con la exhalación-- (sūrya) por medio de Prakāśa --luz que revela-- y Ānanda --bienaventuranza-- (prakāśa-ānanda-ātmatayā), y (ca) (luego) provocando (kṛtvā) el surgimiento (udayam) del poder o śakti --samāna-- (śakteḥ) que consiste en (ātmanaḥ) un equilibrio (sāmarasya) de luna o apāna (soma) (y) sol o prāṇa (sūrya)8 . (Después,) tras haber suprimido (āsādya) esa śakti (llamada samāna) (tām) --a saber, tras haber reestablecido las funciones normales de apāna y prāṇa--, (el Señor produce) externamente (bahis-mukha-vāhitvena) (los deseos de ese Yogī). Tal es el significado (iti... arthaḥ) de este (aforismo en las Spandakārikā-s) (asya) verdaderamente (hi)9 .

"Así (tathā) también (api) en sueños (svapne), [permaneciendo en el canal central, (Él) ciertamente revela siempre (y) muy claramente] las cosas (arthān) deseadas (abhīṣṭa)" [a aquél que no descuida su súplica].10 
(Ver Spandakārikā-s III, 2)

Como ha sido mostrado (iti... darśitam) por mí (mayā eva) en el Spandanirṇaya (spandanirṇaye), (el asunto relacionado con) la libertad del (Yogī) (svātantryam) (incluso) en sueños (svapna), tal como se explica (pratipādita) en esta (etad) estrofa (śloka), ha sido usado (yojitaḥ) como contra ejemplo (prati dṛṣṭānte)||19||

1  Sé esto porque leí las estrofas previas en el Netratantra. El mismo sabio que está comentando aquí sobre los Śivasūtra-s —o sea, Kṣemarāja— también compuso un extenso comentario sobre el Netratantra. Paramaśiva es sencillamente la Más Alta Realidad. Lee Trika 2 para recoger información adicional.Retorna 

2  Esto quiere decir que el poder de Voluntad no es visible o perceptible en absoluto. Asimismo, no es afectado por la enfermedad conocida como Māyā (tattva o categoría 6 en el proceso de manifestación universal). Māyā es un velo de ignorancia que cubre la propia naturaleza esencial.Retorna 

3  Este tema ha sido explicado en detalle en Trika 3.Retorna 

4  La estrofa tiene una diferente lectura también (sólo un leve cambio):

ततः प्रवर्तते शक्तिर्लक्ष्यहीना निरामया।
इच्छामात्रविनिर्दिष्टा ज्ञानरूपा क्रियात्मिका॥

Tataḥ pravartate śaktirlakṣyahīnā nirāmayā|
Icchāmātravinirdiṣṭā jñānarūpā kriyātmikā||

"Desde allí --desde ese estado de Paramaśiva ganado por el Yogī-- (tatas) procede (pravartate) el Poder (śaktiḥ) que está desprovisto (hīnā... nis) de perceptibilidad (lakṣya) (y) enfermedad (āmayā), (y) que ha sido indicado (vinirdiṣṭā) (como) nada más que (mātra) Icchā --Voluntad-- (icchā). (Esta misma Voluntad posteriormente) aparece en la forma (rūpā... ātmikā) de Jñāna --Conocimiento-- (jñāna) (y) Kriyā --Acción-- (kriyā)"||

Muy bien, ahora tienes ambas versiones.Retorna 

5  Aquí fuego y luna significan prāṇa (la energía vital que sale de tu sistema cuando exhalas) y apāna (la energía vital que ingresa en tu sistema cuando inhalas).Retorna 

6  Si consultas un diccionario, hallarás que "ākarṣaṇa" significa generalmente "que hala, que acerca halando, que atrae, etc.". Aquí la traduzco como "supremacía", porque la raíz original no es "ākṛṣ", obviamente, sino "kṛṣ" (ya que "ā" es un prefijo agregado a la raíz); y uno de los significados de "kṛṣ" es "poner bajo control, dominar a fondo". ¡Ahora es claro!Retorna 

7  Los términos luna y sol dependen del nivel en que esté posicionado un aspirante. En Āṇavopāya, luna y sol representan apāna y prāṇa, respectivamente (lee la nota 5 arriba). En Śāktopāya, simbolizan Jñānaśakti (Poder de conocimiento) y Kriyāśakti (Poder de acción). Finalmente, en Śāmbhavopāya simbolizan Vimarśa (Śakti) y Prakāśa (Śiva). Lee Meditación 1 para aprender más.Retorna 

8  Lee Uccāra en Meditación 4 para tener una mejor comprensión acerca de lo que el sabio está hablando.Retorna 

9  El Señor Supremo, que inspira al gran Yogī con luz reveladora y bienaventuranza, abre el flujo de apāna y prāṇa (o sea, Él hace a tal persona consciente de su propia inhalación y exhalación). Luego, hace que surja samāna, equilibrando el flujo de apāna y prāṇa en el área del ombligo (el proceso respiratorio se detiene aquí). Finalmente, cuando el Ser Supremo aplaca o suprime samāna, el flujo natural de inhalación y exhalación retorna. En ese momento, todas las cosas deseadas por el Yogī aparecen externamente ante él. Nadie puede lograr este poder sin Su Gracia.Retorna 

10  Tuve que agregar el resto de la estrofa entre corchetes porque si no lo hacía la frase no habría tenido sentido. En otras ocasiones puedo agregar la traducción corta junto con los puntos suspensivos, pero no puedo en este caso particular.Retorna 

al inicio


 Aforismo 20

अन्या अप्यस्य यथाभिलषिताः सिद्धय एतन्माहात्म्येनैव घटन्त इत्याह—


भूतसन्धानभूतपृथक्त्वविश्वसङ्घट्टाः॥२०॥


भूतानि शरीरप्राणभावाद्यात्मकानि तेषां क्वचिदाप्यायनादौ सन्धानं परिपोषणं व्याध्याद्युपशमादौ पृथक्त्वं शरीरादेर्विश्लेषणं देशकालादिविप्रकृष्टस्य च विश्वस्य सघट्टो ज्ञानविषयीकार्यत्वादिकोऽस्य पूर्वोक्तशक्तिसन्धाने सति जायते। एतच्च सर्वागमेषु साधनाधिकारेष्वस्ति। तदेव स्पन्दे

दुर्बलोऽपि तदाक्रम्य यतः कार्ये प्रवर्तते।
आच्छादयेद्बुभुक्षां च तथा योऽतिबुभुक्षितः॥

इति।

ग्लानिर्विलुण्ठिका देहे तस्याश्चाज्ञानतः सृतिः।
तदुन्मेषविलुप्तं चेत्कुतः सा स्यादहेतुका॥

इति।

यथा ह्यर्थोऽस्फुटो दृष्टः सावधानेऽपि चेतसि।
भूयः स्फुटतरो भाति स्वबलोद्योगभावितः॥
तथा यत्परमार्थेन येन यत्र यथा स्थितम्।
तत्तथा बलमाक्रम्य न चिरात्सम्प्रवर्तते॥

इत्यादिना विभूतिस्पन्दे सोपपत्तिकं दर्शितम्॥२०॥

Anyā apyasya yathābhilaṣitāḥ siddhaya etanmāhātmyenaiva ghaṭanta ityāha—


Bhūtasandhānabhūtapṛthaktvaviśvasaṅghaṭṭāḥ||20||


Bhūtāni śarīraprāṇabhāvādyātmakāni teṣāṁ kvacidāpyāyanādau sandhānaṁ paripoṣaṇaṁ vyādhyādyupaśamādau pṛthaktvaṁ śarīrāderviśleṣaṇaṁ deśakālādiviprakṛṣṭasya ca viśvasya saghaṭṭo jñānaviṣayīkāryatvādiko'sya pūrvoktaśaktisandhāne sati jāyate| Etacca sarvāgameṣu sādhanādhikāreṣvasti| Tadeva spande

Durbalo'pi tadākramya yataḥ kārye pravartate|
Ācchādayedbubhukṣāṁ ca tathā yo'tibubhukṣitaḥ||

iti|

Glānirviluṇṭhikā dehe tasyāścājñānataḥ sṛtiḥ|
Tadunmeṣaviluptaṁ cetkutaḥ sā syādahetukā||

iti|

Yathā hyartho'sphuṭo dṛṣṭaḥ sāvadhāne'pi cetasi|
Bhūyaḥ sphuṭataro bhāti svabalodyogabhāvitaḥ||
Tathā yatparamārthena yena yatra yathā sthitam|
Tattathā balamākramya na cirātsampravartate||

ityādinā vibhūtispande sopapattikaṁ darśitam||20||


A través de la majestuosidad (māhātmyena eva) de esto --es decir, de la unión con su Icchāśakti o poder de Voluntad-- (etad), otros (anyāḥ) poderes sobrenaturales (siddhayaḥ) como (yathā) desee (el Yogī) (abhilaṣitāḥ) le sobrevienen (asya... ghaṭante) también (api). Esto es lo que (Śiva) dijo (en el próximo aforismo) (iti āha)


(Los otros poderes sobrenaturales del Yogī iluminado son: el poder para) unir (sandhāna) entidades existentes (bhūta); (el poder para) separarlas (pṛthaktva) a todas ellas --es decir, a las entidades existentes-- (bhūta) (y el poder para) juntar --saṅghaṭṭa-- (saṅghaṭṭāḥ) todo (viśva) (lo que ha sido separado por espacio y tiempo)||20||


Los bhūta-s --entidades existentes-- (bhūtāni) consisten en (ātmakāni) cuerpo (śarīra), energía vital (prāṇa), objetos (bhāva), etc. (ādi). Sandhāna --que une-- (sandhānam) de esas (entidades existentes) (teṣām), --o sea, bhūtasandhāna--, (es entonces lo mismo que) promover (paripoṣaṇam) el aumento de bienestar (āpyāyana), etc. (ādau) en ciertos casos (kvacid)1 . Pṛthaktva (pṛthaktvam) (es) separación (viśleṣaṇam) de cuerpo (śarīra), etc. (ādeḥ) para aliviar (upaśama) enfermedades (vyādhi), etc. (ādi) y cosas similares (ādau)2 . Y juntar (saṅghaṭṭaḥ) todo (viśvasya) lo que ha sido separado (viprakṛṣṭasya) por espacio (deśa), tiempo (kāla), etc. (ādi), (es) hacer (todas esas cosas) (kāryatvā) objetos de (su) conocimiento (jñāna-viṣayī), y así sucesivamente (ādikaḥ)3 . (Este grupo de tres poderes) le sobreviene (jāyate) a él (asya) cuando existe unión (sandhāne sati) con el poder (de Voluntad) (śakti) como se describió (ukta) antes (pūrva)|

Esto (etad ca) aparece --es decir, ha sido tratado-- (asti) en todos (sarva) los Āgama-s --escrituras reveladas-- (āgameṣu), en los capítulos (adhikāreṣu) sobre sādhana --métodos para alcanzar consumación, maestría, etc.-- (sādhana)|

Esa (tad) misma (enseñanza) (eva) ha sido mostrada (darśitam) con fundados argumentos (sopapattikam) en (la sección) Vibhūtispanda --poderes sobrenaturales que se originan desde el Spanda-- (vibhūti-spande) de las Spandakārikā-s (spande) por medio de (la siguiente y) otras (estrofas) (ādinā)|

"Incluso (api) una persona débil (durbalaḥ), tras prenderse (ākramya) de ese (Spanda o Fuerza Cósmica) (tad), se ocupa (de hacer) (pravartate) lo que hay que hacer (kārye) (y tiene éxito subsecuentemente) mediante ese mismo Principio (yatas). De igual modo (ca tathā), el que (yaḥ) está extremadamente hambriento (ati-bubhukṣitaḥ) oculta (āchādayet) (su) deseo de comer (bubhukṣām... iti)"||
(Ver Spandakārikā-s III, 6)

"La depresión (glāniḥ) (es como) un saqueador (viluṇṭhikā) en el cuerpo (dehe). Se desliza (tasyāḥ ca... sṛtiḥ) desde la ignorancia (ajñānataḥ). Si (ced) es destruida (viluptam) mediante ese (tad) Unmeṣa --ver el siguiente aforismo-- (unmeṣa), ¿cómo (kutas) podría existir esa (depresión) (sā syāt) sin (su) causa (ahetukā... iti)?"||
(Ver Spandakārikā-s III, 8)

"Indudablemente (hi), así como (yathā) una cosa (arthaḥ) que se percibe (dṛṣṭaḥ) borrosamente (asphuṭam) (al principio), aun cuando (api) (pudiera estar involucrada en el proceso de percepción) una mente (cetasi) (extremadamente) atenta (sa-avadhāne), aparece (bhāti) más claramente (sphuṭataraḥ) después (bhūyas), cuando se la contempla (bhāvitaḥ) a través del vigoroso ejercicio (udyoga) del propio (sva) poder (bala), asimismo (tathā), tras (uno) prenderse (ākramya) de la Fuerza (Cósmica) (balam), cualquier cosa (yad) que realmente (paramārthena) exista (sthitam) en cualquier forma (yena), en cualquier lugar (yatra), en cualquier condición (yathā), esa (misma cosa) (tad) se manifiesta (sampravartate) inmediatamente (na cirāt) de esa manera (tathā... iti)"||
(Ver Spandakārikā-s III, 4-5)

||20||

1  Por ejemplo, un cuerpo a punto de morir de inanición puede ser nutrido por ese gran Yogī simplemente deseando que ese cuerpo entre en contacto con alimento. No hay necesidad de que él le traiga alimento, físicamente hablando.Retornar 

2  Por ejemplo, él puede separar un tumor de un cuerpo para curarlo.Retornar 

3  Por ejemplo, puede saber exactamente lo que sucede en un momento específico en el pasado o el futuro. O bien, él puede conocer lo que está ocurriendo en el otro rincón del planeta ahora mismo. Puede hacer todas esas cosas a voluntad, aunque la mayor parte del tiempo suceden espontáneamente debido a su estado extraordinario de conciencia.

Aunque el Ser mora en todo, estos poderes sobrenaturales mencionados en el presente aforismo están tan lejos de los seres ordinarios llenos de condicionamiento que es "aparentemente" inútil escribir acerca de facultades tan sublimes ya que la gran mayoría de la gente sencillamente no capta nada acerca de esto (casi todas las personas espirituales incluidas, por supuesto... siendo el único cambio que las personas espirituales tienen "egos espirituales que piensan que sí comprenden totalmente", en tanto que el resto tienen egos mundanos que simplemente no están interesados en todos estos asuntos... de todos modos, es la misma peste pero con distintos colores). Así, todos ellos NO son extraordinarios. De hecho, es "aparentemente" ridículo hablar sobre estas cosas sublimes viendo la impotente condición del individuo limitado que está todo el tiempo comportándose como un mendigo en desgracia. Bien, debo traducir la escritura en su totalidad aun cuando en este mundo la cantidad de grandes Yogī-s como ése sobre el cual comenta Kṣemarāja podría seguramente ser contada con los dedos de una mano.

En definitiva, mi tarea de traducir esta difícil escritura luce como una broma o tiempo desperdiciado si uno considera la condición del aspirante promedio de Yoga. De cualquier manera, existen argumentos más sólidos respaldando mis esfuerzos: Puesto que la primera Sección de los Śivasūtra-s trata sobre Śāmbhavopāya (el medio que atañe a Śiva), todas estas enseñanzas y logros están destinados a las grandes personalidades que transitan por este sendero (muy pocas, realmente). El resto de aspirantes, que están mayormente obligados a transitar por la senda de Āṇavopāya (el medio que atañe a un ser limitado), sólo comprenderán los significados hasta su propio nivel. Conocer acerca de los estados que ellos pueden alcanzar puede ser elevador también. Así, pese a que parece absurdo a primera vista pasar tantas horas traduciendo todas estas descripciones sobre los logros de un gran Yogī cuando "en la práctica" 99% de los aspirantes pueden apenas meditar en el Ser por unos quince minutos de manera continua cada día, tiene sentido al final, de algún modo, si uno considera que la primera Sección tiene que ver con el Śāmbhavopāya superior.

Además, hay una razón más profunda para que me tomara el trabajo de hacer todo esto... oh bien, es mi ofrenda al Dueño de todo el universo, que es el único Hacedor de todas las acciones y el verdadero Autor de todas las escrituras sagradas. ¡Qué este Señor sea alabado siempre! Sólo un comentario que emergió en este estado especial en que estoy mientras traduzco. Muy bien, sigue leyendo las enseñanzas entonces.Retornar 

al inicio


 Aforismo 21

यदा तु मितसिद्धीरनभिलष्यन्विश्वात्मप्रथामिच्छति तदास्य—


शुद्धविद्योदयाच्चक्रेशत्वसिद्धिः॥२१॥


वैश्वात्म्यप्रथावाञ्छया यदा शक्तिं सन्धत्ते तदा अहमेव सर्वमिति शुद्धविद्याया उदयाद्विश्वात्मकस्वशक्तिचक्रेशत्वरूपं माहेश्वर्यमस्य सिध्यति। तदुक्तं स्वच्छन्दे

तस्मात्सा तु परा विद्या यस्मादन्या न विद्यते।
विन्दते ह्यत्र युगपत्सार्वज्ञ्यादिगुणान्परान्॥
वेदनानादिधर्मस्य परमात्मत्वबोधना।
वर्जनापरमात्मत्वे तस्माद्विद्येति सोच्यते॥
तत्रस्थो व्यञ्जयेत्तेजः परं परमकारणम्।
परस्मिंस्तेजसि व्यक्ते तत्रस्थः शिवतां व्रजेत्॥

इति। तदेतत्

दिदृक्षयेव सर्वार्थान्यदा व्याप्यावतिष्ठते।
तदा किं बहुनोक्तेन स्वयमेवावभोत्स्यते॥

इत्यनेनैव सङ्गृहीतम्॥२१॥

Yadā tu mitasiddhīranabhilaṣyanviśvātmaprathāmicchati tadāsya—


Śuddhavidyodayāccakreśatvasiddhiḥ||21||


Vaiśvātmyaprathāvāñchayā yadā śaktiṁ sandhatte tadā ahameva sarvamiti śuddhavidyāyā udayādviśvātmakasvaśakticakreśatvarūpaṁ māheśvaryamasya sidhyati| Taduktaṁ svacchande

Tasmātsā tu parā vidyā yasmādanyā na vidyate|
Vindate hyatra yugapatsārvajñyādiguṇānparān||
Vedanānādidharmasya paramātmatvabodhanā|
Varjanāparamātmatve tasmādvidyeti socyate||
Tatrastho vyañjayettejaḥ paraṁ paramakāraṇam|
Parasmiṁstejasi vyakte tatrasthaḥ śivatāṁ vrajet||

iti| Tadetat

Didṛkṣayeva sarvārthānyadā vyāpyāvatiṣṭhate|
Tadā kiṁ bahunoktena svayamevāvabhotsyate||

ityanenaiva saṅgṛhītam||21||


Sin embargo (tu), cuando (yadā) (tan gran Yogī) no anhela (anabhilaṣyan) limitados (mita) poderes sobrenaturales (siddhīḥ), (sino que) desea (icchati) expandir(se) --lit. expansión-- (prathām) como el Ser (ātma) del universo (viśva), entonces (tadā) (le sobreviene) a él (asya)


(El Yogī logra) la plena adquisición (siddhiḥ) de señorío (īśatva) sobre el grupo colectivo de poderes (cakra) a través del surgimiento (udayāt) de Śuddhavidyā (śuddhavidyā)||21||


Cuando (yadā) (el Yogī), con deseo (vāñchayā) de expandir(se) --lit. expansión-- (prathā) como el Ser del universo (vaiśva-ātmya), se une con (su) poder (de Voluntad) a través de intensa conciencia (śaktim sandhatte), entonces (tadā) por medio del surgimiento (udayāt) de Śuddhavidyā (śuddhavidyāyāḥ) (que aparece como el sentimiento de) "Yo (soy) (aham eva) todo (sarvam iti)", él tiene éxito en alcanzar (sidhyati) su (asya) estado como Maheśvara, el Gran Señor --epíteto de Śiva-- (māheśvaryam) en la forma (rūpam) de señorío (īśatva) sobre su propio (sva) (y) universal (viśvātmaka) grupo colectivo (cakra) de poderes (śakti)|1 

Eso (tad) fue descripto (también) (uktam) en el Svacchandatantra (svacchande):

"Por consiguiente (tasmāt), puesto que (yasmāt) no hay ninguna (na vidyate) otra (anyā), Ella (sā) (es) ciertamente (tu) la Más Alta (parā) Vidyā --divino Conocimiento-- (vidyā). Aquí --cuando brota la Más Alta Vidyā-- (atra) verdaderamente (ca) (el Yogī) adquiere (vindate) las cualidades (guṇān) superiores (parān) de omnisciencia (sārvajñya), etc. (ādi), simultáneamente (yugapad). (1) Ella produce investigación (vedanā) de la característica sin comienzo (del Señor) --Su absoluta Libertad o Svātantrya-- (anādi-dharmasya); (2) despierta y hace percibir/comprender (bodhanā) el estado del Ser Supremo (parama-ātmatva); (y) (3) excluye (varjanā) lo que no es el estado del Ser Supremo (a-parama-ātmatve); a causa de (todo) eso (tasmāt) a Ella (sā) se le llama (ucyate) 'Vidyā' (vidyā iti). Establecido (sthaḥ) allí --en el estado desprovisto de mente (unmanā), es decir, en el Ser Supremo-- (tatra), él manifiesta (vyañjayet) la Luz (tejas) Más Elevada (param) --a saber, la Luz del Señor--, la Suprema (parama) Causa (kāraṇam). El que está establecido (sthaḥ) en esa (tatra) Luz --tejas-- (tejasi) Más Elevada --para-- (parasmin) que se haya manifiesta --vyakta-- (vyakte) alcanza (vrajet) el estado de Śiva (śivatām... iti)"||2 
(Ver IV, 396-397 en el Svacchandatantra)

Lo mismo (tad etad) ha sido compendiado (saṅgṛhītam) por esta (anena eva) (estrofa en las Spandakārikā-s):

"Cuando (yadā) (un Yogī) que desea ver (didṛkṣayā), por así decir (iva), a todos (sarva) los objetos (arthān), permanece (avatiṣṭhate) penetrándolos (vyāpya) (a todos ellos), entonces (tadā), ¿cuál (es el sentido) (kim) de hablar (uktena) mucho (al respecto) (bahunā)? ¡Percibirá o experimentará (eso) (avabhotsyate) por sí mismo (svayam eva... iti)!"||
(Ver Spandakārikā-s III, 11)

||21||

1  El término Śuddhavidyā no es el quinto tattva o categoría de la manifestación universal, al cual se lo conoce también como Sadvidyā. Aquí significa "Conocimiento Puro", o sea, la conciencia divina que hace que uno experimente "Yo soy todo". Este estado de darse cuenta en el cual uno percibe a Śiva en todo se llama también Śivavyāpti. Tras haber alcanzado tal condición, el gran Yogī logra el estado de Śiva y en consecuencia se vuelve el Amo del grupo entero de poderes que aparece como este universo.Retornar 

2  Los significados de ciertas palabras técnicas aquí están mayormente basados en el extenso comentario de Kṣemarāja sobre el Svacchandatantra. Por ejemplo, él especifica que "vedanā" quiere decir en este contexto "विचारणा" - "vicāraṇā" (que reflexiona, que produce investigación, etc.). De aquí que mi traducción fue "produce investigación". Otros términos tales como "bodhanā" incluyen tanto la traducción normal (la que se encuentra en diccionarios) como la traducción técnica dada por el sabio de la secreta tradición. Entonces, sólo confía en mí, amigo/a, porque sé perfectamente lo que estoy haciendo. No hay trampas, tenlo por seguro.Retornar 

al inicio


 Aforismo 22

यदा तु स्वात्मारामतामेवेच्छति तदास्य—


महाह्रदानुसन्धानान्मन्त्रवीर्यानुभवः॥२२॥


परा भट्टारिका संविदिच्छाशक्तिप्रमुखं स्थूलमेयपर्यन्तं विश्वं वमन्ती खेचरीचक्राद्यशेषवाहप्रवर्तकत्वस्वच्छत्वानावृतत्वगभीरत्वादिधर्मयोगान्महाह्रदस्तस्यानुसन्धानाद् अन्तर्मुखतयानारतं तत्तादात्म्यविमर्शनाद्वक्ष्यमाणस्य शब्दराशिस्फारात्मकपराहन्ताविमर्शमयस्य मन्त्रवीर्यस्यानुभवः स्वात्मरूपतया स्फुरणं भवति। अत एव श्रीमालिनीविजये

या सा शक्तिर्जगद्धातुः...।

इत्युपक्रम्येच्छादिप्रमुखपञ्चाशद्भेदरूपतया मातृकामालिनीरूपतामशेषविश्वमयीं शक्तेः प्रदर्श्य तत एव मन्त्रोद्धारो दर्शित इति परैव शक्तिर्महाह्रदस्ततस्तदनुसन्धानान्मातृकामालिनीसतत्त्वमन्त्रवीर्यानुभव इति युक्तमुक्तम्। एतदेव

तदाक्रम्य बलं मन्त्राः...।

इत्याद्युक्त्या भङ्ग्या प्रतिपादितम्।

तदेवं चैतन्यमात्मा (१-१) इत्युपक्रम्य तत्स्वातन्त्र्यावभासिततदख्यातिमयं सर्वमेव बन्धं यथोक्तोद्यमात्मकभैरवसमापत्तिः प्रशमयन्ती विश्वं स्वानन्दामृतमयं करोति सर्वाश्च सिद्धीर्मन्त्रवीर्यानुप्रवेशान्ता ददाति। इति शाम्भवोपायप्रथनात्मायं प्रथम उन्मेष उक्तः। अत्र तु मध्ये शक्तिस्वरूपमुक्तं तत्शाम्भवरूपस्य शक्तिमत्ताप्रदर्शनाभिप्रायेणेति शिवम्॥२२॥

Yadā tu svātmārāmatāmevecchati tadāsya—


Mahāhradānusandhānānmantravīryānubhavaḥ||22||


Parā bhaṭṭārikā saṁvidicchāśaktipramukhaṁ sthūlameyaparyantaṁ viśvaṁ vamantī khecarīcakrādyaśeṣavāhapravartakatvasvacchatvānāvṛtatvagabhīratvādidharmayogānmahāhradastasyānusandhānād antarmukhatayānārataṁ tattādātmyavimarśanādvakṣyamāṇasya śabdarāśisphārātmakaparāhantāvimarśamayasya mantravīryasyānubhavaḥ svātmarūpatayā sphuraṇaṁ bhavati| Ata eva śrīmālinīvijaye

Yā sā śaktirjagaddhātuḥ...|

ityupakramyecchādipramukhapañcāśadbhedarūpatayā mātṛkāmālinīrūpatāmaśeṣaviśvamayīṁ śakteḥ pradarśya tata eva mantroddhāro darśita iti paraiva śaktirmahāhradastatastadanusandhānānmātṛkāmālinīsatattvamantravīryānubhava iti yuktamuktam| Etadeva

Tadākramya balaṁ mantrāḥ...|

ityādyuktyā bhaṅgyā pratipāditam|

Tadevaṁ caitanyamātmā (1-1) ityupakramya tatsvātantryāvabhāsitatadakhyātimayaṁ sarvameva bandhaṁ yathoktodyamātmakabhairavasamāpattiḥ praśamayantī viśvaṁ svānandāmṛtamayaṁ karoti sarvāśca siddhīrmantravīryānupraveśāntā dadāti| Iti śāmbhavopāyaprathanātmāyaṁ prathama unmeṣa uktaḥ| Atra tu madhye śaktisvarūpamuktaṁ tatśāmbhavarūpasya śaktimattāpradarśanābhiprāyeṇeti śivam||22||


Pero (tu) cuando (yadā) (el gran Yogī) desea (icchati) solamente (eva) deleitarse (ārāmatām) en su propio (sva) Ser (ātma), entonces (tadā) él --lit. "su, suyo" o "para él"-- (asya)


Uniéndose (anusandhānāt) con el Gran (mahā) Lago (hrada), (el Yogī tiene) la experiencia (anubhavaḥ) de la fuente generativa --virilidad o potencia-- (vīrya) de (todos) los mantra-s (mantra)||22||


La muy venerable (bhaṭṭārikā) Conciencia (saṁvid) Suprema (parā) que emite (vamantī) al universo (viśvam), que comienza (pramukham) con el poder (śakti) de Voluntad (icchā) (y) finaliza (paryantam) en los objetos (meya) burdos (sthūla)1 , (es) un Gran (mahā) Lago (hradaḥ) debido a (su) asociación (yogāt) con las características (dharma) (de) (1) poner en movimiento (pravartakatva) todas (aśeṣa) las corrientes o flujos (vāha) (tales como) el grupo (cakra) de Khecarī (khecarī), etc. (ādi)2 , (2) ser perfectamente clara y transparente (svacchatva), (3) no estar cubierta o velada (anāvṛtatva), (4) ser profunda (gabhīratva), etc. (ādi). Uniéndose (anusandhānāt) con ese (Gran Lago) (tasya), (en otras palabras,) siendo internamente consciente (antarmukhatayā... vimarśanāt) de (la propia e) incesante (anāratam) identidad (tādātmya) con él (tad), (entonces) se manifiesta (sphuraṇaṁ bhavati), como una forma (rūpatayā) del propio Ser (sva-ātma), la experiencia (anubhavaḥ) de la fuente generativa --virilidad o potencia-- (vīryasya) de (todos) los mantra-s (mantra) la cual --la fuente generativa-- está llena (mayasya) de la Más Alta (parā) conciencia del Yo (ahantā-vimarśa) que se expande (sphāra-ātmaka) (en la forma) de una multitud (rāśi) de palabras (śabda)|

Por esta misma razón (atas eva), en el venerable (śrī) Mālinīvijaya (mālinīvijaye), comenzando con (upakramya):

"Ella (sā) que (yā) (es) el Poder (śaktiḥ) del Creador (dhātuḥ) del mundo (jagat... iti)..."||
(Ver III, 5 en el Mālinīvijaya)

(y) habiendo exhibido (pradarśya) que la forma (rūpatām) Mātṛkā (y) Mālinī (mātṛkā-mālinī) —que constituye (mayīm) el universo (viśva) entero (aśeṣa)— de Śakti --el divino Poder del Señor-- (śakteḥ) se compone (rūpatayā) de una variedad (bheda) de cincuenta (letras) (pañcāśat) encabezadas (pramukha) por el (poder) de Voluntad (icchā), etc. (ādi), se ha mostrado (darśitaḥ) el surgimiento (uddhāraḥ) del mantra --de "Aham" o la Suprema conciencia del Yo-- (mantra) a partir de esa (misma Śakti) (tatas eva)|3 

De este modo (iti), la Más Alta (parā) Śakti (śaktiḥ) Misma (eva) (es) el Gran (mahā) Lago (hradaḥ). Por lo tanto (tatas), se ha dicho correctamente (iti yuktam uktam) (que) uniéndose (anusandhānāt) con Ella (tad) (el Yogī tiene) la experiencia (anubhavaḥ) de la fuente generativa --virilidad o potencia-- (vīrya) de (todos) los mantra-s (mantra) cuyas naturalezas (satattva) (son) Mātṛkā (y) Mālinī (mātṛkā-mālinī)|

Esto (etad eva) (fue) indirectamente (bhaṅgyā) explicado (pratipāditam) mediante la frase (uktyā) inicial (ādi) (del siguiente aforismo en las Spandakārikā-s):

"Prendiéndose (ākramya) de esa (tad) Fuerza (balam), los Mantra-s (mantrāḥ)..."||
(Ver Spandakārikā-s II, 1)

Por lo tanto (tad), habiendo comenzado (esta escritura) (upakramya) de este modo (evam): "La Conciencia que es omnisciente y omnipotente (caitanyam) (es) el Ser o la verdadera naturaleza de la Realidad (ātmā... iti)" —aforismo 1 de la primera Sección (1-1)— la adquisición (samāpattiḥ) de Bhairava (bhairava) --es decir, darse cuenta del Ser-- que es (ātmaka) un repentino destello o elevación de Conciencia divina (udyama), como ha sido descripto (en el quinto aforismo) (yathā ukta), extingue (praśamayantī) toda (sarvam eva) la esclavitud (bandham) consistente en (mayam) ignorancia (akhyāti) acerca de Eso --acerca de Bhairava-- (tad) manifestada (avabhāsita) por Su (tad) Libertad Absoluta (svātantrya). (Tal adquisición de Bhairava) hace (karoti) que el universo (viśvam) se llene (mayam) de Néctar (amṛta) a través de su propia (sva) Bienaventuranza (ānanda); y (ca) concede (dadāti) todos (sarvāḥ) los poderes sobrenaturales y perfecciones (siddhīḥ) justo hasta (antāḥ) (la propia) entrada (anupraveśa) en la fuente generadora --virilidad o potencia-- (vīrya) de (todos) los mantra-s (mantra)|

De esta manera (iti), esta (ayam) primera (prathamaḥ) Sección (unmeṣaḥ) ha sido descripta (uktaḥ) como el despliegue (prathana-ātmā) de Śāmbhavopāya --el medio que atañe a Śambhu, es decir, a Śiva-- (śāmbhava-upāya)|

No obstante (tu), aquí (atra) en el medio (madhye), se mencionó (uktam) la naturaleza esencial (sva-rūpam) de Śakti (śakti). Eso (tad) (se hizo) con el propósito (abhiprāyeṇa) de mostrar (pradarśana) el Poder (pratipāditam) relativo a Śiva (śāmbhava-rūpasya). ¡Que haya bienestar (para todos los seres) (iti śivam)!||22||

1  En otras palabras, el universo comienza con el tercer tattva o categoría (Sadāśiva) y culmina en los objetos burdos compuestos de Mahābhūta-s (tattva-s 32-36).Retornar 

2  Khecarī, Gocarī, Dikcarī y Bhūcarī son los grupos de poderes (śakti-s) mencionados. El primer grupo tiene que ver con el experimentador limitado, el segundo con su intelecto-ego-mente, el tercero con sus sentidos externos y el último con los objetos burdos (los objetos externos).Retornar 

3  Debo explicarte hasta cierto punto este difícil párrafo. El alfabeto sánscrito se exhibe en dos maneras: Mātṛkā (y) Mālinī. La primera es la manera regular de presentarlo (Ver Alfabeto sánscrito), en tanto que la última es la manera irregular (o promiscua) de hacerlo (Ver Tantrismo). El alfabeto regular comienza con "a" y termina con "ha", mientras que el irregular empieza con "na" y termina con "pha". Aham (que significa "Yo") como el mantra de la Suprema conciencia del Yo denota que incluye al universo entero (pues incluye "a" y "ha", todo el alfabeto sánscrito en su forma Mātṛkā). El origen de estas dos formas de disponer el alfabeto proviene de dos importantes obras que son sagradas para el Trika: Svacchandatantra y Mālinīvijaya (también denominado Mālinīvijayottara). El Svacchandatantra sólo menciona la forma Mātṛkā del alfabeto, en tanto que el Mālinīvijaya estimula a los aspirantes a utilizar la forma Mālinī. El modo en el cual se ordenan las letras es muy importante para los rituales de nyāsa (Ver Ritual tántrico 1), donde cada parte del cuerpo es asociada con una específica letra/sonido sánscrita.

La expresión: "—que constituye el universo entero—" se refiere a "la forma Mātṛkā (y) Mālinī". Tuve que usar dos guiones largos por conveniencia o la oración habría sido más difícil de entender que lo que ya es.

Finalmente, una cosa más: a Mātṛkā también se la conoce como Pūrvamālinī, mientras que a Mālinī se la designa también como Uttaramālinī. Muy bien, basta de revelar estos misterios por ahora.Retornar 

al inicio


 Fin de la Sección I

इति श्रीमन्महामाहेश्वराचार्याभिनवगुप्तपादपद्मोपजीविश्रीक्षेमराजविरचितायां शिवसूत्रविमर्शिन्यां शाम्भवोपायप्रकाशनं नाम प्रथम उन्मेषः॥१॥

Iti śrīmanmahāmāheśvarācāryābhinavaguptapādapadmopajīviśrīkṣemarājaviracitāyāṁ śivasūtravimarśinyāṁ śāmbhavopāyaprakāśanaṁ nāma prathama unmeṣaḥ||1||


Aquí culmina (iti) la primera (prathamaḥ) Sección (unmeṣaḥ) llamada (nāma) Śāmbhavopāyaprakāśana --(la Sección) que revela el medio que atañe a Śambhu, es decir, a Śiva-- (śāmbhava-upāya-prakāśanam), en la Śivasūtravimarśinī (śivasūtravimarśinyām) escrita (viracitāyām) por el venerable (śrī) Kṣemarāja (kṣemarāja) que depende (upajīvi) de los pies de loto --o sea, pies bellos como un loto-- (pāda-padma) del eminente (śrīmat) preceptor espiritual (ācārya) Abhinavagupta (abhinavagupta), el gran (mahā) devoto de Maheśvara, el Gran Señor --epíteto de Śiva-- (māheśvara)||1||

al inicio


 Información adicional

Gabriel Pradīpaka

Este documento ha sido concebido por Gabriel Pradīpaka, uno de los dos fundadores de este sitio, y guru espiritual versado en idioma Sánscrito y filosofía Trika.

Para mayor información sobre Sánscrito, Yoga y Filosofía India; o si quieres hacerme algún comentario, preguntar algo o corregir algún error, siéntete libre de contactarnos: Ésta es nuestra dirección de correo.



Regresa a I. 1-10 Top  Sigue leyendo II. 1-10

Publica tu comentario

Para publicar un comentario, por favor regístrate o ingresa.